Du lịch Cao Bằng - Khát vọng bứt phá từ Nghị quyết Đại hội XIX - Kỳ 4

Tỉnh xác định phát triển nguồn nhân lực du lịch, đa dạng hóa sản phẩm du lịch và xây dựng thương hiệu là ba nhiệm vụ trọng tâm được đẩy mạnh triển khai và đạt nhiều chuyển biến tích cực. Qua đó đưa du lịch Cao Bằng bứt phá, mang đậm văn hóa bản địa đặc sắc, riêng có, từng bước xây dựng thương hiệu “Non nước Cao Bằng” trên bản đồ du lịch trong nước và quốc tế.

Nhân lực - mắt xích trọng yếu được nâng cao

Một trong những hạn chế lớn của du lịch Cao Bằng những năm trước là thiếu nhân lực du lịch chuyên nghiệp. Phần lớn lao động trong ngành du lịch xuất phát từ nông dân, làm dịch vụ theo kinh nghiệm, chưa qua đào tạo bài bản về kỹ năng phục vụ, giao tiếp hay ngoại ngữ... Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XIX đặt mục tiêu: xây dựng đội ngũ nhân lực du lịch có trình độ chuyên môn, ngoại ngữ, tin học, đáp ứng yêu cầu hội nhập. Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp với các trường đại học, cao đẳng du lịch tại Hà Nội, Thái Nguyên, Lạng Sơn, Hiệp Hội du lịch Việt Nam… mở lớp đào tạo cho hơn 800 lượt người về du lịch ngắn hạn, tập huấn nghiệp vụ hướng dẫn viên, quản lý khách sạn, kỹ năng giao tiếp, nấu ăn; tập huấn báo cáo thống kê du lịch, kê khai thuế, mở sổ sách kế toán đối với các đơn vị kinh doanh du lịch, bồi dưỡng chế biến món ăn; đào tạo tiếng Anh du lịch cơ bản…

Ban Quản lý CVĐC Non nước Cao Bằng vận động, khuyến khích gần 100 lượt đối tác thành viên tham gia các lớp tập huấn du lịch cộng đồng (DLCĐ), hội thảo, khảo sát thực địa các điểm di sản nâng cao năng lực, đi học tập các tỉnh bạn Hà Giang (cũ), Lạng Sơn, Quảng Ninh, Hòa Bình (cũ), Sơn La… để phát triển DLCĐ; tuyên truyền giáo dục về CVĐC cho các cá nhân, cộng đồng dân cư trong vùng di sản.

Một số địa phương chủ động kinh phí, phối hợp với Hiệp hội Du lịch Việt Nam, các chuyên gia đến tập huấn cho hộ gia đình dân tộc Tày làm homestay tại làng đá Khuổi Ky (Đàm Thủy), dân tộc Nùng An làng hương Phja Thắp (Quảng Uyên), dân tộc Dao Tiền, bản DLCĐ Hoài Khao (Thành Công)… kỹ năng tiếp khách, nấu ăn, tập văn nghệ… Qua đó, bà con các dân tộc thiểu số biết cách đón tiếp khách chuyên nghiệp, hát Then - đàn tính, trình diễn không gian nhà ở từ văn hóa bản địa, giao tiếp được bằng tiếng Anh cơ bản… Đây là tín hiệu tích cực, bởi con người chính là nhân tố quyết định sự hài lòng và quay trở lại của du khách.

Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức Hội chợ ẩm thực Cao Bằng trong các sự kiện văn hóa tại Phố đi bộ Kim Đồng, thu hút nhiều khách du lịch đến trải nghiệm.

