Cục diện Avdiivka sau thất thủ

Từ Hội nghị An ninh Munich tới tiền tuyến miền Đông Ukraine, sự thất vọng lịch sự và những lời khẩn cầu thận trọng của các nhà lãnh đạo phương Tây và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky càng khiến họ cảm thấy tuyệt vọng hơn. Những cảnh báo rằng Ukraine có thể phải chịu thất bại ở tiền tuyến nếu Quốc hội Mỹ tiếp tục trì hoãn gói viện trợ trị giá 60 tỷ USD giờ đây đã trở thành một thực tế cay đắng và tàn khốc. Những lời cam kết hùng hồn, hào nhoáng ở Munich cho đến nay còn đọng lại rất ít, trong sự chờ đợi tuyệt vọng của Ukraine. Sau nhiều tháng bế tắc, khả năng xảy ra những thay đổi sâu rộng ở tuyến đầu là hoàn toàn có thật.

Về bản chất, sự rút quân của Ukraine tại Avdiivka báo trước một sự thay đổi lớn về thế trận và chiều hướng cuộc chiến Ukraine. Ukraine đã cố gắng giữ chặt Avdiivka trong một thập kỷ kể từ khi cuộc xung đột đầu tiên của các lực lượng ly khai miền Đông Ukraine với chính quyền Kiev vào năm 2014 tại khu vực Donbas. Từ khi Nga triển khai chiến dịch quân sự đặc biệt, Avdiivka tiếp tục là mặt trận trọng điểm. Sau khi đánh chiếm được thị trấn chiến lược Bakhmut tháng 5/2023, Nga bắt đầu triển khai chiến dịch đánh chiếm Avdiivka từ tháng 10. Với sự hỗ trợ khí tài quân sự ồ ạt từ phương Tây, Ukraine đã cầm cự quyết liệt khiến cho cuộc tiến công trở thành một trong những nỗ lực tốn kém nhất cả về khí tài lẫn nhân lực của Nga.

Lữ đoàn pháo binh 71 của Ukraine nã pháo về phía Avdiivka, ngày 18/2.

Mùa hè 2023, Ukraine đã triển khai chiến dịch phản công quy mô lớn nhằm chiếm lại những phần lãnh thổ đã bị Nga chiếm được. Cuộc phản công đã thất bại và cuộc cải tổ lãnh đạo cấp cao của Ukraine - trong đó người kiến tạo nên nỗ lực mùa hè thất bại, tướng Valerii Zaluzhnyi, đã được thay thế bởi cấp phó hàng đầu của ông là Oleksandr Syrsky - diễn ra vào thời điểm tồi tệ nhất. Sự bất hòa giữa ông Zelensky và người đứng đầu quân đội đã làm phân tán nỗ lực chiến tranh và Ukraine cần có những ý tưởng mới.

Tuy nhiên, Syrsky phải thay thế một vị chỉ huy có tầm ảnh hưởng mang tính biểu tượng, người rất được quân đội và dân thường yêu mến, vào thời điểm Ukraine đang gặp khó khăn về mọi mặt. Vì thế, ông ta không có thời gian để xem xét hoặc đánh giá lại chiến lược, các kế hoạch tác chiến,... mà người tiền nhiệm để lại. Một số phân tích cho rằng, hành động rút quân khỏi Avdiivka của ông Syrsky là một nỗ lực để chứng tỏ ông là “người bảo vệ tính mạng của binh lính tốt hơn những gì danh tiếng về con người cứng rắn của ông cho thấy. Tuy nhiên, việc hàng trăm binh sĩ bị bỏ lại phía sau và bị quân đội Nga bắt giữ đã bộc lộ một thực tế cay đắng mà Kiev không muốn nhìn nhận.

