'Chuẩn nghèo cần điều chỉnh linh hoạt theo từng giai đoạn'

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chủ trì cuộc họp về báo cáo đề xuất chủ trương đầu tư chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững giai đoạn 2026-2035; Dự thảo Nghị định quy định chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2026 - 2030. Ảnh: VGP.

Chiều 12/9, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chủ trì cuộc họp trực tiếp kết hợp trực tuyến, nghe Bộ Nông nghiệp và Môi trường cùng các Bộ, ngành, địa phương, chuyên gia, nhà khoa học góp ý về báo cáo đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững giai đoạn 2026 – 2035 và Dự thảo Nghị định quy định chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2026 – 2030.

Phó Thủ tướng đánh giá các chương trình mục tiêu quốc gia đã đạt kết quả rõ rệt nhưng còn chồng chéo, trùng lặp, gây khó khăn trong phân bổ nguồn lực. “Nhiều địa phương xin trả lại kinh phí do vướng cơ chế, mỗi chương trình lại có vốn, cơ chế, bộ máy riêng nên khó điều hành,” Phó Thủ tướng nêu.

Cuộc họp thống nhất áp dụng chuẩn nghèo đa chiều và thể chế hóa bằng nghị định; lồng ghép 2 chương trình xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững; đồng thời rà soát chương trình phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi giai đoạn 2021 – 2030 để tránh chồng chéo, tập trung và nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực.

100% xã nghèo thoát nghèo, thu nhập người dân nông thôn tăng gấp 2,5 - 3 lần

Báo cáo tại cuộc họp, Thứ trưởng Nông nghiệp và Môi trường Võ Văn Hưng cho biết, dự kiến chuẩn nghèo giai đoạn 2026 - 2030 gồm hai nhóm tiêu chí: Thu nhập (2,2 triệu đồng/người/tháng ở nông thôn; 2,8 triệu ở đô thị) và mức thiếu hụt dịch vụ xã hội cơ bản, tiệm cận mức sống tối thiểu đến năm 2028.

Thứ trưởng Nông nghiệp và Môi trường Võ Văn Hưng báo cáo tại cuộc họp. Ảnh: VGP.

Theo Cục Thống kê và dự báo kinh tế - xã hội, nếu áp dụng chuẩn nghèo mới từ năm 2026, tỷ lệ hộ nghèo đa chiều sẽ tăng từ 1,93% lên 11,7% (khoảng 3,3 triệu hộ). Kinh phí hỗ trợ an sinh xã hội dự kiến khoảng 30.000 tỷ đồng trong năm 2026, gấp đôi năm 2025; bình quân giai đoạn 2026 – 2030 là 23.000 tỷ đồng/năm, cao hơn giai đoạn trước (19.000 tỷ đồng/năm).

Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề xuất hợp nhất 2 chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững giai đoạn 2026 – 2035, triển khai toàn quốc cho hộ nghèo, cận nghèo, hộ mới thoát nghèo, cộng đồng và hợp tác xã. Chương trình có lộ trình 10 năm, chia 2 giai đoạn: 2026 – 2030 và 2031 – 2035.

Mục tiêu đến năm 2030, thu nhập nông thôn tăng 2,5 – 3 lần so với 2020, tỷ lệ hộ nghèo giảm 1 – 1,5%/năm, xã nghèo giảm ít nhất 3%/năm; 100% xã nghèo thoát nghèo; 65% xã đạt chuẩn nông thôn mới, 10% đạt chuẩn hiện đại; 4 – 5 tỉnh, thành hoàn thành nông thôn mới. Đến 2035, thu nhập nông thôn tăng 1,6 – 2 lần so với 2030; ít nhất 85% xã đạt chuẩn, 10 – 12 tỉnh, thành hoàn thành nông thôn mới, trong đó 4 – 5 địa phương đạt chuẩn hiện đại.

Tổng nguồn lực giai đoạn 2026 – 2035 khoảng 12,35 triệu tỷ đồng, gồm 4,93 triệu tỷ đồng cho giai đoạn 2026 – 2030 và 7,42 triệu tỷ đồng cho giai đoạn 2031 – 2035. Trong đó, ngân sách Trung ương giai đoạn 2026 – 2030 phân bổ 52.500 tỷ đồng cho 350 xã nghèo, 106.000 tỷ đồng cho 1.148 xã phấn đấu đạt chuẩn, 18.520 tỷ đồng cho 463 xã chuẩn bị giai đoạn 2031 – 2035, cùng 3.000 tỷ đồng cho công tác quản lý, giám sát.

