Dinh dưỡng vì mục tiêu phát triển

Trong những năm qua, Việt Nam đã đạt được nhiều kết quả quan trọng trong việc cải thiện tình hình DD và nâng cao sức khỏe người dân như: giảm tỷ lệ suy DD trẻ em, tình hình an ninh lương thực, thực phẩm và bữa ăn của người dân được cải thiện rõ rệt… Với những kết quả đã đạt được, Việt Nam được cộng đồng quốc tế đánh giá là điểm sáng trong thực hiện các mục tiêu Phát triển thiên niên kỷ, nhất là việc giảm tỷ lệ suy DD thể nhẹ cân ở trẻ em dưới năm tuổi. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, Việt Nam hiện vẫn đang phải đối mặt với nhiều vấn đề về DD.

Trong khi tỷ lệ suy DD thể thấp còi ở trẻ em dưới năm tuổi vẫn còn khá cao (23,8%), trong đó, thể nhẹ cân ở trẻ em là 13,4%, nhất là có sự khác biệt giữa các vùng, miền, khu vực, thì tại các đô thị TP Hồ Chí Minh và khu vực nội thành Hà Nội, tỷ lệ béo phì ở trẻ em tiểu học là hơn 50% và khoảng 41%. Ngoài ra, tình trạng thiếu vi chất DD chưa được cải thiện, như tỷ lệ thiếu máu ở trẻ em dưới năm tuổi (27,8%); ở phụ nữ mang thai (32,8%); tỷ lệ thiếu kẽm còn rất cao, ở trẻ dưới năm tuổi là 69,4% và phụ nữ có thai còn đặc biệt cao 80,3%…

Theo Phó Trưởng Khoa Vi chất dinh dưỡng (Viện Dinh dưỡng quốc gia, Bộ Y tế) Ths, BS Trần Khánh Vân: Hiện nay, Việt Nam đang đối mặt với tình trạng DD chưa hợp lý làm gia tăng các bệnh mạn tính không liên quan đến DD. Kết quả cuộc Tổng điều tra các yếu tố nguy cơ của bệnh không lây nhiễm (BKLN) do Bộ Y tế thực hiện cho thấy: có đến 57,2% số người trưởng thành (từ 18 tuổi đến 69 tuổi) ăn ít rau, trái cây.

Mức tiêu thụ muối hiện nay của người Việt Nam cao gấp hai lần mức khuyến nghị của Tổ chức Y tế thế giới (5 g muối/ngày); có đến 28,1% số người thiếu hoạt động thể lực (có dưới 150 phút hoạt động thể lực cường độ trung bình trên tuần, hoặc tương đương)… Do vậy, mô hình bệnh tật của người Việt Nam đang chuyển từ các bệnh lây nhiễm là chủ yếu sang các BKLN. Theo ước tính của Tổ chức Y tế thế giới, tại Việt Nam năm 2017 có hơn 541 nghìn người chết do tất cả các nguyên nhân, trong đó số người chết do các BKLN chiếm tới 76% (411.600 người) đứng đầu là các bệnh tim mạch, đái tháo đường, ung thư, loãng xương, gút…

Viện trưởng Viện Dinh dưỡng quốc gia Lê Danh Tuyên cho biết: Bảo vệ, chăm sóc, nâng cao tình trạng DD và sức khỏe người dân là trách nhiệm của mỗi người dân, của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội, trong đó ngành y tế đóng vai trò nòng cốt. Do vậy, việc đầu tư cho công tác chăm sóc, cải thiện tình trạng suy DD và nâng cao sức khỏe nhân dân phải được ưu tiên hàng đầu trong kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của đất nước và của mỗi địa phương. Mới đây, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1092/QÐ-TTg phê duyệt Chương trình Sức khỏe Việt Nam, trong đó có các mục tiêu cụ thể về cải thiện tình trạng sức khỏe cả về thể chất và tinh thần, nâng cao tầm vóc, nâng cao chất lượng cuộc sống của người Việt Nam đến năm 2025.

Theo đó, tỷ lệ suy DD thể thấp còi của trẻ em dưới năm tuổi ở mức dưới 20%; khống chế tỷ lệ béo phì ở người trưởng thành dưới 12%; tăng chiều cao trung bình thanh niên 18 tuổi, đối với nam đạt 167 cm, nữ 156 cm; giảm tỷ lệ người trưởng thành ăn thiếu rau, trái cây dưới 50%; tăng tỷ lệ trong bán trú, nội trú có tổ chức bữa ăn học đường bảo đảm DD cho học sinh với trường mầm non là 70% và trường tiểu học là 75%...

Ðể đạt được các mục tiêu về DD đến năm 2025 nêu trên, nhiều giải pháp được đề ra, trong đó nhấn mạnh việc cần tập trung nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi, đề cao trách nhiệm của cả hệ thống chính trị và người dân trong việc thực hiện chế độ DD hợp lý. Việc xây dựng và tổ chức thực hiện đồng bộ các đề án, chương trình về nâng cao sức khỏe và tầm vóc người Việt Nam cần ưu tiên khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc thiểu số; xây dựng và phổ biến các chế độ DD, khẩu phần ăn phù hợp với từng nhóm đối tượng, vùng, miền…

Hưởng ứng tuần lễ Dinh dưỡng và Phát triển là dịp nâng cao kiến thức và kỹ năng thực hành cho người dân về chăm sóc DD sớm, DD 1.000 ngày đầu của trẻ; sử dụng đa dạng các loại thực phẩm, ăn uống đầy đủ, cân đối và hợp lý theo nhu cầu. Thực hiện DD lành mạnh, tăng cường tiêu thụ rau xanh, quả chín và thường xuyên vận động thể lực để phòng, chống các bệnh mạn tính không lây nhiễm, thừa cân, béo phì, suy DD thấp còi để nâng cao thể lực, tầm vóc, trí tuệ và chất lượng cuộc sống người Việt…

Mặt khác, vận động người dân chủ động phát triển sản xuất VAC gia đình gắn liền với ý thức giữ gìn bảo vệ môi trường sống; hướng dẫn, vận động, khuyến khích người dân thực hiện các hành vi có lợi cho sức khỏe; tổ chức tư vấn, tuyên truyền cho cộng đồng, người cao tuổi, học sinh, phụ nữ và trẻ em về chế độ DD hợp lý, nhất là giảm ăn muối, ăn đủ rau và trái cây, hạn chế sử dụng thực phẩm không có lợi cho sức khỏe…

KHÁNH HUY