Định hình tương lai bền vững cho ngành hàng dừa Việt

Ông Nguyễn Quý Dương, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật cùng lãnh đạo Báo Nông nghiệp và Môi trường, Trường Đại học Trà Vinh chủ trì phiên thảo luận. Ảnh: Thanh Hòa- TTXVN

Ngày 6/11, tại Trường Đại học Trà Vinh (tỉnh Vĩnh Long), Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) phối hợp với Báo Nông nghiệp và Môi trường, Hiệp hội Dừa Việt Nam, Trường Đại học Trà Vinh tổ chức Diễn đàn “Truyền thông quản lý sức khỏe cây dừa Việt Nam đáp ứng yêu cầu sản xuất gắn với người tiêu dùng”. Diễn đàn được tổ chức theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến.

Ông Nguyễn Quý Dương, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật cho biết, đây là diễn đàn để các nhà khoa học, nhà quản lý, doanh nghiệp, hợp tác xã hoạt động lĩnh vực ngành hàng dừa đến từ nhiều tỉnh, thành, viện, trường chia sẻ những khó khăn, vướng mắc trong quá trình nghiên cứu, sản xuất, kinh doanh, như: cây giống, tác động biến đổi khí hậu, dịch hại, những rào cản ảnh hưởng xuất khẩu... Những chia sẻ, kiến nghị, giải pháp được đề xuất tại diễn đàn sẽ là cơ sở để các cơ quan quản lý, đơn vị nghiên cứu, ngành chức năng xây dựng chương trình hành động và chính sách cụ thể cho ngành dừa phát triền bền vững trong thời gian tới.

Ông Văn Hữu Huệ, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Vĩnh Long, phát biểu tại Diễn đàn. Ảnh: Thanh Hòa- TTXVN

Bà Huỳnh Thị Ngọc Diễm, Phó Giám đốc Trung tâm Trồng trọt và Bảo vệ thực vật phía Nam cho biết, Đồng bằng sông Cửu Long có diện tích trồng dừa lớn, tập trung chủ yếu ở tỉnh Vĩnh Long. Tuy nhiên, ngành dừa trong khu vực đang đối mặt với nhiều thách thức, do ảnh hưởng biến đổi khí hậu, dịch hại phức tạp, kỹ thuật canh tác, thị trường…

Để nâng cao chất lượng vùng nguyên liệu dừa, theo bà Diễm cần có sự kết hợp chặt chẽ giữa đầu tư công nghệ, áp dụng các biện pháp sinh học bền vững, đào tạo nông dân và xây dựng chuỗi liên kết giá trị chặt chẽ. Trong đó, cần tập trung nghiên cứu phát triển các giống dừa năng suất cao, kháng bệnh, chịu mặn; áp dụng công nghệ tưới tiên tiến (nhỏ giọt/tự động) và cảm biến để quản lý dinh dưỡng và độ ẩm đất chính xác.

Trong canh tác, nông dân nên ưu tiên sử dụng các biện pháp sinh học, dùng thiên địch (ong ký sinh, kiến vàng) và sử dụng chế phẩm nấm đối kháng để kiểm soát sâu bệnh; tăng cường vệ sinh vườn và cải thiện hệ thống thoát nước để phòng bệnh từ gốc. Nhà vườn chỉ dùng thuốc bảo vệ thực vật hóa học khi mật độ dịch hại quá cao và phải tuân thủ nghiêm ngặt nguyên tắc "4 đúng" và "5 quy tắc vàng", đặc biệt đối với vùng dừa xuất khẩu để đảm bảo không có dư lượng.

