Động lực kép cho kinh tế HTX đột phá chuyển đổi số, đồng hành cùng kinh tế tư nhân tham gia chuỗi giá trị toàn cầu

“Nhiều HTX đã đi vào chuyển đổi số và bước đầu đạt kết quả tích cực. Tuy nhiên, để tiếp tục, họ cần khoảng 500 triệu đồng, con số không quá lớn, nhưng lại không biết lấy từ đâu. Đây chính là một thực tế nan giải mà HTX đang phải đối diện trong công cuộc chuyển đổi số”, bà Vân nêu một ví dụ điển hình về thực trạng mà các HTX phải đối diện trong công cuộc chuyển đổi số, tại Diễn đàn xúc tiến thương mại và kết nối kinh doanh B2B chủ đề "Khai phóng, tạo xung lực cho doanh nghiệp Việt bứt phá" sáng 3/9 tại Hà Nội.

Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam trình bày tham luận "Hai Nghị quyết 57 và Nghị quyết 68: Động lực kép cho HTX và kinh tế tư nhân tham gia chuỗi giá trị toàn cầu”.

Phát biểu tham luận tại Diễn đàn, bà Cao Xuân Thu Vân khẳng định Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia và Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân là “cặp đôi nghị quyết” bổ trợ, cộng hưởng và thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển quốc gia.

Đặc biệt, với khu vực kinh tế tập thể gồm 35.000 HTX đang hoạt động, thu hút hơn 6,17 triệu thành viên; tạo việc làm trực tiếp cho hơn 1,65 triệu lao động và việc làm gián tiếp, thời vụ cho hơn 30 triệu lao động… các nghị quyết này có ý nghĩa vô cùng quan trọng.

“Nghị quyết 57 khơi động lực mới cho HTX hành động”

Theo bà Cao Xuân Thu Vân, đối với khu vực kinh tế HTX, chuyển đổi số là đòn bẩy tăng trưởng khi tham gia chuỗi giá trị toàn cầu. Đây là con đường ngắn nhất để các HTX nâng cao năng suất lao động, chất lượng sản phẩm, tối ưu hóa quy trình sản xuất và kinh doanh.

Chuyển đổi số cũng giúp HTX mở rộng thị trường, tăng cường khả năng cạnh tranh, và tạo ra một môi trường minh bạch, tin cậy cho cả người sản xuất và người tiêu dùng…

“Vì vậy, khu vực kinh tế tập thể, HTX đang nỗ lực thích ứng và nắm bắt nội dung Nghị quyết 57 để ứng dụng chuyển đổi số trong hoạt động của mình”, bà Vân cho biết.

Theo Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam, một cuộc khảo sát gần đây cho thấy chuyển đổi số giúp HTX giảm chi phí sản xuất từ 15 - 20%, tăng năng suất từ 15% - 28% và nâng cao chất lượng sản phẩm, dịch vụ. Tuy nhiên, mức độ chuyển đổi số của HTX cả nước mới chỉ đạt 32%. Trong số gần 35.000 HTX, chỉ 13,6% HTX đã hoàn tất chuyển đổi số, 50% đang triển khai và 36,4% chưa thực hiện.

Khu vực kinh tế tập thể, HTX đang nỗ lực để thích ứng và nắm bắt nội dung Nghị quyết 57 để ứng dụng chuyển đổi số trong hoạt động.

Bà Vân lý giải khó khăn trong chuyển đổi số ở các HTX nằm ở 5 nhóm chính: Tài chính, hạ tầng công nghệ, năng lực quản lý, chiến lược phát triển và tiếp cận chính sách.

“Với Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị, cũng như gần đây đã ban hành Luật Công nghiệp công nghệ số, mong rằng những khó khăn, vướng mắc của các HTX trong vấn đề chuyển đổi sẽ được tháo gỡ kịp thời. Từ đó tạo ra động lực thúc đẩy các HTX có sự đột phá trong chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo”, bà Vân kỳ vọng.

Theo bà Vân, Việt Nam đang chịu áp lực ngày càng lớn từ căng thẳng thương mại toàn cầu, bao gồm cả các “đòn” thuế quan gần đây của Mỹ. Chính vì vậy, đây là thời điểm thích hợp để khu vực kinh tế HTX xem xét lại chiến lược số của mình khi tham gia chuỗi giá trị toàn cầu với “bệ đỡ” chính sách từ Nghị quyết số 57:

“Nghị quyết 57 không chỉ định hướng chiến lược mà còn tạo hành lang chính sách, khơi nguồn động lực mới cho các HTX hành động”.

