Chính phủ Mỹ đối mặt nguy cơ sa thải hàng loạt giữa bế tắc ngân sách kéo dài
Ngày 6/10, Nhà Trắng cảnh báo tình trạng sa thải hàng loạt nhân viên liên bang có thể xảy ra nếu cuộc khủng hoảng ngân sách hiện nay không được tháo gỡ, khi việc đóng cửa chính phủ đã bước sang tuần thứ hai và chưa có dấu hiệu hạ nhiệt.
Chính phủ Mỹ tiếp tục rơi vào tình trạng tê liệt.
Tình trạng bế tắc bắt đầu từ ngày 1/10, sau khi Quốc hội Mỹ không đạt được thỏa thuận về ngân sách, khiến chính phủ buộc phải đóng cửa một phần. Đây là lần thứ 15 kể từ năm 1981, các cơ quan liên bang rơi vào cảnh tê liệt do tranh cãi chính trị giữa hai đảng Cộng hòa và Dân chủ.
Tối 5/10, Tổng thống Donald Trump cho biết việc sa thải nhân viên đang diễn ra ngay bây giờ. Một ngày sau, Thư ký Báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt làm rõ rằng Tổng thống muốn nói đến những nhân viên bị cho nghỉ phép tạm thời, đồng thời xác nhận Văn phòng Ngân sách Nhà Trắng đang chuẩn bị phương án cắt giảm nhân sự nếu tình trạng đóng cửa tiếp diễn.
Tại Thượng viện, đảng Cộng hòa đã năm lần bác bỏ đề xuất cấp ngân sách tạm thời của phe Dân chủ, trong khi kế hoạch của họ cho phép chính phủ hoạt động đến ngày 21/11, cũng không nhận đủ phiếu ủng hộ. Mấu chốt bế tắc nằm ở các khoản trợ cấp y tế thuộc Đạo luật Chăm sóc Sức khỏe Hợp túi tiền (ACA), vốn là điều kiện tiên quyết của phe Dân chủ trong mọi thỏa thuận ngân sách.
Tổng thống Trump nói ông sẵn sàng thỏa hiệp về trợ cấp y tế, nhưng Lãnh đạo phe Dân chủ tại Thượng viện Chuck Schumer bác bỏ, cho rằng không có bất kỳ cuộc đàm phán thực chất nào đang diễn ra.
Việc chính phủ đóng cửa đã làm đóng băng khoảng 1.700 tỷ USD chi tiêu, tương đương một phần tư ngân sách liên bang hàng năm. Trong khi đó, khoảng 1,3 triệu quân nhân và nhân viên dân sự của Bộ Quốc phòng có thể không nhận được lương vào tuần tới – lần đầu tiên kể từ khi cuộc khủng hoảng bắt đầu.
Các nhân viên thiết yếu như biên phòng, an ninh sân bay vẫn phải làm việc không lương, trong khi phần lớn các hoạt động hành chính, nghiên cứu và dịch vụ công bị đình trệ. Bộ Giao thông vận tải Mỹ cảnh báo nhiều kiểm soát viên không lưu đã báo ốm hàng loạt, khiến nguy cơ trì hoãn chuyến bay trên toàn quốc tăng cao.
Tình huống này gợi lại cuộc khủng hoảng năm 2019, khi chính phủ Mỹ từng tê liệt trong 35 ngày – dài nhất lịch sử buộc Nhà Trắng phải nhượng bộ sau khi số lượng nhân viên hàng không vắng mặt tăng đột biến.
Theo Bộ Tài chính Mỹ, lần đóng cửa năm 2018–2019 đã khiến nước này thiệt hại 11 tỷ USD, trong đó 3 tỷ USD không thể phục hồi. Bộ trưởng Tài chính hiện tại, Scott Bessent, cảnh báo kịch bản tương tự có thể tái diễn nếu tình trạng hiện nay kéo dài, làm suy giảm tăng trưởng và niềm tin của thị trường.
S&P Global Ratings ước tính mỗi tuần đóng cửa sẽ khiến GDP Mỹ giảm 0,1–0,2%. Moody’s Analytics đưa ra con số tương tự, cho rằng tác động thực tế đến tăng trưởng hàng năm sẽ là giảm 0,1% mỗi tuần.
Trong khi đó, UBS khuyến nghị giới đầu tư không nên quá lo ngại, vì những yếu tố vĩ mô như việc Fed cắt giảm lãi suất, lợi nhuận doanh nghiệp tích cực và dòng vốn chảy vào lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI) mới là các động lực dài hạn của thị trường.
Tuy nhiên, tác động trực tiếp và đáng ngại nhất hiện nay là thiếu hụt dữ liệu kinh tế, khiến Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) khó đưa ra quyết định chính xác về lãi suất trong cuộc họp sắp tới vào ngày 28–29/10.
Giới quan sát cho rằng, nếu bế tắc ngân sách không sớm được tháo gỡ, niềm tin thị trường, uy tín quốc gia và triển vọng kinh tế Mỹ đều sẽ chịu ảnh hưởng nghiêm trọng, đặc biệt trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu đang đối mặt nhiều bất ổn.
