Elon Musk kiện kỹ sư AI Trung Quốc 'đào ngũ' khiến cả Thung lũng Silicon rung chuyển

Elon Musk và Lý Tuyết Thần kẻ bị cho là đạo chích mã nguồn cốt lõi của xAI rồi đào tẩu sang OpenAI. Ảnh: Sina.

Công ty xAI của Elon Musk (đơn vị phát triển chatbot Grok) vừa khởi kiện cựu nhân viên người Trung Quốc Lý Tuyết Thần (Xuechen Li) với cáo buộc “đánh cắp mã nguồn Grok”. Musk yêu cầu bồi thường số tiền khổng lồ và cấm Lý gia nhập đối thủ không đội trời chung là OpenAI.

Musk phẫn nộ đăng tweet: “Hắn đã tải về toàn bộ mã nguồn của xAI”. Vụ đào tẩu trị giá hàng chục tỷ USD này hiện đã được đưa ra xét xử tại tòa án California.

Khởi nguồn của vụ việc

Tháng 6–7/2025, trước khi chính thức nghỉ việc, Lý Tuyết Thần đã hai lần bán lại cho công ty toàn bộ số cổ phần xAI mình nắm giữ, thu về 7 triệu USD (khoảng 47 triệu Nhân dân tệ). Ngày 23/7 và 25/7, Lý lần lượt nhận tiền mặt từ công ty.

Nhưng cũng chính ngày 25/7 – chỉ ba ngày trước khi nộp đơn từ chức, Lý bị cáo buộc sao chép tài liệu mật từ máy tính công ty sang thiết bị cá nhân, đồng thời xóa log, nén tệp, đổi tên để che giấu hành vi.

Vụ việc của Lý Tuyết Thần đang gây chấn động Thung lũng Silicon. Ảnh: Sina.

Anh ta còn cố tình che giấu hành vi bằng các thủ đoạn như xóa dấu vết, dọn sạch lịch sử thao tác, log hệ thống; ngụy trang tệp: đổi tên, nén, đóng gói dữ liệu để giống như tài liệu cá nhân.

Ngày 28/7, Lý nộp đơn xin từ chức, cam kết trong giấy tờ rằng đã xóa toàn bộ dữ liệu công ty. Dự kiến ngày 19/8 sẽ gia nhập công ty mới.

Ngày 11/8, xAI trong quá trình kiểm tra nhật ký an ninh đã phát hiện bất thường, điều tra nội bộ và tìm ra Lý Tuyết Thần – người dự kiến ngày 19/8 gia nhập OpenAI, họ gửi email yêu cầu trả lại hoặc xóa dữ liệu.

Ngày 14 và 15/8, hai bên gặp mặt cùng luật sư. Lý thừa nhận hành vi sai trái, còn viết tay bản tự thú. Nhưng ngày 18/8, khi cho phép kiểm tra thiết bị cá nhân, Lý lại cung cấp thông tin truy cập không đầy đủ, cố tình bỏ sót tài khoản quan trọng. Luật sư của Lý viện lý do “không nhớ mật khẩu” dù anh ta mới dùng gần đây.

Điều này càng khiến Musk và xAI phẫn nộ, bởi giá trị bí mật bị đánh cắp có thể lên tới hàng chục tỷ USD. Nếu rơi vào tay OpenAI, họ sẽ tiết kiệm được nhiều thời gian và chi phí nghiên cứu, thậm chí xóa nhòa lợi thế của xAI.

Ngay sau đó, Musk cùng xAI kiện Lý Tuyết Thần ra tòa liên bang khu vực Bắc California. Theo hồ sơ khởi kiện, Lý Tuyết Thần là thường trú nhân Canada, sống tại Mountain View (California). Tài khoản X của anh ta hiện ghi rõ “cựu nhân viên xAI”.

Trong đơn kiện, Musk khẳng định Lý đã nhận lời mời của OpenAI và “đã upload toàn bộ mã nguồn lên”. xAI chính thức kiện Lý Tuyết Thần, yêu cầu: Bồi thường thiệt hại (số tiền chưa công bố); cấm gia nhập OpenAI; cấm sử dụng hoặc tiết lộ bất kỳ bí mật nào đã đánh cắp.

Tuy nhiên, Musk không kiện OpenAI, vì vào thời điểm phát hiện, Lý Tuyết Thần vẫn chưa chính thức đầu quân cho công ty này.

Vụ việc đang trở thành sự kiện nóng trên truyền thông Mỹ. Ảnh: Sina.

