Đầu tư đồng bộ hệ thống thủy lợi giúp sản xuất bền vững

Cống thủy lợi và trạm bơm được đầu tư bảo vệ vùng sản xuất ngọt hóa Bắc Cà Mau.

Trong khi đó, những nơi hệ thống thủy lợi chưa được đầu tư hoặc đầu tư chưa đồng bộ thì việc sản xuất còn bấp bênh…

Đến thời điểm này, vùng ngọt hóa Bắc Cà Mau (huyện Trần Văn Thời và U Minh) được bảo vệ khá tốt, tình trạng thiếu nước ngọt và thiệt hại về sản xuất do hạn hán ở mức thấp. Hiện hệ thống thủy lợi và đê bao dọc theo sông Ông Đốc và đê biển Tây đã được đầu tư khép kín nên hạn chế được tình trạng xâm nhập mặn vào vùng ngọt hóa trong mùa khô.

Bên cạnh đó, việc sử dụng nước ngọt cho sản xuất được quản lý hiệu quả và tiết kiệm, phần nào hạn chế được thiệt hại, giúp sản xuất ổn định hơn và mang lại hiệu quả cao.

Hiện Trung tâm Quản lý, khai thác công trình thủy lợi (Sở NN-MT tỉnh Cà Mau) tiếp nhận và quản lý hơn 210 cống, 17 trạm bơm điện. Một số tiểu vùng thủy lợi đã được đầu tư tương đối hoàn chỉnh nên đã phát huy hiệu quả.

Bên cạnh đó, việc triển khai thực hiện chính sách từ Trung ương hỗ trợ kinh phí sử dụng sản phẩm dịch vụ công ích thủy lợi đã đem lại kết quả hết sức thiết thực, góp phần phục vụ tưới tiêu, ngăn mặn, chống tràn, tiêu úng, xổ phèn, trữ ngọt triệt để bảo vệ sản xuất. Đặc biệt, công tác duy tu sửa chữa bờ bao ngăn mặn, ngăn triều cường đã phát huy rõ rệt; hệ thống kênh mương được nạo vét định kỳ mở rộng diện tích trữ nước, tiêu nước, hạn chế đáng kể tình trạng tràn; tạo điều kiện để người nông dân tập trung sản xuất, tăng thu nhập.

Dù vậy, ông Trần Quốc Nam, Giám đốc Trung tâm Quản lý, khai thác công trình thủy lợi cho biết: “Do đặc thù Cà Mau là tỉnh không có nguồn nước ngọt bổ sung như các tỉnh khác trong khu vực ĐBSCL, do đó sản xuất địa phương chủ yếu dựa vào nguồn nước mưa là chính. Về tiêu nước, chủ yếu là lợi dụng thủy triều, hệ thống cống làm nhiệm vụ ngăn mặn, giữ ngọt, kênh mương làm nhiệm vụ dẫn và trữ nước để cấp bù một phần trong mùa. Lượng phù sa từ biển đưa vào hàng năm rất lớn làm bồi lắng các cửa cống đầu mối, hệ thống kênh, rạch bị bồi lắng liên tục nên phải thường xuyên đầu tư nạo vét”.

Khi hệ thống thủy lợi được đầu tư từ khép kín thì diện tích sản xuất lúa tôm, mô hình được xem là bền vững, thích ứng biển đổi khí hậu, ngày càng tăng.

Bên cạnh đó, hệ thống bờ bao hiện tại còn rất nhiều tuyến thấp, khi triều cường dâng cao sẽ bị tràn trên diện rộng. Một số tiểu vùng việc đầu tư còn đang dở dang do thiếu vốn. Tình hình sản xuất canh tác của người dân hiện nay tự phát không theo quy hoạch, sản xuất không tập trung, mô hình đan xen nhau, nên gặp rất nhiều khó khăn trong công tác quản lý vận hành hệ thống công trình thủy lợi để phục vụ sản xuất.

Nhằm phát huy một cách hiệu quả các công trình thủy lợi đã được đầu tư, ông Trần Quốc Nam cho biết, cần đầu tư khép kín các tiểu vùng, tiếp tục nghiên cứu thêm xây dựng các ô thủy lợi. Đặc biệt là các tiểu vùng thuộc sinh thái ngọt như Bắc Cà Mau, để kết hợp với việc bố trí sản xuất, đồng thời vẫn thực hiện được luân chuyển nước trong tiểu vùng, hạn chế khi bơm thải ra ngoài sẽ dẫn đến thiếu nước cuối vụ.

“Cần đầu tư xây dựng, nên tập trung vào các tiểu vùng bức xúc và đang đầu tư dở dang chưa khép kín nhằm phát huy hiệu quả, như tiểu vùng II, III Bắc Cà Mau và tiểu vùng II, III, V, X, XVII, XVIII, ô nuôi trồng thủy sản xã Tân Duyệt Nam Cà Mau. Khi đầu tư xây dựng công trình cần lựa chọn đầu tư loại cống cho phù hợp với từng vùng, tiểu vùng để tránh hiện tượng khi đưa vào sử dụng gây xói lở mang cống và rò rỉ mặn qua cống. Đồng thời xây dựng các cống cần phải xây dựng các hạng mục phụ trợ, như cầu công tác khe phai, phai phụ và nhà quản lý cống, để công tác quản lý vận hành đạt hiệu quả” - ông Nam kiến nghị.

TẤN THÁI