Công nghiệp – 'Nhịp đập' tăng trưởng xanh

Nhà máy Lọc hóa dầu Nghi Sơn - “trái tim năng lượng” vùng Bắc Trung bộ.

Từ nền tảng truyền thống đến sức bật mới

Dù thị trường toàn cầu nhiều biến động, sản xuất công nghiệp vẫn chứng tỏ bản lĩnh với sức chống chịu bền bỉ và những bước bứt phá ấn tượng. Các ngành truyền thống không chỉ giữ nhịp tăng trưởng ổn định mà còn vươn lên nhóm dẫn đầu cả nước: xi măng đạt khoảng 20,5 triệu tấn/năm, khẳng định vị thế trung tâm sản xuất vật liệu xây dựng lớn; xăng dầu duy trì gần 10 triệu tấn/năm, bảo đảm tới 40% nguồn cung thiết yếu cho cả nước; sản xuất điện vượt 14 tỷ kWh, góp phần giữ nhịp an ninh năng lượng quốc gia. Dệt may, da giày đều đặn xuất xưởng hàng trăm triệu sản phẩm, tiếp tục giữ vai trò ngành xuất khẩu chủ lực và làm dày thêm nền tảng công nghiệp.

Giữa không gian sôi động của Khu Kinh tế Nghi Sơn, Nhà máy Lọc hóa dầu Nghi Sơn vận hành nhịp nhàng tựa “trái tim năng lượng”. Sau đợt bảo dưỡng tổng thể năm 2023, nhà máy nhanh chóng trở lại quỹ đạo ổn định, duy trì công suất tới 120% thiết kế. Không chỉ dừng lại ở sản phẩm xăng dầu, tổ hợp này còn cung cấp nhiều sản phẩm hóa dầu quan trọng như polypropylene, benzene, paraxylene - nguyên liệu chiến lược cho công nghiệp nhựa, hóa chất, cao su.

Kể từ khi chính thức vận hành thương mại đến hết năm 2024, Nhà máy Lọc hóa dầu Nghi Sơn đã đóng góp hơn 103.000 tỷ đồng vào ngân sách Nhà nước. Đây cũng là động lực quyết định, đưa Thanh Hóa chính thức gia nhập "Câu lạc bộ 50.000 tỷ đồng" thu ngân sách Nhà nước vào năm 2022 và đã trở lại nhóm này vào năm 2024. Năm 2025, lọc hóa dầu Nghi Sơn đặt mục tiêu doanh thu hơn 180.000 tỷ đồng, dự kiến nộp ngân sách 23.000 tỷ đồng.

Không chỉ những “ông lớn” truyền thống, ngành công nghiệp đang chứng kiến sự xuất hiện của những điểm sáng tiên phong, mở ra các hướng đi mới.

Tại Công ty CP Dịch vụ kỹ thuật PTSC Thanh Hóa, bên cạnh lĩnh vực bảo dưỡng cơ khí và căn cứ cảng, năm 2024 vừa qua, doanh nghiệp đã tạo dấu ấn khi chế tạo và xuất khẩu thành công 30 trụ chân đế điện gió ngoài khơi - dự án đầu tiên tại Việt Nam. Trên diện tích 22ha nhà xưởng với hệ thống cầu trục, máy móc, công nghệ đạt chuẩn quốc tế, PTSC Thanh Hóa đang dần định hình vai trò trung tâm chế tạo lớn, phục vụ công nghiệp dầu khí và năng lượng tái tạo.

Song hành cùng những dự án trọng điểm, Nhà máy Cơ khí công nghệ cao Nghi Sơn cũng đã được khánh thành đầu năm nay, làm phong phú thêm cơ cấu sản phẩm công nghiệp của tỉnh với 5 nhà xưởng hiện đại, công suất thiết kế 50.000 tấn/năm. Từ đây, những tổ hợp cấu kiện siêu trường, siêu trọng phục vụ các lĩnh vực then chốt như năng lượng (giàn khoan, lọc hóa dầu), thủy điện, nhiệt điện, điện gió; các công trình dân dụng, hạ tầng giao thông - logistics; đến các dự án công nghiệp quy mô lớn (luyện kim, khai khoáng) sẽ được sản xuất ngay tại Nghi Sơn và trực tiếp vươn ra thị trường quốc tế qua cảng nước sâu hiện đại bậc nhất khu vực.

