Diễn biến bê bối nhập tịch của bóng đá Malaysia: FIFA và AFC khó có thể nương tay

Việc cựu Chánh án Tòa án tối cao Malaysia, ông Raus Sharif, được bổ nhiệm làm người đứng đầu Ủy ban độc lập của Liên đoàn Bóng đá Malaysia (FAM) để điều tra vụ bê bối “hồ sơ giả” của 7 cầu thủ nhập tịch đang được xem là bước đi đúng hướng.

Các cầu thủ nhập tịch của Malaysia trong trận đấu với Việt Nam ở vòng loại Asian Cup 2027. Ảnh: P.MINH

Tuy nhiên, theo giới chuyên gia luật thể thao, tính độc lập và minh bạch của cuộc điều tra mới là thước đo thật sự. Quan trọng hơn, nó không đủ để làm FIFA (Liên đoàn Bóng đá thế giới) và AFC (Liên đoàn Bóng đá châu Á) dịu giọng. Hai luật sư nổi tiếng tại Malaysia, Jahaberdeen Mohamed Yunoos và Nik Erman Nik Roseli, đều đánh giá cao việc FAM chọn một cựu Chánh án để dẫn dắt quá trình rà soát, nhưng cảnh báo: FIFA sẽ không giảm nhẹ hình phạt chỉ vì FAM tự mở điều tra.

Luật sư Nik Erman cho rằng, việc tự thành lập Ủy ban là quyền của mỗi liên đoàn thành viên, theo Điều 19 của Hiến chương FIFA (quy định về tính tự chủ trong quản lý nội bộ). Nhưng điều đó không đồng nghĩa với việc FAM có thể “tự làm trong sạch” và thoát trách nhiệm. “FIFA chỉ công nhận kết quả điều tra nếu chứng minh được tính độc lập thật sự, phạm vi đầy đủ và công khai toàn bộ”, ông nói.

Trong các vụ gian lận tài liệu liên quan thể thao trước đây, các cơ quan quản lý quốc tế luôn coi “công khai kết luận điều tra” là tiêu chuẩn không thể thương lượng. “Nếu Malaysia muốn khôi phục uy tín, họ cần công bố toàn văn, không che giấu”, luật sư Nik Erman nhấn mạnh.

Nhưng cho dù FAM có đi xa đến đâu trong việc điều tra nội bộ, thì “bản án của FIFA” khó có thể thay đổi đáng kể. Cơ quan quản lý bóng đá thế giới đã dùng những cụm từ nặng nề nhất: “che đậy”, “làm giả có hệ thống”... để mô tả hành vi sai phạm. Với FIFA, đây không chỉ là lỗi hành chính mà là “một hình thức gian lận có chủ đích”, đe dọa tính liêm chính của hệ thống quốc tịch trong bóng đá quốc tế. Báo The Guardian (Anh) dẫn lời một chuyên gia luật thể thao tại Zurich nhận định: “Khi các tài liệu đã được làm giả và được FAM đệ trình chính thức lên FIFA, việc thành lập ủy ban sau sự việc không thay đổi bản chất vi phạm. FIFA sẽ xem đây là một hành vi gian lận có tổ chức”.

Theo quy định, nếu FIFA bác đơn kháng án của FAM vào hôm nay 30-10, mọi kết quả của đội tuyển bóng đá Malaysia ở vòng loại (bao gồm chiến thắng 4-0 trước Việt Nam và 2-1 trước Nepal) có thể bị hủy bỏ. Đáng chú ý, AFC cũng đã phát đi thông điệp cứng rắn vào ngày 27-10 khẳng định “sẽ tuân thủ nghiêm kết luận của FIFA và áp dụng mọi biện pháp cần thiết để bảo vệ tính liêm chính của các giải đấu châu lục”. AFC đồng thời bác bỏ tin đồn cho rằng Việt Nam là bên nộp đơn khiếu nại.

Một khả năng đang được xem xét tại FIFA là “đình chỉ tạm thời FAM” khỏi việc tham dự các kỳ họp và sự kiện quốc tế, tương tự trường hợp Indonesia năm 2015 hay Pakistan năm 2021 (khi chính phủ hoặc liên đoàn bị cáo buộc vi phạm nguyên tắc độc lập và minh bạch). Trong kịch bản xấu nhất, Malaysia có thể bị tước quyền đăng cai hoặc tham dự vòng loại Asian Cup 2027, đồng thời bị giám sát đặc biệt về nhân sự bóng đá trong 2 năm.

Các chuyên gia nhận định, cách xử lý của FIFA lần này không chỉ nhắm vào Malaysia mà còn mang tính răn đe toàn khu vực. ESPN Asia bình luận: “Đây sẽ là bài kiểm tra thực sự cho tính minh bạch của bóng đá Đông Nam Á. Nếu FIFA nương tay, họ sẽ tạo tiền lệ nguy hiểm cho các liên đoàn khác đang có xu hướng “mở cửa nhập tịch” để chạy đua thành tích”.

Thậm chí, theo các nguồn tin từ FIFA, Ủy ban Kỷ luật của tổ chức này đang xem xét lại toàn bộ quy trình cấp giấy tờ của FAM. “Nếu xác định có sự đồng lõa hoặc che giấu có chủ đích, hình phạt có thể nâng lên mức đình chỉ toàn bộ FAM khỏi các hoạt động quốc tế trong thời hạn nhất định”, một quan chức FIFA được Reuters dẫn lời cho biết.

CHU NGỌC