Đổi mới mô hình quản lý thuế, giảm chi phí tuân thủ

Phó Cục trưởng Cục Thuế Mai Sơn. Ảnh: Cục Thuế

"Đồng thời nhận thấy, yêu cầu đổi mới mô hình quản lý, giảm chi phí tuân thủ, bảo đảm môi trường kinh doanh công bằng, minh bạch, khuyến khích sự phát triển bền vững của doanh nghiệp và hộ kinh doanh. Những định hướng lớn này chính là cơ sở chính trị quan trọng để ngành Thuế tái thiết kế quy trình và tái cấu trúc hệ thống công nghệ thông tin (CNTT), tạo bước chuyển căn bản trong mô hình quản lý thuế hiện nay”, Phó Cục trưởng Mai Sơn nhấn mạnh.

Theo thông tin Cục Thuế tối 5/12, Hội nghị trên đã tập trung rà soát và hoàn thiện hệ thống quy trình nghiệp vụ quản lý thuế. Trong đó, xem xét các bảng mô tả liên kết quy trình giữa từng nhóm đối tượng nộp thuế (doanh nghiệp, tổ chức, hộ và cá nhân kinh doanh, cá nhân khác, đất và các khoản thu khác) với các quy trình hỗ trợ, quản lý tuân thủ, quản lý rủi ro và kiểm tra thuế.

Theo Phó Cục trưởng Cục Thuế Mai Sơn, tham khảo kinh nghiệm từ các tổ chức quốc tế, các quốc gia phát triển như: IMF (Quỹ Tiền tệ quốc tế), World Bank (Ngân hàng Thế giới), Mỹ, Anh hay từ kinh nghiệm phát triển mạnh Chính phủ điện tử tại các quốc gia dù nhỏ như Estonia, hay khu vực châu Á như tại Trung Quốc, Thái Lan... cho thấy, những mô hình này mang lại lợi ích rõ rệt cho doanh nghiệp, người nộp thuế và cơ quan quản lý thông qua việc tiếp cận, sàng lọc và áp dụng các tiêu chuẩn phù hợp.

Trên cơ sở quản lý dựa vào cơ sở dữ liệu, đánh giá tiêu chí rủi ro và mức độ tuân thủ của người nộp thuế, ngành Thuế đang định hướng hoàn thiện toàn bộ quy trình nghiệp vụ theo phương pháp thiết kế phù hợp với mô hình quản lý thuế mới.

“Với nguyên tắc quản lý rủi ro là ‘bộ não’, quy trình nghiệp vụ là ‘xương sống’, hệ thống quản lý mới đáp ứng nhu cầu phân loại đúng đối tượng nộp thuế. Thay vì quản lý theo đối tượng hay theo chức năng như trước, chúng tôi chuyển sang lấy người nộp thuế làm trung tâm, phân nhóm, phân tầng từng nhóm đối tượng để đảm bảo tính phù hợp, tự động hóa cũng như tăng cường kết nối và chia sẻ dữ liệu Quốc gia”, Phó Cục trưởng Cục Thuế Mai Sơn cho biết.

Toàn cảnh Hội nghị diễn ra ở Quảng Ninh.

Định hướng này được xây dựng trên nền tảng đánh giá các yêu cầu cốt lõi của việc tái cấu trúc hệ thống CNTT theo hướng đồng bộ, hình thành cơ sở dữ liệu tích hợp và kết nối theo thời gian thực, phục vụ hiệu quả trong quản lý thuế. Từ đó, giúp cụ thể hóa các chủ trương tại Nghị quyết số 57-NQ/TW về phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số Quốc gia; Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân.

Theo Cục Thuế, đối với công tác kiểm tra hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh nộp thuế theo phương pháp kê khai, cơ quan Thuế dự kiến tập trung nhận diện các hành vi rủi ro như: Kê khai doanh thu thấp, che giấu doanh thu, sử dụng tài khoản thanh toán của bên thứ ba, không xuất hóa đơn, dùng hóa đơn không hợp pháp hoặc hạch toán các khoản chi phí không đúng quy định.

