Đừng để bị đột quỵ vì thói quen không tốt

Bệnh nhân được tiến hành can thiệp nội mạch cấp cứu, điều trị tích cực, cứu thành công.

Bác sĩ Nguyễn Văn Trung. Ảnh: M.H

“Đột quỵ đã không còn là bệnh của người lớn tuổi nữa rồi. Người trẻ tuổi cũng không ngoại lệ. Nên chúng ta cần lắng nghe cơ thể nhiều hơn, đừng để thói quen thường ngày âm thầm gây nguy cơ đột quỵ” - bác sĩ CKII Nguyễn Văn Trung, Trưởng Khoa Thần kinh - Đột quỵ - cảnh báo.

Dưới góc độ của chuyên gia, bác sĩ Trung đưa ra lời khuyên, hướng dẫn về cách phòng tránh căn bệnh này.

* Thưa bác sĩ, vì sao thời gian gần đây, tình trạng đột quỵ ngày càng xuất hiện ở người trẻ?

- Trước đây, đột quỵ thường chỉ xảy ra với người lớn tuổi nhưng hiện nay bệnh đang trẻ hóa rõ rệt. Nguyên nhân là do nhiều yếu tố kết hợp, trong đó quan trọng nhất là lối sống, môi trường sống và sự xuất hiện sớm của các bệnh lý nền.

Dễ thấy nhất là lối sống không lành mạnh: ít vận động, ngồi lâu; chế độ ăn uống mất cân bằng; hút thuốc lá (kể cả thuốc lá điện tử); lạm dụng rượu, bia; thiếu ngủ, căng thẳng, stress kéo dài; sử dụng chất kích thích…

Bên cạnh đó là các yếu tố về môi trường và xã hội như: ô nhiễm không khí; áp lực công việc; sử dụng thiết bị điện tử quá nhiều.

Và các bệnh lý nền xuất hiện sớm ở người trẻ như tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu… cũng đều là yếu tố nguy cơ thúc đẩy đột quỵ xuất hiện ở người trẻ.

Bác sĩ Trung (phía trong) và ê kíp trong ca can thiệp cho bệnh nhân nữ 34 tuổi bị đột quỵ. Ảnh: M.H

* Đột quỵ có đúng là xảy ra hoàn toàn đột ngột, không có dấu hiệu báo trước, thưa bác sĩ?

- Đột quỵ bao gồm 2 thể: chảy máu não và tắc nghẽn mạch máu não. Tùy theo tác động từ môi trường mà bệnh nhân bị đột quỵ do một trong 2 thể nêu trên. Nhưng tôi khẳng định đột quỵ hiếm khi xảy ra hoàn toàn “bất ngờ”.

Thực tế, đa phần bệnh nhân đã có sẵn các bệnh lý nền như tăng huyết áp, đái tháo đường, tăng lipid máu, bệnh lý tim mạch, bệnh lý về máu… Vì vậy, thường chúng ta có thể quan sát được các dấu hiệu từ triệu chứng của những bệnh nền, hoặc các dấu hiệu bất thường từ việc khám định kỳ phát hiện bất thường của bệnh lý nền nêu trên. Đó chính là cơ hội để phòng ngừa trước khi cơn đột quỵ xảy ra.

* Khi phát hiện người bị đột quỵ, cách xử trí đúng nhất là gì?

- Người bị đột quỵ thường có các dấu hiệu điển hình: đột ngột méo miệng; yếu, liệt nửa người; nói khó, nói không rõ; trường hợp nặng có thể gây mất ý thức.

Khi đó, tuyệt đối không để bệnh nhân tự đứng lên, hoặc tự đi lại. Nếu mất ý thức, cần xoay bệnh nhân nằm nghiêng để tránh sặc thức ăn, chất nôn vào đường thở. Nếu bệnh nhân còn tỉnh, nên trấn an, cho nằm yên và gọi cấp cứu ngay.

Nguyên tắc vàng là đưa bệnh nhân đến bệnh viện càng sớm càng tốt, tốt nhất trong vòng 3 giờ đầu thì hy vọng cứu sống bệnh nhân càng cao. Lưu ý, lựa chọn cơ sở y tế có khả năng cấp cứu can thiệp mạch não và can thiệp tim mạch.

Trong khi chờ cấp cứu, cần lưu ý: không cho ăn uống, không tự ý dùng thuốc chống đột quỵ hay thuốc hạ huyết áp; tuyệt đối không được áp dụng các mẹo dân gian như chích máu đầu ngón tay, cạo gió, xông hơi hay bấm huyệt… vì không có cơ sở khoa học và có thể làm mất “thời gian vàng” cứu sống bệnh nhân.

* Lo sợ đột quỵ, nhiều người đã tự ý uống thuốc, tiêm phòng để phòng đột quỵ, điều này có đúng không?

- Như đã nói ở trên, đột quỵ gồm 2 thể: xuất huyết não (chảy máu não) và nhồi máu não (tắc nghẽn mạch máu não). Hai thể này đều là bệnh đột quỵ nhưng có nguyên nhân khác nhau, cách điều trị và dự phòng cũng khác nhau.

Kèm theo đó là các bệnh lý nền cũng khác nhau trên từng bệnh nhân. Vì vậy, không có một loại thuốc nào có thể điều trị chung, hoặc dự phòng chung cho đột quỵ.

Chúng ta cần được sự tư vấn của bác sĩ chuyên ngành đột quỵ để được điều trị cũng như dự phòng đúng cách dựa trên chẩn đoán tình trạng đột quỵ hoặc các bệnh lý nền cụ thể trên mỗi bệnh nhân.

Đặc biệt lưu ý, tuyệt đối không được tự ý tiêm chích hoặc uống chống đột quỵ. Việc này không có lợi, gây mất cơ hội sống và hồi phục, thậm chí có thể ảnh hưởng đến tính mạng bệnh nhân.

* Bác sĩ có khuyến cáo nào để người dân phòng ngừa và tầm soát đột quỵ hiệu quả hơn?

- Trước hết, cần duy trì khám sức khỏe định kỳ, đặc biệt là tầm soát các bệnh lý nền như tăng huyết áp, tiểu đường, rối loạn mỡ máu, tim mạch…

Nếu có dấu hiệu bất thường như chóng mặt, đau đầu kéo dài, nói khó, tê yếu thoáng qua, người bệnh nên đến khám chuyên khoa thần kinh - đột quỵ. Khi cần thiết, bác sĩ có thể chỉ định khảo sát chuyên sâu mạch máu não bằng cộng hưởng từ (MRI) hoặc các phương pháp cao hơn. Quan trọng là thay đổi lối sống một cách hiệu quả để giảm nguy cơ đột quỵ.

* Xin cảm ơn bác sĩ!

MAI HOÀNG