Cha mẹ khôn ngoan không bao giờ khoe 3 điều này của con với người ngoài

Nhiều người lầm tưởng rằng “gắn bó không khoảng cách” mới là mối quan hệ cha mẹ và con cái lý tưởng. Đặc biệt là nhiều người mẹ, do trải qua quá trình mang thai và nuôi dạy con đầy gian nan, thường có xu hướng xem con như một phần không thể tách rời khỏi bản thân mình.

Nhưng trên thực tế, con cái không thuộc về chúng ta. Tình yêu lành mạnh mà người mẹ dành cho con cần có sự tôn trọng và giới hạn. Giống như cây cối cần không gian để phát triển, trẻ em cũng cần một khoảng cách tâm lý thích hợp để trưởng thành.

Cha mẹ khôn ngoan là biết chia sẻ câu chuyện cá nhân của con đúng cách (Ảnh minh họa).

Vậy làm thế nào để xây dựng một mối quan hệ cha mẹ - con cái vừa gần gũi vừa có không gian riêng?

Một trong những nguyên tắc quan trọng là không nên chia sẻ quá mức đời tư của con. Những chuyện như điểm số, lỗi lầm ngớ ngẩn, cảm xúc riêng tư… không nên tùy tiện kể với người ngoài.

1. Về quyền riêng tư học tập - khi con sa sút thành tích, hãy nói ít lại, để con tự điều chỉnh thì tốt hơn

Điểm số, trong nhiều trường hợp, chính là "đồng tiền giao tiếp" của trẻ. Đặc biệt khi bước vào tuổi dậy thì, thành tích học tập có ảnh hưởng rất lớn đến cảm nhận về giá trị bản thân và cái nhìn về tương lai của mỗi đứa trẻ.

Nhiều nghiên cứu cho thấy, khi bị phê bình công khai vì học kém, trẻ cần gấp ba lần thời gian để phục hồi động lực học tập so với khi được khuyên nhủ một cách riêng tư và nhẹ nhàng.

Có một người mẹ đã kể lại rằng chị rất hối hận. Trước đây vì muốn so sánh con mình với những bạn học giỏi, chị đã chủ động kết nối với vài phụ huynh trong lớp. Sau mỗi lần thi cử, chị lập tức đối chiếu điểm số giữa các con. Nếu con mình có điểm kém hơn, chị lại tức giận, rồi thể hiện sự lo lắng trên nhóm chat phụ huynh.

Con chị rất nhạy cảm. Cứ mỗi lần điểm số tụt xuống, cậu bé lại cảm thấy như mình là một người thất bại. Dù vốn thông minh và có tiềm năng, nhưng vì liên tục bị mẹ kể lể khắp nơi, cậu dần mất đi sự tự tin, buông xuôi việc học. Sau cùng, cậu thậm chí không thể đỗ vào cấp ba.

Điều mà các bà mẹ nên nhớ là: Việc học là của con. Khi con học không tốt, hãy ít nói đi, để con tự điều chỉnh (Ảnh minh họa)

Trong khi đó, một người mẹ khác lại có cách tiếp cận hoàn toàn trái ngược. Dù con có điểm số lên xuống thất thường, chị vẫn luôn cố gắng động viên. Chỉ cần con có một chút tiến bộ, chị đều khen ngợi và không bao giờ tham gia vào cuộc ganh đua điểm số giữa các phụ huynh. Với chị, một bài thi không định đoạt cả đời người. Nhờ vậy, con chị học rất tích cực. Trong kỳ thi gần đây, cậu bé tiến bộ đến hơn 40 bậc, lọt vào top đầu của lớp.

Khi con học kém đi, cha mẹ không cần quá lo lắng, càng không nên dán nhãn tiêu cực cho con rồi công khai nói ra với người khác. Nhiều nghiên cứu theo dõi cho thấy, những đứa trẻ thường xuyên bị chỉ trích công khai vì kết quả học tập có đến 80% nguy cơ mắc chứng lo âu thi cử.