Bà Nguyễn Thị Thu, Trưởng Ban Nghiệp vụ thuế, Cục Thuế nhấn mạnh nguyên tắc tiên quyết, đó là lấy người nộp thuế làm trung tâm, nâng cao trải nghiệm, hỗ trợ tối đa và hạn chế tiếp xúc trực tiếp; quản lý rủi ro và tuân thủ bao gồm áp dụng rủi ro trong từng nghiệp vụ cụ thể, quản lý rủi ro tổng thể và quản lý tuân thủ tổng thể; tự động hóa toàn bộ quy trình, từ tiếp nhận tự động đến tự động hóa các bước xử lý, hạch toán, thông báo và ra quyết định.

“Tất cả nội dung này nhằm hướng đến việc chuẩn hóa quy trình nghiệp vụ thống nhất theo vòng đời người nộp thuế, từ đăng ký, kê khai, nộp thuế, hoàn thuế, quản lý nghĩa vụ, kiểm tra đến khi ngừng hoạt động, trên cơ sở quản lý rủi ro và tuân thủ, chuyển mạnh sang hỗ trợ chủ động để người nộp thuế thực hiện nghĩa vụ thuận tiện”. bà Nguyễn Thị Thu cho biết.

Chia sẻ kinh nghiệm quốc tế, ông Nguyễn Việt Anh, chuyên gia cao cấp Khu vực công WB lưu ý, công tác quản lý thuế cần hướng theo kết quả đầu ra, tránh bó hẹp vào nội dung quan trọng, nhất là số thu. Cùng với đó, cần phân loại người nộp thuế theo mức độ tuân thủ hay không tuân thủ; phân khúc đối tượng nộp thuế trong bối cảnh số lượng người nộp rất lớn còn số cán bộ thuế có hạn.

Tái thiết quy trình nghiệp vụ thuế không chỉ đơn thuần là số hóa hay áp dụng công nghệ lên quy trình cũ mà là sáng tạo, thiết kế lại quy trình, trong đó bộ phận nghiệp vụ là đầu mối chính.

“Lượng dữ liệu đang trở nên khổng lồ, đặc biệt sau khi áp dụng hóa đơn điện tử. Năng lực phân tích dữ liệu cần cải tiến hơn, có nhiều công cụ mạnh để xử lý dữ liệu sống, dữ liệu cập nhật theo thời gian thực, thay vì chủ yếu dùng Excel”, ông Nguyễn Việt Anh cho biết.

Theo ông Nguyễn Việt Anh, thông lệ quốc tế cho thấy, Chi cục Thuế Doanh nghiệp lớn tại nhiều quốc gia thu tới 50 - 80% số thu, còn Việt Nam chỉ chiếm 19,2%. Hiện Việt Nam quản lý theo mã số thuế, trên từng cơ quan Thuế, trong khi doanh nghiệp lớn hoạt động theo mô hình Tập đoàn, hệ sinh thái nhưng chưa được nhìn nhận đầy đủ. Điều này dẫn tới thông tin bất đối xứng, nhất là khi doanh nghiệp lớn có quy mô, quy trình hoạt động và cấu trúc phức tạp.

Ông Rick Fisher, Cố vấn Thuế cao cấp WB cho rằng, cơ quan Thuế cần có các tiêu chí và thước đo cụ thể. Việc tái thiết quy trình nghiệp vụ phải hướng tới mục tiêu tăng mức độ tuân thủ của người nộp thuế, có đăng ký mới được số lượng người nộp thuế, số thuế phải nộp... trong bối cảnh trước đây tỷ lệ nộp thuế và kê khai không đúng hạn còn nhiều.

Chuyên gia WB nhấn mạnh, tái thiết quy trình nghiệp vụ không chỉ đơn thuần là số hóa hay áp dụng công nghệ lên quy trình cũ mà là sáng tạo, thiết kế lại quy trình; trong đó, bộ phận nghiệp vụ là đầu mối chính, chứ không phải bộ phận CNTT.

Minh Phương/Báo Tin tức và Dân tộc