Hồ sơ cá nhân của bị cáo “ngôi sao”

Lý Tuyết Thần sinh năm 1996, năm nay 29 tuổi. Anh ta được giới công nghệ AI xem là nhân tài hàng đầu với hồ sơ khủng. Năm 2011: Tốt nghiệp THCS Trung Quan Thôn, Bắc Kinh. Năm 2013: Giành giải Nhì cuộc thi Olympic Vật lý toàn quốc. 2014: Tốt nghiệp Trường THPT số 4 Bắc Kinh– ngôi trường nổi tiếng chỉ tuyển học sinh xuất sắc nhất cả nước.

Sau đó Lý sang Canada, học tại Đại học Toronto, chỉ trong 4 năm lấy liền 3 bằng đại học; tiếp tục học tiến sĩ tại Đại học Stanford, chỉ mất 3 năm để hoàn thành. Trong thời gian này, Lý còn nhận được học bổng tiến sĩ từ Meta (Facebook) – một điều rất hiếm hoi.

Lý từng làm việc trong nhóm nghiên cứu của “cha đẻ AI” Geoffrey Hinton, tham gia phát triển Outlook của Microsoft.

Năm 2024, Lý gia nhập xAI, trở thành một trong 20 kỹ sư sáng lập, tham gia phát triển và huấn luyện mô hình Grok.

Con đường học vấn và sự nghiệp của Li được ví như “top-tier Harvard + Thanh Hoa/Bắc Đại” kết hợp, đủ khiến bất kỳ công ty công nghệ hàng đầu nào cũng muốn có và săn đón.

xAI thành lập năm 2023, từng huy động hơn 6 tỷ USD vốn. Nếu Lý nắm 0,1% cổ phần, giá trị có thể lên tới 20–30 triệu USD. Mức lương ước tính năm 2024 của Lý khoảng 200.000 USD, thưởng 100.000 USD, tổng thu nhập không dưới 300.000 USD/năm.

Tuy nhiên, phần lớn tài sản đến từ cổ phần triệu đô. Đó là lý do vì sao chỉ trong 2 tháng Lý đã rút ra 7 triệu USD. Thu nhập này đủ để Lý sống rất thoải mái tại Thung lũng Silicon: lương tháng 25.000 USD, sau khi trừ chi phí sinh hoạt, vẫn dư khá nhiều.

Đơn kiện nặng nề như “án tử sự nghiệp”

Ngày 28/8, xAI chính thức khởi kiện Lý Tuyết Thần (án số 3:25-cv-07292) với loạt yêu cầu khắc nghiệt:

- Tạm cấm khẩn cấp: buộc giao nộp toàn bộ thiết bị và tài khoản để giám định.

- Xóa sạch vĩnh viễn: Trả lại và hủy toàn bộ dữ liệu đã lấy.

- Cấm hành nghề: không được làm việc trong lĩnh vực AI sinh thành tại OpenAI hay bất kỳ đối thủ nào cho đến khi xác minh xong.

- Cô lập liên lạc: Cấm trao đổi công nghệ AI với OpenAI và các bên liên quan.

- Đòi số tiền bồi thường khổng lồ: thiệt hại thực tế, gấp ba lần bồi thường trừng phạt, phí luật sư...

Điểm đáng chú ý: Musk không kiện OpenAI, vì vào thời điểm phát hiện, Lý Tuyết Thần vẫn chưa chính thức đầu quân cho công ty này, nhưng OpenAI khó tránh khỏi liên đới.

Sự nghiệp của tài năng AI Lý Tuyết Thần bị coi là đã chấm dứt ở Mỹ. Ảnh: Freepressjournal.

Sau vụ kiện, danh tiếng của Lý Tuyết Thần bị gắn chặt với nhãn “thiếu trung thực”. Trong môi trường công nghệ Mỹ, đặc biệt là các tập đoàn lớn như OpenAI, xAI, Google, Meta – nơi tính liêm chính được đặt lên hàng đầu – khả năng anh ta được nhận lại là rất thấp.

OpenAI gần như chắc chắn đóng cửa với Lý, các “ông lớn” khác cũng khó chấp nhận. Có thể Lý phải chuyển sang các công ty khởi nghiệp hoặc quy mô nhỏ hơn, nhưng cơ hội nhận cổ phần béo bở gần như không còn.

Một kịch bản khác là Lý quay trở về Trung Quốc, nơi các tập đoàn công nghệ lớn như Alibaba, Baidu, Huawei, ByteDance sẽ sẵn sàng trải thảm đỏ mời anh ta về làm việc.

Thu Thủy