Đa dạng hóa sản phẩm - khai thác lợi thế đặc thù

Trong 5 năm qua, hàng loạt sản phẩm du lịch mới ra đời góp phần làm phong phú bức tranh du lịch địa phương. DLCĐ các mô hình homestay làng đá Khuổi Ky, làng nghề làm hương Phja Thắp, làng rèn Pắc Rằng (xã Quảng Uyên), DLCĐ làng Dao Tiền xóm Hoài Khao (Quang Thành)… đã trở thành điểm đến yêu thích của du khách trong và ngoài nước. Du lịch sinh thái - khám phá cũng phát triển mạnh với các tour trekking núi Phja Oắc, chèo kayak trên sông Quây Sơn ở Homesat Lan’s Nùng, Homestay Nasan; tham quan hệ thống hang động trong CVĐC Toàn cầu UNESCO Non nước Cao Bằng. Bên cạnh đó, du lịch văn hóa - lịch sử vẫn giữ vị trí quan trọng, thông qua hành trình “về nguồn Pác Bó”, tham quan rừng Trần Hưng Đạo, kết hợp với các lễ hội truyền thống. Du lịch ẩm thực với tour trải nghiệm làm bánh khảo, bánh cuốn trứng, thưởng thức vịt quay 7 vị, phở chua để lại dấu ấn khó quên với du khách.

Đặc biệt, mô hình “Mỗi làng nghề một sản phẩm du lịch” đang được các cấp, sở, ngành nghiên cứu và bước đầu triển khai. Đây là hướng đi mới nhằm gắn kết du lịch với phát triển làng nghề truyền thống: nghề rèn, làm hương thơm, làm giấy bản và nông sản đặc hữu như miến dong Phja Đén, hạt dẻ Trùng Khánh, thạch đen xã Thạch An, rượu men lá của đồng bào Nùng vùng Lục Khu… Khi một sản phẩm vừa là hàng hóa thương mại, vừa trở thành trải nghiệm du lịch, giá trị được nhân lên gấp đôi: du khách không chỉ mua về làm quà mà còn trực tiếp tham gia quy trình sản xuất, từ đó hiểu hơn về văn hóa bản địa. Điều này không chỉ tạo sản phẩm độc đáo cho du lịch mà còn góp phần mang lại sinh kế bền vững cho người dân.

Nhiều du khách có trải nghiệm thú vị khi tham gia loại hình này. Chị Nguyễn Thị Thu Hà, du khách Hà Nội hào hứng bày tỏ: Đến Hà Quảng được làm bánh cuốn trứng, thưởng thức hương vị nóng hổi và nghe chủ nhà kể chuyện phong tục tập quán, tôi cảm thấy chuyến đi ý nghĩa hơn rất nhiều. Cao Bằng không chỉ có cảnh đẹp, mà còn có một kho tàng văn hóa bản địa sống động.

Sự đa dạng hóa sản phẩm không chỉ giúp nâng cao sức hút du lịch, mà còn tạo thêm nhiều việc làm, tăng thu nhập cho cộng đồng. Theo thống kê của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, chỉ riêng các điểm DLCĐ tại xã Quảng Uyên, Nguyên Bình, Đàm Thủy thu hút hàng chục nghìn lượt khách/năm, đem lại thu nhập cho bà con 60 - 80 triệu đồng/hộ/năm. Đây chính là minh chứng rõ ràng cho hiệu quả của hướng đi “đa dạng hóa sản phẩm - khai thác lợi thế đặc thù”, một bước đi chiến lược để du lịch Cao Bằng khẳng định vị thế trên bản đồ du lịch Việt Nam và quốc tế.

Từ thương hiệu “Non nước Cao Bằng” đến điểm đến quốc tế

Một điểm nhấn quan trọng trong Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XIX là xây dựng và quảng bá thương hiệu du lịch Cao Bằng, gắn với CVĐC toàn cầu UNESCO Non nước Cao Bằng. Đây không chỉ là định hướng phát triển kinh tế, mà còn là chiến lược khẳng định vị thế của tỉnh trên bản đồ du lịch khu vực và thế giới.

Những năm gần đây, thương hiệu “Non nước Cao Bằng” đã dần vươn ra quốc tế. 5 tuyến du lịch trải nghiệm CVĐC gắn với cảnh đẹp thác Bản Giốc hùng vĩ, động Ngườm Ngao kỳ ảo, Mắt Thần núi, hồ Thang Hen thơ mộng, hát Then - đàn tính, ẩm thực, di tích lịch sử Pác Bó linh thiêng xuất hiện trên các kênh truyền hình lớn của nước ngoài, cùng nhiều tạp chí du lịch uy tín. Lễ hội du lịch thác Bản Giốc, Lễ hội Pác Bó… được tổ chức thường niên, trở thành sự kiện văn hóa - du lịch mang tầm quốc gia, thu hút hàng vạn du khách trong và ngoài nước. Qua đó, hình ảnh Cao Bằng không chỉ được định vị là vùng đất biên cương hiếu khách, mà còn là điểm đến an toàn, giàu bản sắc văn hóa.