Ông Võ Nguyên Giáp, Tổng Giám đốc Công ty CP Cơ khí chế tạo Đại Dũng Nghi Sơn, cho biết: “Hướng mạnh ra xuất khẩu, 70 - 80% sản lượng của nhà máy “nhắm” đến các thị trường khó tính như Nhật Bản, châu Âu, châu Mỹ. Hiện doanh nghiệp đã sở hữu 4 chứng chỉ quốc tế quan trọng, đồng thời đang phối hợp với các nhà đầu tư để khảo sát khả năng kết nối trực tiếp đơn hàng qua Cảng Quốc tế Nghi Sơn. Giai đoạn 2 của dự án được định hướng đến năm 2028, nhưng công ty đang nỗ lực đẩy nhanh tiến độ, phấn đấu hoàn thành ngay trong năm 2025”.

Trụ cột tăng trưởng và tầm nhìn dài hạn

Trong giai đoạn 2020-2025, giá trị gia tăng công nghiệp (VACN) của Thanh Hóa tăng trưởng bình quân 17,05%/năm, cao hơn mức chung cả nước. Tỷ trọng VACN trong GRDP từ 29% năm 2020 đã vươn lên 39% năm 2025. Cơ cấu ngành công nghiệp cũng chuyển dịch tích cực, khi công nghiệp chế biến, chế tạo chiếm tới 79,4%.

Không chỉ đóng góp trực tiếp qua giá trị sản xuất, công nghiệp còn mang lại nguồn thu ngân sách chủ lực với hàng loạt khoản thu quan trọng như thuế xuất nhập khẩu, thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế môi trường... Từ nền tảng công nghiệp, các ngành kinh tế khác cũng được tiếp thêm sức bật, từ dịch vụ hậu cần, vận tải biển, logistics, tài chính - ngân hàng, thương mại, xây dựng, bất động sản và nhiều lĩnh vực hỗ trợ khác đều mở rộng quy mô và gia tăng giá trị.

Bên cạnh những cơ hội mới, công nghiệp tỉnh ta hiện cũng đối diện nhiều thách thức: các sản phẩm chủ lực như lọc hóa dầu, xi măng, điện đã gần chạm ngưỡng công suất; thị trường quốc tế biến động, xu hướng bảo hộ và thuế đối ứng tiềm ẩn rủi ro. Công nghiệp hỗ trợ phát triển chậm, tỷ trọng sản phẩm công nghệ cao còn thấp, trong khi áp lực môi trường, năng lượng, cùng hạn chế về nhân lực, logistics và hạ tầng phụ trợ vẫn là những “nút thắt” cần sớm tháo gỡ.

Hướng tới mục tiêu vào năm 2030, VACN chiếm tới 46,3% GRDP của tỉnh, trong đó công nghiệp chế biến, chế tạo đạt 36%, tỉnh đang kiên định với chiến lược thu hút các dự án công nghệ cao, giá trị gia tăng lớn ở các lĩnh vực then chốt như sau lọc hóa dầu, năng lượng, dược phẩm, ô tô, thiết bị điện tử, phần mềm..., đồng thời tháo gỡ “nút thắt” về mặt bằng, hạ tầng, nhân lực và đẩy mạnh xúc tiến đầu tư theo chiều sâu nhằm củng cố thị trường truyền thống, mở rộng thị trường mới tiềm năng.

Từ “nhịp đập” bền bỉ của ngành truyền thống đến sức bật mới từ những dự án hiện đại, công nghiệp tỉnh ta đang tạo dựng một diện mạo sôi động, hiện đại và giàu triển vọng. Với tầm nhìn dài hạn và khát vọng vươn tầm quốc tế, Thanh Hóa đang từng bước khẳng định vị thế một cực tăng trưởng công nghiệp - năng lượng mới, không chỉ của Bắc Trung bộ mà còn của cả nước trong tương lai rất gần!

Bài và ảnh: Minh Hằng