Đưa văn hóa đọc gần hơn với lớp trẻ

Thư viện của Trường tiểu học Lê Quý Đôn, quận Long Biên.

Tại Hà Nội, nhiều mô hình ứng dụng công nghệ số đang được triển khai hiệu quả, đặc biệt trong hệ thống giáo dục. Thay vì chỉ đọc sách giấy truyền thống, học sinh giờ đây có thể truy cập kho sách điện tử khổng lồ, tham gia các buổi đọc sách trực tuyến, thi kể chuyện bằng video, tương tác với tác giả qua mạng xã hội.

Tại Trường trung học cơ sở Mai Dịch, quận Cầu Giấy, thư viện nhà trường đã số hóa gần 400 đầu sách, tích hợp trên nền tảng đọc trực tuyến. Học sinh có thể đọc sách qua tài khoản online, quét mã QR bằng điện thoại, máy tính bảng. Không chỉ vậy, nhà trường còn tổ chức các buổi giới thiệu sách online, “phát thanh thư viện” vào mỗi sáng thứ hai để khơi gợi hứng thú đọc trong học sinh. Em Nguyễn Hữu Tâm Minh, học sinh lớp 7 của trường chia sẻ: “Em từng không thích đọc sách, nhưng từ khi có ứng dụng thư viện số em tìm thấy nhiều thể loại sách mình thích như sách khoa học, truyện giả tưởng. Đọc trên điện thoại cũng tiện lợi, có thể đánh dấu, ghi chú hoặc tìm nhanh bằng từ khóa”.

Trường tiểu học Lê Quý Đôn, quận Long Biên cũng xây dựng website thư viện điện tử, cho phép học sinh đọc sách trực tuyến ngay tại lớp học, ở nhà hoặc tại phòng máy tính của trường thông qua tài khoản cá nhân của từng học sinh với hơn 1.600 đầu sách được số hóa.

Đáng chú ý, mã QR dẫn đến sách số được dán ở nhiều vị trí trong trường như bảng tin, lớp học, hành lang… Chỉ cần một thao tác quét mã đơn giản bằng thiết bị di động, học sinh đã có thể mở và đọc sách ngay tức thì. “Việc số hóa thư viện đã mang lại nhiều hiệu quả tích cực. Số lượt truy cập thư viện tăng đáng kể, các em ngày càng chủ động hơn trong kỹ năng tự học, tự đọc và tinh thần khám phá tri thức” - cô giáo Đồng Thị Quyên, Hiệu trưởng nhà trường cho biết.

Không dừng lại trong phạm vi nhà trường, Hà Nội tích cực phát triển hệ sinh thái đọc số trong cộng đồng. Hiện nay, Trung tâm Văn hóa và Thư viện Hà Nội đã hoàn tất số hóa 4.253 đầu sách, báo, giúp tăng khả năng tiếp cận sách đến với những người khiếm thị và các nhóm đối tượng khác có nhu cầu. Giám đốc Trung tâm Trần Tuấn Anh cho biết: “Tiềm năng lớn nhất của việc phát triển văn hóa đọc thông qua các nền tảng số là khả năng tiếp cận tri thức một cách nhanh chóng, dễ dàng và tương tác với cộng đồng người đọc; giúp mở rộng phạm vi đọc, cho phép người đọc dễ dàng tìm kiếm, truy cập và đọc sách, bài viết, tài liệu online trên nhiều thiết bị khác nhau”.

Nhiều đơn vị xuất bản tại Hà Nội như các nhà xuất bản: Kim Đồng, Alpha Books, Nhã Nam,… cũng đầu tư xây dựng hệ sinh thái sách điện tử (ebook), sách nói (audiobook), tích hợp AI và dữ liệu lớn để mang đến trải nghiệm đọc thông minh, linh hoạt và cá nhân hóa.

Dù chuyển đổi số đang mang lại nhiều tín hiệu tích cực cho văn hóa đọc, nhưng theo các chuyên gia, để xu hướng này phát triển bền vững cần có sự vào cuộc đồng bộ từ nhiều phía. Trước hết, cần giáo dục cho người trẻ hiểu rõ vai trò của sách và văn hóa đọc trong phát triển tư duy, nhân cách. Gia đình, nhà trường, xã hội cần phối hợp xây dựng môi trường đọc lành mạnh, từ đó hình thành thói quen và kỹ năng đọc sách có chọn lọc. Trong mỗi gia đình, cha mẹ cần nêu gương đọc sách, cùng con chia sẻ nội dung bổ ích, định hướng gu đọc tích cực. Trong trường học, các hoạt động như “Tuần lễ đọc sách”, “Hội thi giới thiệu sách hay”, “Ngày hội văn hóa đọc số”,… cần được tổ chức thường xuyên, gắn kết trải nghiệm công nghệ với giá trị của sách.

Khi công nghệ được ứng dụng đúng cách, sách sẽ trở thành kho tri thức sống động, dễ tiếp cận, hấp dẫn với mọi lứa tuổi. Với tiềm lực sẵn có và sự đổi mới trong tư duy giáo dục, Hà Nội đang đi những bước vững chắc để biến công nghệ số thành “cánh tay nối dài” của sách, đưa văn hóa đọc đến gần hơn với cộng đồng, nhất là thế hệ trẻ.

Bài và ảnh: MINH MINH