Châu Âu gấp rút soạn thảo kế hoạch hòa bình cho Ukraine để gửi Mỹ

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy, Thủ tướng Anh Keir Starmer và Tổng thống Pháp Emmanuel Macron tại hội nghị thượng đỉnh an ninh London, ngày 2/3/2025. Ảnh: AFP

Kế hoạch hòa bình bao gồm lệnh ngừng bắn 1 tháng?

Tại hội nghị thượng đỉnh an ninh London diễn ra vào ngày 2/3, tức 2 ngày sau khi Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy có màn khẩu chiến với Tổng thống Mỹ Donald Trump và rút ngắn chuyến thăm Washington, các nhà lãnh đạo châu Âu đã thể hiện sự ủng hộ mạnh mẽ đối với nhà lãnh đạo Ukraine và hứa sẽ hành động nhiều hơn nữa để hỗ trợ quốc gia đang trong chiến sự.

Các nhà lãnh đạo châu Âu đã nhất trí rằng họ sẽ chi nhiều hơn cho quốc phòng để Tổng thống Trump thấy rằng châu lục này có thể tự bảo vệ mình, và người đứng đầu Ủy ban châu Âu đề xuất khối này xem xét nới lỏng các quy định hạn mức nợ.

Thủ tướng Anh Keir Starmer, người đã chào đón Tổng thống Zelenskiy ở London vào ngày 1/3 bằng một cái ôm nồng ấm, cho biết Anh, Ukraine, Pháp và một số quốc gia khác sẽ thành lập một "liên minh những bên thiện chí" và soạn thảo một kế hoạch hòa bình cho Ukraine để gửi đến Tổng thống Trump.

"Đây không phải là lúc để nói thêm nữa. Đã đến lúc hành động. Đã đến lúc phải tiến lên, lãnh đạo và đoàn kết xây dựng một kế hoạch mới cho một nền hòa bình công bằng và lâu dài", Thủ tướng Starmer cho biết.

Reuters cho biết các nhà lãnh đạo châu Âu đã không cung cấp thông tin chi tiết về kế hoạch nêu trên. Nhưng trước khi diễn ra hội nghị thượng đỉnh, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã nói với tờ Le Figaro rằng kế hoạch hòa bình cho Ukraine sẽ bao gồm lệnh ngừng bắn trong 1 tháng áp dụng cho các cuộc tấn công trên không và trên biển, nhưng không áp dụng cho chiến đấu trên bộ.

Ông Macron cho biết thêm, quân đội châu Âu sẽ được triển khai nếu đạt được một thỏa thuận hòa bình đáng kể hơn. Chưa rõ liệu các quốc gia khác có đồng ý với các điều khoản hay không.

Tổng thống Zelenskiy cho biết sau hội nghị thượng đỉnh rằng ông rời London với "sự ủng hộ rõ ràng của châu Âu" và sự sẵn sàng hợp tác.

"Sẽ có ngoại giao vì hòa bình", nhà lãnh đạo Ukraine nói trong bài phát biểu qua video vào ban đêm. "Và vì lợi ích của tất cả chúng ta - Ukraine, toàn bộ châu Âu và chắc chắn cả của nước Mỹ".

Trước đó, Tổng thống Zelenskiy đã khẳng định với báo giới rằng Ukraine sẽ không nhượng bất kỳ lãnh thổ nào cho Nga như một phần của thỏa thuận hòa bình, đồng thời khẳng định ông vẫn sẵn sàng ký một thỏa thuận khoáng sản với Mỹ.

Nhà lãnh đạo Ukraine cho biết ông tin rằng mình có thể cứu vãn mối quan hệ với Tổng thống Trump sau màn khẩu chiến hôm 28/2 tại Phòng Bầu dục của Nhà Trắng, đồng thời đề xuất các cuộc đàm phán sẽ cần được thực hiện kín.

"Tôi không nghĩ rằng cách thức cho những gì đã diễn ra mang lại điều gì đó tích cực hoặc bổ sung cho chúng tôi với tư cách là đối tác", ông Zelenskiy nói.

Nỗ lực biến Ukraine thành "nhím thép"

Châu Âu đang cố gắng đảm bảo rằng Ukraine không bị loại khỏi bất kỳ cuộc đàm phán nào sau khi màn khẩu chiến giữa hai nhà lãnh đạo Ukraine và Mỹ làm dấy lên lo ngại rằng Washington có thể rút lại sự ủng hộ đối với Kyiv và áp đặt một kế hoạch hòa bình đã đàm phán với Nga.

Một số nhà lãnh đạo châu Âu nhận thấy họ cần phải tăng chi tiêu quốc phòng - điều này có thể kéo Tổng thống Trump nghiêng về việc đưa ra các bảo đảm an ninh trong trường hợp đạt được thỏa thuận hòa bình cho Ukraine.