Kiev cùng phương Tây tuyên bố Ukraine đã “tự nguyện rút quân sau nhiều tháng chịu áp lực to lớn của Nga”, một lựa chọn có lẽ được thúc đẩy bởi một số thực tế chính trị. Những người chỉ trích chính sách của Ukraine lập luận rằng việc bảo vệ Bakhmut - một thị trấn khác ở mặt trận phía Đông mà Moscow đã phải hy sinh hàng nghìn sinh mạng để giành lấy vào tháng 5/2023 - đã làm tiêu tốn nguồn lực của Kiev mà lẽ ra họ nên dành cho cuộc phản công ở phía Nam vào mùa hè năm ngoái.

Chiến thắng tại Avdiivka có tầm quan trọng chiến lược đối với Nga. Avdiivka là thành trì phòng thủ của Ukraine ở khu vực Donetsk, bảo vệ một số vị trí quân sự quan trọng của Ukraine ở xa hơn về phía Tây và khiến thành phố Donetsk do Nga kiểm soát gần đó luôn bị đe dọa. Việc kiểm soát Avdiivka cũng có thể tạo ra cơ hội rất thuận lợi cho Nga trong công tác hậu cần, tiếp vận và chuyển quân, cũng như mở ra cánh cửa để tiến công các mục tiêu quan trọng khác trong khu vực.

Kiev hiện đang phải đối phó với sự trỗi dậy của Nga trên nhiều mặt trận. Sau Avdiivka, Nga có thể sẽ triển khai tiến công các ngôi làng khác xung quanh. Tuy nhiên, sự sụp đổ của trung tâm đường sắt này đã giải phóng các đơn vị và sức mạnh không quân của Điện Kremlin để chiến đấu ở nơi khác. Đó có thể là Vulehdar ở phía Nam. Ở phía Tây, một trong những lợi ích chính và gia tăng của cuộc phản công phía Nam là Robotyne. Các blogger Nga đã đề xuất một cuộc tấn công toàn diện vào sườn phía Đông của thị trấn này. Rồi đến Kupiansk, ở rìa Kharkov, cũng đang chịu áp lực gia tăng và có thể có một đợt tăng cường khác của Nga xung quanh Bakhmut.

Hiện tại, Nga vẫn chưa thể hiện rõ ý định cũng như kế hoạch cho các đợt tiến công sắp tới. Mới đây, Phó Chủ tịch Hội đồng An ninh quốc gia Nga Dmitri Medvedev đã phát biểu trên hãng thông tấn Tass rằng Nga cần “đưa quân trở lại Kiev” để đạt mục tiêu của chiến dịch quân sự đặc biệt. Điều này cho thấy rằng những mục tiêu sắp tới của Nga có thể xa hơn về phía Tây chứ không chỉ ở khu vực Donbas.

Yếu tố quan trọng nhất của lực lượng Nga hiện nay là sự kiên trì - ngoan cường và quyết tâm. Moscow có một thứ mà Kiev thiếu, đó là nguồn tân binh liên tục cho tiền tuyến, sẵn sàng xung trận với tốc độ rất nhanh. Ngược lại, Ukraine thiếu nhân lực và đang trì hoãn quyết định mở rộng quân dịch để bao gồm cả những người 25 và 26 tuổi. Bên cạnh đó, Ukraine cũng thiếu cả đạn dược, do đó, trên các tuyến đầu đang gặp nguy hiểm. Viện trợ của phương Tây vẫn còn ít ỏi do sự bất đồng nội bộ của Mỹ.

Ukraine sẽ tiếp tục suy yếu nếu không có viện trợ hàng tỷ USD của phương Tây. Phương Tây sẽ phải đối mặt với quyết định liệu họ có sẵn sàng tiếp tục với khoản viện trợ ít ỏi mà họ hiện đang lưỡng lự hay không. Thay vào đó, họ có thể phải đối mặt với những câu hỏi hiện hữu lớn hơn về việc cung cấp nhiều trợ giúp hơn, rất khẩn cấp, để ngăn chặn cuộc chiến của Ukraine trở thành cuộc chiến của châu Âu.

An Châu (Tổng hợp)