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà yêu cầu làm rõ cơ chế lồng ghép, tránh tình trạng “có nhu cầu nhưng không tiêu được tiền”. Địa phương tự cân đối thì chủ động bố trí nguồn lực; địa phương khó khăn sẽ được Trung ương hỗ trợ trực tiếp. Mục tiêu cao nhất vẫn là giảm nghèo đa chiều, gắn với thu nhập và tiếp cận dịch vụ công cơ bản.

Đồng thời cần tách rõ hai nhóm đối tượng: nhóm có khả năng thoát nghèo được hỗ trợ sinh kế; nhóm yếu thế (người già, mất sức lao động) được đưa vào chính sách an sinh lâu dài. Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng phải cập nhật các chính sách an sinh đi trước như miễn học phí THCS, bảo hiểm y tế gần 100% và xóa nhà tạm, nhà dột nát.

Cần cách tiếp cận mới xây dựng nông thôn hiện đại, giảm nghèo bền vững

Góp ý tại cuộc họp, nguyên Bộ trưởng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường cho biết nên việc gộp các chương trình như xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững và phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc, miền núi để thống nhất mục tiêu, giải pháp, đồng thời khắc phục tình trạng khó khăn trong phân bổ, giải ngân ngân sách.

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Ngọc cho rằng chương trình mới phải khắc phục hạn chế trước đây, khi nhiều địa phương có nguồn lực nhưng không giải ngân được do tiêu chí chung, thiếu địa chỉ cụ thể. Ông cảnh báo nếu không xác định sản phẩm rõ ràng sẽ dẫn đến tình trạng “có tiền mà không làm được” và đề nghị tập trung vào 3 - 4 nhiệm vụ trọng tâm, mang tính đột phá.

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Ngọc cho rằng Chương trình mới phải khắc phục những hạn chế trong giai đoạn trước. Ảnh: VGP.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh An Giang Lê Trung Hồ kiến nghị cần cơ chế riêng cho nhóm không thể thoát nghèo như người già, bệnh tật, khuyết tật, đưa vào diện an sinh lâu dài; các tiêu chí về nhà ở, y tế, giáo dục giữa các chương trình phải được rà soát, thống nhất. Phó Chủ tịch UBND TP Đà Nẵng Trần Nam Hưng đề nghị Trung ương phân cấp mạnh hơn, giao quyền chủ động cho địa phương.

Chuẩn nghèo không phải là "chỉ số cứng"

Kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đề nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường sớm hoàn thiện dự thảo nghị định và báo cáo đầu tư chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2026 – 2035, trên cơ sở tổng kết thực tiễn và phát huy vai trò của cấp ủy, chính quyền, nhân dân và chỉ rõ các hạn chế như dự án chia nhỏ, cơ chế dàn trải, giải ngân chậm, bộ máy cồng kềnh và yêu cầu khắc phục trong giai đoạn tới.

Về chuẩn nghèo đa chiều, Phó Thủ tướng nhấn mạnh đây là chuẩn quốc tế do UNDP khuyến nghị nhưng không phải “chỉ số cứng”, cần điều chỉnh linh hoạt theo từng giai đoạn. Ngoài thu nhập, cần tính đến giáo dục, y tế, việc làm, dịch vụ cơ bản và khả năng thích ứng thiên tai. Ông đề nghị duy trì ba nhóm đối tượng: hộ nghèo, cận nghèo và thu nhập trung bình, trong đó nhóm thu nhập trung bình cần hỗ trợ để tránh tái nghèo.

Về tổ chức thực hiện, Trung ương ban hành chuẩn, tỉnh cụ thể hóa, xã triển khai theo phương châm “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”. Bộ Tài chính bảo đảm nguồn lực và cơ chế huy động.

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chỉ đạo tại cuộc họp. Ảnh: VGP.

Cho ý kiến về định hướng xây dựng nông thôn mới, Phó Thủ tướng nêu rõ bộ tiêu chí nông thôn mới phải kế thừa thành quả, bổ sung phù hợp giai đoạn phát triển, hướng tới nông thôn toàn diện, bền vững. Các văn bản Trung ương đã ban hành cần được quán triệt, cập nhật trong quá trình xây dựng.

Đối tượng, khu vực triển khai phải phân loại rõ: vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng khó khăn, vùng có điều kiện phát triển, từ đó có chỉ tiêu và chính sách ưu tiên phù hợp, tránh cào bằng.

Phó Thủ tướng yêu cầu phát huy vai trò người dân, phân cấp mạnh, giao quyền cho địa phương, chính sách và vốn đầu tư phải rõ ràng. Đồng thời, sau sáp nhập xã, các địa phương cần sớm hoàn thiện quy hoạch đô thị, nông thôn. Bộ Xây dựng được giao bảo đảm đến năm 2026 toàn bộ xã có quy hoạch.

Thảo Ngân

Theo Cổng TTĐT Chính phủ