"Sau một thời gian dài đầu tư dưới mức, giờ đây điều tối quan trọng là phải tăng cường đầu tư quốc phòng trong một thời gian dài", Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC), bà Ursula von der Leyen, nói với các phóng viên.

Châu Âu cần biến "Ukraine thành một con nhím thép khiến những kẻ xâm lược tiềm tàng không thể đụng vào", bà Ursula von der Leyen cho biết.

Châu Âu, nơi không có nguồn vũ khí và đạn dược dồi dào như Mỹ, đang hy vọng có thể thuyết phục Tổng thống Trump rằng họ có thể tự vệ và rằng Nga sẽ chỉ tuân thủ một thỏa thuận hòa bình cho Ukraine nếu có sự hậu thuẫn của Mỹ.

Điều quan trọng để đạt được bất kỳ thỏa thuận nào từ Tổng thống Trump là các quốc gia châu Âu phải tăng chi tiêu quốc phòng và phát tín hiệu rằng họ sẽ tham gia vào bất kỳ vai trò gìn giữ hòa bình nào - một điều mà Thủ tướng Anh thừa nhận là khó đạt được sự nhất trí.

Thủ tướng Starmer đã tăng chi tiêu quốc phòng của Anh trước chuyến thăm Washington vào tuần trước, trong khi đó Tổng thư ký NATO Mark Rutte cho biết một số nhà lãnh đạo châu Âu đã vạch ra các kế hoạch mới về chi tiêu quốc phòng tại cuộc họp, nhưng ông Rutte từ chối cung cấp thông tin chi tiết.

Kể từ khi trở lại nắm quyền Nhà Trắng vào tháng 1/2025, Tổng thống Trump đã đảo ngược quan điểm chính sách của Mỹ đối với chiến sự Nga - Ukraine, làm dấy lên nghi ngờ về sự hỗ trợ quân sự và chính trị của Mỹ cho Ukraine và châu Âu, cũng như chấm dứt cô lập Moscow.

Quan điểm đó cũng được thể hiện rõ hơn trong bài đăng trên mạng xã hội Truth Social vào cuối ngày 2/3, Tổng thống Trump cho rằng: "Chúng ta nên dành ít thời gian hơn để lo lắng về ông Putin và dành nhiều thời gian lo lắng hơn về các băng đảng, di cư, trùm ma túy, kẻ giết người và những người từ các viện tâm thần xâm nhập vào đất nước chúng ta - Để chúng ta không kết thúc như châu Âu!"

Trước đó, Tổng thống Trump đã làm châu Âu bất ngờ khi có cuộc điện đàm với Tổng thống Putin mà không báo trước, đồng thời ông chủ Nhà Trắng đã cử một phái đoàn đến Saudi Arabia để đàm phán với Nga mà không có sự tham gia của Ukraine và châu Âu.

Trong màn đấu khẩu tại Nhà Trắng vào ngày 28/2, Tổng thống Trump đã chỉ trích Tổng thống Zelenskiy vì không biết ơn viện trợ của Mỹ.

Trong khi đó, Tổng thống Zelenskiy, người trước đây đã cảm ơn Mỹ vì sự hỗ trợ của họ, luôn khẳng định: "Không có ngày nào chúng tôi không cảm thấy biết ơn" đối với Washington.

Thủ tướng Anh cho rằng màn đấu khẩu mới đây giữa Tổng thống Zelenskiy và Tổng thống Trump tại Nhà Trắng là một cảnh tượng khó chịu, nhưng ông rất muốn thúc đẩy đàm phán bằng cách tự đề nghị làm trung gian cho châu Âu và Mỹ.

Chính quyền Tổng thống Trump hôm 2/3 tiếp tục chỉ trích ông Zelenskiy sau màn khẩu chiến lịch sử. Cố vấn an ninh quốc gia Nhà Trắng Mike Waltz bình luận trên đài CNN rằng Mỹ cần một nhà lãnh đạo Ukraine sẵn sàng đảm bảo hòa bình lâu dài với Nga nhưng không rõ ông Zelenskiy có sẵn sàng làm như vậy hay không.

Về phía lục địa già, Thủ tướng Starmer cho biết các nhà lãnh đạo châu Âu hôm 2/3 đã nhất trí sẽ phối hợp làm việc để đảm bảo Kyiv có mặt tại bất kỳ cuộc đàm phán hòa bình nào liên quan và tăng cường năng lực phòng thủ của quốc gia này.

"Châu Âu phải gánh vác trọng trách nặng nề, nhưng để ủng hộ hòa bình trên lục địa của chúng ta và để thành công, nỗ lực này phải có sự hậu thuẫn mạnh mẽ của Mỹ", Thủ tướng Starmer phát biểu tại họp báo.

Đông Phong