Điểm nhấn quan trọng trong cuộc gặp Carney - Trump

Trong lần chạm mặt đầu tiên đầy mong đợi sau bầu cử, Thủ tướng Canada Mark Carney đã bước vào Nhà Trắng với tâm thế thận trọng khi đối diện Tổng thống Mỹ Donald Trump - người nhiều tháng qua liên tục gây sức ép với Canada bằng những đòn ngoại giao và thương mại cứng rắn.

Trước thềm buổi gặp, ông Trump vẫn không ngừng công kích trên mạng xã hội, lặp lại thông tin sai lệch rằng Mỹ đang "trợ cấp cho Canada 200 tỷ USD mỗi năm" và phàn nàn rằng Ottawa đang được “bảo vệ quân sự miễn phí”.

Tuy vậy, ngay từ cái bắt tay đầu tiên, bầu không khí tại phòng họp đã cho thấy một điều ngược lại: cuộc gặp diễn ra trong không khí hòa nhã bất ngờ.

Ông Trump gọi Carney là “một người rất tài năng”, trong khi Thủ tướng Canada gọi Tổng thống Mỹ là “một nhà lãnh đạo có sức biến chuyển mạnh mẽ”.

Tuy nhiên, sự dễ chịu ấy không kéo dài lâu khi ông Trump tiếp tục nhấn mạnh sai sự thật rằng Mỹ đang "trợ cấp" Canada, đồng thời nhắc lại đề xuất gây tranh cãi: biến Canada thành bang thứ 51 của Mỹ, theo Guardian.

Cuộc gặp đầu tiên giữa Thủ tướng Canada Mark Carney và Tổng thống Mỹ Donald Trump diễn ra trong bầu không khí hòa nhã bất ngờ. Ảnh: Reuters.

"Canada không phải để bán"

Dù cuộc gặp mở đầu suôn sẻ, bất đồng nhanh chóng bộc lộ khi ông Trump tái khơi lại đề xuất gây tranh cãi: sáp nhập Canada.

Đáp trả thẳng thừng, ông Carney tái khẳng định lập trường kiên định của mình: “Canada không phải để bán” - một thông điệp mà ông từng lặp đi lặp lại trong suốt chiến dịch tranh cử.

Ông Trump có phần dịu giọng, thừa nhận rằng “phải cần hai bên cùng muốn”. Dẫu vậy, ông vẫn nhấn mạnh nếu hợp nhất, Canada sẽ được giảm thuế “khổng lồ” và gọi đó là “một cuộc hôn nhân tuyệt vời”.

Carney nhanh chóng phản bác, ví von bằng chính niềm tự hào bất động sản của Trump: “Trong ngành này, có những nơi vĩnh viễn không bán”. Ông Trump mỉm cười đồng tình: “Đúng vậy”.

Carney kết luận: “Tôi đã gặp ‘những người chủ thực sự’ của Canada trong suốt chiến dịch tranh cử. Họ không muốn bán. Và sẽ không bao giờ bán”.

Trong phần họp báo sau đó, ông Trump tiếp tục nhấn mạnh về ý tưởng hợp nhất trước báo giới: “Tôi luôn nói, đừng bao giờ nói ‘không bao giờ’”.

Đáp lại, tân Thủ tướng Canada chỉ bình thản lặp lại tới 5 lần câu “Không bao giờ”.

Thủ tướng Canada Mark Carney nhấn mạnh lập trường về đề xuất sáp nhập Canada từ phía ông Trump tại cuộc họp báo sau đó. Ảnh: Reuters.

Thuế quan giữ nguyên, ít nhất là hiện tại

Một trong những mục tiêu chính của ông Carney trong chuyến thăm lần này là làm rõ lý do Mỹ áp thuế với hàng hóa Canada, và tìm kiếm lối thoát nếu có thể. Tuy không kỳ vọng nhiều vào cuộc gặp đầu tiên, Carney vẫn tìm cách nêu quan điểm và kêu gọi đối thoại.

Khi được hỏi liệu phía Canada có thể làm gì để Mỹ gỡ bỏ thuế quan, ông Trump đáp dứt khoát: “Không. Chuyện là vậy đó”.

Dẫu vậy, trong bữa trưa làm việc sau đó, ông Carney được cho là đã cố gắng từng bước đàm phán để tìm điểm chung. Tại Canada, các biện pháp áp thuế của Mỹ đang vấp phải làn sóng tẩy chay mạnh mẽ từ người tiêu dùng đối với sản phẩm có xuất xứ Mỹ.

Tuy nhiên, ông Trump lại tỏ ra không mấy lo ngại: “Mấy chuyện đó thường không kéo dài. Chúng tôi có những sản phẩm tuyệt vời, cả về quân sự. Không ai làm tốt hơn chúng tôi. Và Canada mua thiết bị quân sự của Mỹ - điều đó rất đáng trân trọng”.