Động lực giúp kinh tế HTX kề vai sát cánh cùng kinh tế tư nhân

Về Nghị quyết 68, bà Vân cho rằng Nghị quyết không chỉ thổi một luồng sinh khí mới vào đời sống kinh tế xã hội đất nước trong kỷ nguyên mới mà còn tạo ra động lực giúp cho khu vực kinh tế HTX kề vai sát cánh cùng kinh tế tư nhân tham gia chuỗi giá trị toàn cầu.

Nghị quyết số 68 là lời hiệu triệu cho thế hệ doanh nhân và các HTX tiên phong đổi mới, kiến tạo giá trị, bứt phá đưa Việt Nam bước vào kỷ nguyên phát triển hùng cường.

“Mỗi HTX hành động đúng vai, đúng tầm, sẽ hỗ trợ tích cực cho cộng đồng doanh nghiệp cùng chuyển mình”, bà Vân nhận định.

Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam khẳng định phát triển kinh tế tư nhân cũng là phát triển kinh tế HTX, xây dựng một hệ sinh thái cộng sinh bền vững. Trong bối cảnh nền kinh tế đang bước vào giai đoạn chuyển đổi sâu rộng, cả về số hóa, xanh hóa và tích hợp chuỗi giá trị toàn cầu, thì việc tăng cường liên kết giữa doanh nghiệp tư nhân và HTX không chỉ là yêu cầu tất yếu, mà là giải pháp chiến lược.

Bà Vân phân tích: “HTX là nền tảng sản xuất, tổ chức lại sản xuất ở nông thôn, giúp các hộ kinh doanh và doanh nghiệp nhỏ tiếp cận hiệu quả hơn với đầu vào, đầu ra, tín dụng, kỹ thuật và tiêu chuẩn chất lượng. Doanh nghiệp tư nhân, ngược lại, chính là động lực thúc đẩy HTX chuyển từ mô hình truyền thống nhỏ lẻ sang hoạt động chuyên nghiệp, hiện đại. Họ mang đến cho HTX nguồn lực về công nghệ, quản trị, logistics, thị trường và tài chính, từ đó tạo nên một hệ sinh thái liên kết có sức cạnh tranh cao hơn”.

Liên minh HTX Việt Nam đồng hành, kiến tạo và dẫn dắt khu vực kinh tế HTX hội nhập

Nghị quyết 57 và Nghị quyết 68 đã mang lại định hướng chiến lược rõ ràng để Việt Nam bứt phá, là lời hiệu triệu để cộng đồng doanh nghiệp, doanh nhân trong và ngoài nước, khu vực tư nhân và khu vực hợp tác xã cùng đồng hành, gắn kết và tin tưởng vào mục tiêu phát triển chung.

Với vai trò là tổ chức đại diện cho hơn 35.000 hợp tác xã trong cả nước, Liên minh Hợp tác xã Việt Nam cam kết đồng hành, kiến tạo và dẫn dắt để khu vực kinh tế HTX hội nhập mạnh mẽ vào tiến trình chuyển đổi số, tham gia sâu hơn vào các chuỗi giá trị toàn cầu.

Để HTX bứt phá cùng chuyển đổi số và đồng hành cùng kinh tế tư nhân khi đã có động lực mới từ Nghị quyết số 57 và Nghị quyết 68, bà Cao Xuân Thu Vân cho biết Liên minh HTX Việt Nam đang đặt ra nhiều giải pháp.

Trong đó, giai đoạn 2026 - 2030 tăng cường truyền thông, đào tạo các HTX nâng cao nhận thức về chuyển đổi số.

Liên minh HTX Việt Nam mong muốn cộng đồng doanh nghiệp, đặc biệt là khu vực tư nhân, sẽ cùng hợp tác, liên kết và đồng sáng tạo, tạo nên một sức mạnh cộng hưởng đưa Việt Nam bước vào kỷ nguyên vươn mình mạnh mẽ của dân tộc.

Bên cạnh đó là phát triển hạ tầng số. Theo đó, bà Vân cho rằng các HTX cần được hỗ trợ tiếp cận nguồn vốn dài hạn, đơn giản hóa thủ tục vay nhằm nâng cấp thiết bị công nghệ thông tin, số hóa dữ liệu, phần mềm quản lý phù hợp.

