Dùng công cụ thuế để điều chỉnh hành vi

Luật Thuế thu nhập cá nhân (thay thế) đang được dự thảo cũng hướng đến việc sử dụng công cụ thuế theo cách như vậy.

Cho đến nay, bản dự thảo vẫn quy định nếu không xác định được giá mua và các chi phí liên quan để áp dụng thuế suất 20% trên tiền lãi thu được khi bán bất động sản thì thuế thu nhập cá nhân được xác định bằng giá bán nhân với thuế suất nhất định. Rất có thể việc thu thuế theo phương pháp 20% tính trên tiền lãi chưa áp dụng ngay mà cần có lộ trình nhưng quy định nắm giữ bất động sản càng lâu thì thuế suất càng thấp theo dự thảo là cần thiết.

Thiết nghĩ cũng nên sử dụng công cụ thuế như vậy trong tính thuế cho hoạt động chuyển nhượng chứng khoán của cá nhân. Dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (thay thế) ấn định thuế suất 20% trên thu nhập (lãi) từ chuyển nhượng chứng khoán (tức lấy giá bán trừ giá mua và các chi phí hợp lý). Nếu không xác định được giá mua thì mới lấy giá bán nhân với thuế suất 0,1% (tức cũng như hiện hành).

Nên chăng áp dụng các thuế suất khác nhau dựa vào thời gian nắm giữ chứng khoán, theo hướng đầu tư càng dài hạn thì khi bán, thuế suất càng thấp. Nếu mua bán địa ốc có thuế suất theo thời gian nắm giữ thì mua bán chứng khoán cũng nên như vậy.

Điều này sẽ hạn chế đầu cơ chứng khoán, mua bán theo phong trào, gây biến động giá cả trên thị trường làm cho thị trường chứng khoán không phản ánh chính xác sức khỏe của nền kinh tế. Quy định như vậy cũng chặn bớt các hành vi thao túng chứng khoán, mua bán dồn dập nhằm làm tăng, giảm giá một chứng khoán nào đó theo ý đồ của người thao túng.

Để hướng đến sử dụng công cụ thuế nhằm điều chỉnh hành vi, nên áp dụng thuế suất cao hơn khi người sáng lập bán cổ phần nhằm khuyến khích nắm giữ cổ phiếu lâu dài, tạo ra sự gắn bó với doanh nghiệp mình sáng lập. Việc đánh thuế thu nhập trên chuyển nhượng chứng khoán cũng cần phân biệt chứng khoán đã niêm yết và chứng khoán chưa niêm yết như một số nước đã làm nhằm khuyến khích việc lên sàn, minh bạch thông tin. Nếu thuế suất đối với chứng khoán niêm yết là 0,1% trên thu nhập mua bán thì thuế suất với chứng khoán chưa niêm yết phải cao hơn, có thể lên đến 0,5%.

Ngoài ra còn nên quy định được khấu trừ vào các khoản thu nhập khác nếu bán chứng khoán bị lỗ hoặc được phép chuyển lỗ cho những lần giao dịch sau. Hiện nay cá nhân chuyển nhượng chứng khoán dù lãi hay lỗ vẫn phải nộp 0,1% tiền thuế tính trên giá bán nên không công bằng với người bán chịu thua lỗ. Quy định đóng thuế 20% trên lãi chứng khoán giải quyết vướng mắc này nhưng dự thảo chưa có quy định chuyển lỗ hay khấu trừ khoản lỗ như một số nước đang áp dụng.

Kinh tế Sài Gòn