Kỳ vọng đàm phán lại thỏa thuận thương mại

Hiệp định thương mại Mỹ - Mexico - Canada (USMCA) - vốn thay thế cho NAFTA và sẽ hết hạn vào năm sau - cũng được đưa ra bàn luận. Ông Trump tuyên bố sẵn sàng đàm phán lại một số điều khoản, gọi Nafta là “thỏa thuận tồi tệ nhất trong lịch sử”.

“Chúng tôi sẽ bắt đầu đàm phán lại nếu cần. Tôi cũng không chắc còn cần không nữa”, ông Trump cho biết.

Ông Trump từ chối nêu cụ thể điều khoản nào sẽ được đàm phán lại, chỉ cho biết hai bên đang “bàn về khái niệm tổng thể”. Tuy nhiên, ông vẫn khẳng định Mỹ “không cần” hàng xuất khẩu từ Canada, từ ôtô, thép đến năng lượng, và nhấn mạnh: “Chúng tôi muốn tự làm mọi thứ”.

Song, ông Carney đã phản bác quan điểm của người đồng cấp, đồng thời khẳng định USMCA vẫn là “khung thỏa thuận” mở cho các cuộc thảo luận lớn hơn trong tương lai.

“Chúng tôi là khách hàng lớn nhất của Mỹ, xét theo tổng giá trị hàng hóa”, ông nói.

Phái đoàn với các quan chức cấp cao của Mỹ và Canada trong cuộc họp. Ảnh: Reuters.

Cuộc họp cấp cao này cũng cho thấy tầm quan trọng mà cả hai bên dành cho quan hệ song phương.

Phía Canada gồm nhiều quan chức cấp cao như Bộ trưởng Thương mại quốc tế Dominic LeBlanc, Ngoại trưởng Mélanie Joly, Bộ trưởng An ninh công cộng David McGuinty và Đại sứ Canada tại Mỹ Kirsten Hillman.

Phía Mỹ có sự tham gia của Phó tổng thống JD Vance, Ngoại trưởng Marco Rubio, Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick, Đại diện Thương mại Jamieson Greer.

Ngoại giao cá nhân: Ông Trump muốn được “yêu mến”

Khi được hỏi Canada có thể nhượng bộ điều gì lớn nhất, ông Trump không nói về kinh tế hay an ninh, mà trả lời ngắn gọn: “Tình bạn”.

Sự thân thiện bất ngờ giữa hai nhà lãnh đạo mang lại chút nhẹ nhõm cho phái đoàn Canada - những người đã chuẩn bị tinh thần cho một cuộc đối đầu căng thẳng như cách Trump từng đối xử với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy.

Thay vào đó, những phút đầu của cuộc gặp lại là màn khen ngợi lẫn nhau. Sau chiến thắng của đảng Tự do Canada, ông Trump chúc mừng Carney vì “màn tái xuất chính trị vĩ đại nhất lịch sử”, và nói chuyến thăm là “vinh dự lớn” với Nhà Trắng. Ông còn dành lời “tôn trọng sâu sắc” cho Carney.

Carney đáp lại bằng cách gọi Trump là “tổng thống mang tính cách mạng”, với sự tập trung vào kinh tế, an ninh và người lao động Mỹ.

Điều này tạo nên sự đối lập rõ rệt với mối quan hệ đầy căng thẳng giữa ông Trump và cựu Thủ tướng Justin Trudeau - người từng bị ông gọi là “hai mặt” khi đáp trả lại rằng chiến tranh thương mại của Mỹ là “ngu ngốc”.

Xét đến việc chính sách đối ngoại của Mỹ phần lớn chịu ảnh hưởng bởi cảm nhận cá nhân của ông Trump về từng nguyên thủ, thay đổi trong tông giọng lần này có thể là tín hiệu tích cực cho Ottawa.

Hiềm khích cũ chưa nguôi

Dù tỏ ra nhã nhặn với ông Carney, ông Trump không bỏ qua cơ hội công kích những nhân vật từng đối đầu mình trong chính trường Canada, đặc biệt là người tiền nhiệm Justin Trudeau và cựu Bộ trưởng Tài chính Chrystia Freeland - người từng dẫn đầu đoàn đàm phán USMCA trước đây.

Dù cuộc gặp với ông Carney diễn ra trong không khí hòa nhã, ông Trump không quên chỉ trích một số chính trị gia Canada. Ảnh: Reuters.

“Tôi không thích người tiền nhiệm của ông”, ông Trump nói với Carney, đồng thời gọi Trudeau là “thống đốc” theo kiểu mỉa mai.

Ông còn gay gắt nhắc đến bà Freeland: “Bà ta thật tệ. Thật sự là một người rất tệ. Bà ấy cố lợi dụng thỏa thuận đó và đã không thành công, nhưng gây hại rất nhiều”.

Đáng chú ý, trong cuộc đua vào vị trí lãnh đạo đảng Tự do gần đây, bà Freeland từng sử dụng việc mình bị Trump “ghét” như một điểm nhấn để tranh cử. Tuy nhiên, kết quả cuối cùng cho thấy lựa chọn của đảng lại là một người có khả năng đối thoại khéo léo hơn - Mark Carney.

Phương Linh