Liên minh HTX Việt Nam đóng vai trò trung tâm điều phối hệ sinh thái HTX số, thông qua việc xây dựng, phát triển và quản lý các nền tảng số, thúc đẩy số hóa quy trình hoạt động của các HTX, kết nối, đào tạo và hỗ trợ HTX ứng dụng công nghệ, từ đó tạo ra một môi trường HTX số đồng bộ, hiệu quả và bền vững.

Bà Vân cũng kiến nghị Chính phủ ban hành Chương trình hỗ trợ chuyển đổi số khu vực kinh tế tập thể, HTX giai đoạn 2026 - 2030 với nguồn ngân sách ổn định. Đặc biệt, cần huy động nguồn lực xã hội, trong đó ngân sách nhà nước ưu tiên hỗ trợ các chương trình, đề án, nhiệm vụ về nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp bền vững thích ứng biến đổi khí hậu để chuyển đổi số phát huy vai trò trong sản xuất, nhất là trong hoạt động HTX.

Người đứng đầu Liên minh HTX Việt Nam cũng cho rằng cần đẩy mạnh hỗ trợ số hóa và chuyển đổi xanh cho HTX thông qua các mô hình liên kết đầu tư tập trung, tránh tình trạng đầu tư nhỏ lẻ, manh mún và dàn trải.

“Hiện nay, nhiều HTX vẫn đang 'bơi giữa dòng chảy lớn' mà chưa thể vươn ra 'biển lớn' do thiếu hụt nguồn lực cần thiết cho quá trình chuyển đổi số. Đáng lưu ý, phần lớn các chương trình đầu tư hiện nay chỉ tập trung vào doanh nghiệp tư nhân và các lĩnh vực khác, trong khi HTX gần như bị đứng ngoài cuộc, chưa được thụ hưởng các chính sách hỗ trợ tương xứng”, bà Vân nêu vấn đề.

Để cụ thể hóa hành động từ Nghị quyết số 68, Liên minh HTX Việt Nam cũng đang đặt ra 4 giải pháp chính.

Thứ nhất là cần thiết lập cơ chế ưu tiên dành cho các mô hình liên kết giữa doanh nghiệp tư nhân và HTX trong việc tiếp cận nguồn vốn tín dụng, nhằm triển khai hiệu quả các chuỗi sản xuất gắn với các mặt hàng chủ lực, có thế mạnh của Việt Nam.

Thứ hai, cần xây dựng cơ chế tín dụng đặc thù riêng cho HTX có đối tác chiến lược là doanh nghiệp tư nhân, tạo điều kiện thuận lợi để hai khu vực này cùng phát triển bền vững và nâng cao giá trị gia tăng trong chuỗi cung ứng.

Thứ ba, cần thí điểm mô hình HTX kiểu mới theo chuỗi ngành hàng. Đơn cử như việc kiến nghị thành lập Liên đoàn HTX lúa gạo Đồng bằng sông Cửu Long, cùng với nhiều mô hình HTX chuyên ngành khác, nhằm tổ chức sản xuất theo chuỗi hiệu quả và quy mô lớn.

“Pháp luật hiện hành cho phép HTX được thành lập công ty, trong khi doanh nghiệp không thể thành lập HTX. Điều này mở ra tiềm năng rất lớn, nếu phát huy hiệu quả của gần 35.000 HTX hiện có, hoàn toàn có thể hình thành tương ứng 35.000 công ty - doanh nghiệp tư nhân. Với hơn 6,17 triệu thành viên đang tham gia HTX, đây chính là nguồn lực và dư địa to lớn để thúc đẩy sự phát triển của hàng triệu doanh nghiệp tư nhân trong tương lai”, bà Cao Xuân Thu Vân khẳng định.

Thứ tư, về chính sách thuế, cần xem HTX như một loại hình doanh nghiệp, được áp dụng đầy đủ các chính sách hỗ trợ tương ứng.

Thực tế hiện nay cho thấy nhiều chính sách hỗ trợ như tiếp cận pháp luật, nghiên cứu khoa học và công nghệ vẫn chưa có quy định cụ thể dành cho HTX, dẫn đến tình trạng bị bỏ sót trong quá trình thụ hưởng các chương trình hỗ trợ của Nhà nước.

Đỗ Kiều