Phó Tổng Giám đốc Công ty cổ phần xuất nhập khẩu Bến Tre (Betrimex) Phạm Hồng Dương phát biểu tại Diễn đàn. Ảnh: Thanh Hòa- TTXVN

Các địa phương cần khuyến khích nông dân tham gia hợp tác xã để chuẩn hóa quy trình sản xuất, tiêu thụ, tăng sức cạnh tranh trên thị trường. Bên cạnh đó, liên kết chặt chẽ với doanh nghiệp chế biến để đảm bảo đầu ra ổn định, tổ chức tập huấn thường xuyên để chuyển giao kỹ thuật canh tác hiện đại.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Phương Thảo- Đại học Quốc tế (Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh) cho rằng, cây dừa từ lâu đã được xem là cây trồng trọng yếu của Việt Nam, nhưng việc tăng diện tích, nâng năng suất và tạo giống mới cho cây dừa vẫn là một thách thức lớn. Trong suốt 10 năm qua, ngành dừa chưa tạo ra được giống dừa có tính vượt trội thực sự, trong khi nhu cầu về giống chất lượng cao ngày càng cấp thiết để đáp ứng yêu cầu sản xuất và xuất khẩu. Vì vậy, việc phát triển cây dừa phải được gắn với công nghệ sinh học, đặc biệt là trong nhân giống và chọn tạo giống mới.

Theo bà Nguyễn Thị Kim Thanh, Chủ tịch Hiệp hội Dừa Việt Nam, trong bối cảnh nền nông nghiệp nước ta đang đối mặt với những thách thức lớn từ biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường và yêu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng, vấn đề an toàn trong canh tác và bảo vệ thực vật trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Việc áp dụng các giải pháp thân thiện với môi trường không chỉ giúp nâng cao năng suất và chất lượng nông sản, mà còn góp phần bảo vệ sức khỏe con người, cân bằng hệ sinh thái và củng cố vị thế thương hiệu dừa Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Đại biểu tìm hiểu cây giống dừa sáp cấy phôi của Trường Đại học Trà Vinh. Ảnh: Thanh Hòa- TTXVN

Ông Văn Hữu Huệ, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Vĩnh Long cho biết, ngành dừa của tỉnh hiện có gần 120.000 ha với khoảng 22 triệu cây, chiếm hơn 50% diện tích dừa cả nước và mang lại thu nhập ổn định cho khoảng 270.000 hộ dân. Tuy nhiên, sản xuất tại tỉnh vẫn manh mún, mỗi hộ chỉ canh tác trung bình 0,3-0,4 ha; trong đó, chỉ khoảng 30% diện tích có liên kết sản xuất. Dù cây dừa vốn thích ứng tốt với điều kiện khắc nghiệt, song tình trạng hạn hán, ngập úng, triều cường và xâm nhập mặn đã khiến năng suất và chất lượng dừa giảm rõ rệt.

Đặc biệt, tỉnh thiếu doanh nghiệp đầu tư chế biến sâu, công nghệ bảo quản còn lạc hậu; giá dừa nguyên liệu biến động mạnh khiến doanh nghiệp dễ thua lỗ. Các thị trường xuất khẩu lớn như Mỹ, EU, Trung Quốc ngày càng áp dụng tiêu chuẩn nghiêm ngặt, đòi hỏi ngành dừa phải đổi mới mạnh mẽ hơn để thích ứng và phát triển bền vững.

Thời gian tới, ngành dừa Vĩnh Long sẽ tập trung vào 3 "trụ cột" chính, đó là: phát triển vùng nguyên liệu bền vững thích ứng với biến đổi khí hậu, đẩy mạnh chế biến sâu và tăng cường quản lý, liên kết chuỗi giá trị. Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Vĩnh Long kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường, UBND tỉnh thực hiện đề án xây dựng bản đồ thổ nhưỡng và cơ sở dữ liệu vùng dừa, nhằm nâng cao năng suất, chất lượng và khả năng cạnh tranh, hướng tới phát triển bền vững ngành hàng dừa, thích ứng biến đổi khí hậu.

Dịp này, các cơ quan, doanh nghiệp ký kết nhiều biên bản ghi nhớ hợp tác nhằm thúc đẩy chuỗi giá trị ngành dừa phát triển bền vững, thích ứng và hội nhập sâu rộng.

Thanh Hòa/vnanet.vn