Các lễ hội được tổ chức thường niên, thu hút du khách trong và ngoài nước.

Sức lan tỏa ấy còn được nhân lên nhờ đa dạng hóa sản phẩm du lịch. Các tuyến du lịch CVĐC Non nước Cao Bằng với du lịch di tích lịch sử các mạng, gắn với trải nghiệm du lịch văn hóa Tày, Nùng, Dao Tiền, Lô Lô và làng nghề truyền thống trở thành lựa chọn hấp dẫn của du khách. Các tour trekking Phja Oắc, chèo kayak trên sông Quây Sơn, hay tham quan các hang động đã tạo thêm nhiều trải nghiệm mới, giúp du khách gắn bó lâu hơn với mảnh đất này.

Theo đánh giá của ông Guy Martini, Tổng Thư ký Mạng lưới CVĐC toàn cầu UNESCO, trong chuyến làm việc tại Cao Bằng tháng 2/2025, “Non nước Cao Bằng là báu vật thiên nhiên - văn hóa của thế giới. Điểm đáng quý là tỉnh đã nỗ lực gắn phát triển du lịch với bảo tồn và từng bước đưa thương hiệu này ra quốc tế. Nếu tiếp tục được đầu tư truyền thông sáng tạo, Cao Bằng có thể trở thành điểm đến hàng đầu của châu Á về du lịch địa chất - văn hóa”.

Song song với quảng bá truyền thống, tỉnh còn đẩy mạnh chuyển đổi số trong du lịch. Cổng thông tin điện tử du lịch Cao Bằng, bản đồ số, ứng dụng du lịch thông minh giúp du khách dễ dàng tìm kiếm thông tin, đặt dịch vụ. Các doanh nghiệp và hộ gia đình được khuyến khích sử dụng nền tảng mạng xã hội, sàn thương mại điện tử để quảng bá homestay, ẩm thực, sản phẩm OCOP gắn với du lịch. Điều này vừa tạo kênh tiếp cận mới, vừa lan tỏa hình ảnh Cao Bằng đến đông đảo khách hàng trong và ngoài nước.

Ông Michael Brown, du khách người Anh chia sẻ: Tôi thực sự ấn tượng với cách mà Cao Bằng giữ gìn cảnh quan nguyên sơ nhưng vẫn phát triển du lịch hiện đại. Mắt Thần núi đẹp tuyệt vời, nhưng điều khiến tôi nhớ mãi là sự thân thiện của người dân và những trải nghiệm văn hóa chân thực tại các bản làng.

Tạo sinh kế bền vững cho đồng bào dân tộc thiểu số

Sau gần 5 năm thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XIX, ngành du lịch Cao Bằng đã tạo ra những bước chuyển mang tính chiến lược, góp phần tạo sinh kế mới cho hàng nghìn lao động, chuyển dịch cơ cấu kinh tế và nâng cao đời sống nhân dân, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số vùng sâu, vùng xa.

Đặc biệt, tại vùng CVĐC toàn cầu UNESCO Non nước Cao Bằng, các mô hình kinh doanh homestay cộng đồng đang phát triển, tạo sinh kế bền vững. Có hơn 50 homestay bản địa đi vào hoạt động, góp phần đưa thu nhập hộ gia đình tăng gấp 3 - 4 lần so với trồng trọt truyền thống. Người nông dân khắp vùng miền tích cực sản xuất hơn 100 sản phẩm OCOP, trong đó có hơn 40 sản phẩm OCOP chất lượng cao phục vụ cho du lịch...

Theo Chủ tịch UBND tỉnh Lê Hải Hòa, du lịch phải đặt người dân làm trung tâm: Khi người dân được hưởng lợi rõ rệt, họ sẽ trở thành chủ thể tích cực bảo vệ di sản và phát triển ngành du lịch. Đó là cách để Cao Bằng vừa tăng trưởng kinh tế, vừa giữ gìn bản sắc.

Kỳ cuối: Du lịch - động lực phát triển kinh tế - xã hội, hiện thực hóa Nghị quyết Đại hội XIX

Trường Hà