Châu Âu chạy đua với thời gian để ngăn đòn thuế từ Mỹ

Các nhà đàm phán Liên minh châu Âu và Mỹ đang nỗ lực hoàn tất một thỏa thuận thương mại để tránh cuộc chiến thuế quan quy mô lớn, trước cuộc gặp giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen tại Scotland vào Chủ nhật.

Brussels kỳ vọng đạt được thỏa thuận sơ bộ trước thời hạn ngày 1/8. Đây là mốc mà ông Trump đã đe dọa sẽ áp thuế 30% lên toàn bộ hàng xuất khẩu từ EU vào Mỹ. Ngoài ra còn có các mức thuế 25% với ô tô và 50% với thép và nhôm hiện đang được áp dụng.

Bà von der Leyen đã đến Glasgow vào tối thứ Bảy (26/7) và sẽ gặp ông Trump tại khu nghỉ dưỡng Turnberry để đàm phán trực tiếp. Trước đó, các cuộc thảo luận kỹ thuật giữa Bộ trưởng Thương mại Mỹ Howard Lutnick và các quan chức cấp cao EU kéo dài đến đêm thứ Bảy (26/7). Hai bên tập trung vào những mặt hàng nhạy cảm như ô tô, thép và dược phẩm.

Brussels kỳ vọng đạt thỏa thuận sơ bộ trước ngày 1/8 nhằm ngăn Mỹ áp thuế 30% với hàng xuất khẩu châu Âu và tránh leo thang căng thẳng thương mại xuyên Đại Tây Dương. Ảnh: Shutterstock

Nguồn tin từ các bên tham gia cho biết quá trình đàm phán diễn ra căng thẳng. Mức thuế tạm thời 15% đối với phần lớn hàng xuất khẩu từ EU sang Mỹ đang được xem xét, tương tự mô hình mà Mỹ vừa đạt được với Nhật Bản trong tuần qua.

Tuy nhiên Mỹ vẫn muốn giữ nguyên thuế 50% đối với thép. Đáng chú ý là đề xuất áp thuế 15% với dược phẩm có thể vi phạm quy định lâu đời của Tổ chức Thương mại Thế giới. Thuốc vốn được miễn thuế hoàn toàn theo cam kết quốc tế.

Ông Trump cho biết vẫn còn khoảng 20 điểm bế tắc chưa được giải quyết nhưng khẳng định Liên minh châu Âu thực sự mong muốn đạt thỏa thuận. Ông đánh giá Chủ tịch von der Leyen là một lãnh đạo đáng kính và cho rằng khả năng đạt được thỏa thuận là 50-50.

Ủy viên thương mại EU Maros Sefcovic sẽ tới Scotland vào sáng Chủ nhật (27/7) để chuẩn bị cho vòng đàm phán cuối. Cuộc gặp giữa ông Trump và bà von der Leyen dự kiến diễn ra vào buổi chiều.

Với kim ngạch thương mại hai chiều đạt 1.600 tỷ euro trong năm 2023, EU và Mỹ duy trì một trong những quan hệ kinh tế lớn nhất thế giới. Tuy nhiên quan hệ này đang đứng trước nguy cơ đổ vỡ nếu hai bên không đạt được tiếng nói chung.

Ông Trump nhiều lần cáo buộc EU hưởng lợi không công bằng trong quan hệ thương mại và cảnh báo sẽ có biện pháp cứng rắn nếu không đạt được thỏa thuận mới mang tính cân bằng hơn. Chính quyền Mỹ cũng đang tiến hành điều tra, có thể dẫn tới áp thuế bổ sung với chip, dược phẩm và linh kiện hàng không.

Nếu đàm phán thất bại, EU đã chuẩn bị sẵn loạt biện pháp trả đũa trị giá gần 100 tỷ euro hàng hóa Mỹ. Một số quốc gia thành viên đang kêu gọi Ủy ban châu Âu kích hoạt công cụ chống cưỡng ép. Đây là biện pháp chưa từng được sử dụng.

Theo quy trình, Brussels trước hết phải xác định liệu có hành vi cưỡng ép từ phía Mỹ hay không. Nếu được xác nhận, đa số quốc gia thành viên có thể phê duyệt các biện pháp trả đũa, bao gồm đánh thuế doanh thu quảng cáo kỹ thuật số và loại trừ doanh nghiệp Mỹ khỏi các gói thầu công.

Người phát ngôn của bà von der Leyen cho biết các cuộc đàm phán vẫn đang được tiến hành ở cả cấp kỹ thuật và chính trị. Lãnh đạo hai bên sẽ đánh giá khả năng đạt được một thỏa thuận cân bằng, nhằm đảm bảo ổn định và tính dự đoán cho doanh nghiệp và người tiêu dùng ở cả châu Âu và Mỹ.

Nếu đàm phán thành công, EU sẽ tạm hoãn việc áp thuế lên tới 30% đối với 93 tỷ euro hàng hóa nhập khẩu từ Mỹ, vốn dự kiến có hiệu lực từ ngày 7/8. Ngược lại, nếu không đạt được tiến triển, căng thẳng thương mại sẽ gia tăng trong tuần tới.

Về an ninh, chuyến thăm Scotland của ông Trump được bảo vệ nghiêm ngặt, với quy mô lớn nhất kể từ lễ tang Nữ hoàng Elizabeth II. Hơn 5.000 cảnh sát và nhân viên an ninh được triển khai. Máy bay không người lái giám sát từ trên cao, hàng rào an ninh bao quanh toàn bộ khu nghỉ dưỡng Turnberry.

Ông Trump cũng dự kiến gặp Thủ tướng Anh Keir Starmer vào thứ Hai để thảo luận khả năng mở rộng thỏa thuận thương mại Mỹ Anh. Cuộc gặp được kỳ vọng sẽ mang lại tiến triển mới cho quan hệ thương mại song phương sau nhiều năm trì trệ.

Tùng Lâm