Ngược lại, những bậc cha mẹ điềm tĩnh, sẵn sàng trò chuyện riêng với con và tôn trọng quyền riêng tư trong học tập, lại giúp con xây dựng được hệ thống đánh giá bản thân lành mạnh, giữ được lòng tin trong mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái.

Điều mà các bà mẹ nên nhớ là: Việc học là của con. Khi con học không tốt, hãy ít nói đi, để con tự điều chỉnh.

Nhiều nghiên cứu giáo dục cũng chỉ ra, học sinh tự lập kế hoạch học tập thì khả năng cải thiện kết quả cao hơn đến 40% so với khi bị cha mẹ ép buộc. Khi có quyền chủ động, trẻ sẽ phát triển cảm giác trách nhiệm và tích cực tìm ra giải pháp.

2/ Về quyền riêng tư trong quá trình trưởng thành - khi con có lỗi lầm, hãy nói ít lại, giữ thể diện cho con

Trong quá trình lớn lên, trẻ thường có nhiều hành động vụng về và hài hước. Một số bà mẹ thấy thú vị, liền đăng lên mạng xã hội hoặc kể lại như chuyện cười với bạn bè, người thân.

Nhưng đừng xem nhẹ sức mạnh của lời nói. Có những câu nói tưởng chừng vô hại, nhưng lại có thể để lại vết thương tâm lý sâu sắc suốt đời cho trẻ.

Có một câu chuyện thực tế như sau: Một bé trai 5 tuổi từng gọi cô giáo mẫu giáo xinh đẹp là “vợ yêu”. Người mẹ thấy chuyện quá buồn cười, đi đâu cũng kể như một mẩu chuyện giải trí. Kết quả là những đứa trẻ khác bắt chước và trêu chọc cậu bé, khiến cậu cảm thấy xấu hổ, không còn dám nói năng hay thể hiện cảm xúc trước mặt người khác. Về lâu dài, khả năng ngôn ngữ và biểu đạt của bé bị ảnh hưởng rõ rệt.

Những lỗi lầm nho nhỏ như tè dầm, nói nhịu, lỡ gian lận trong bài kiểm tra, hay những khoảnh khắc ngượng ngùng như vấp ngã trước mặt bạn bè, hát sai tông… có thể chỉ là chuyện cười với người lớn, nhưng lại là gánh nặng tinh thần kéo dài với trẻ nhỏ.

Khi phụ huynh vô tư chia sẻ những chuyện riêng tư như vậy, vô hình trung đã bào mòn lòng tự trọng và sự tin tưởng của trẻ.

Bạn đừng nghĩ trẻ còn nhỏ mà tùy tiện chia sẻ câu chuyện riêng tư của con với người ngoài (Ảnh minh họa).

Theo nghiên cứu về phản ứng xã hội, khi một đứa trẻ nhận ra bí mật hay chuyện xấu hổ của mình bị người khác biết đến, não bộ sẽ xuất hiện phản ứng đau đớn tương tự như bị thương về thể chất. Vùng vỏ não liên quan đến cảm giác đau đớn sẽ bị kích hoạt, và ký ức ấy có thể đeo bám trẻ trong nhiều năm.

Vì vậy, đừng nghĩ rằng trẻ con còn nhỏ, không hiểu chuyện. Chúng rất cần cảm giác cha mẹ là “nơi an toàn” để từ đó dũng cảm khám phá thế giới và phát triển bản thân.

3. Về quyền riêng tư cảm xúc - khi con tâm sự bí mật, hãy giữ kín

Trẻ rất tin tưởng mẹ, đặc biệt là những em bé trai hoặc bé gái nhỏ tuổi, thường yêu mẹ theo cách rất thuần khiết và không điều kiện.

Ban đầu, các con luôn sẵn sàng mở lòng, chia sẻ tất cả những điều bí mật trong lòng như: Con thích bạn nào, bị ai bắt nạt, sợ điều gì…

Nhưng nếu mẹ biến những tâm sự này thành câu chuyện tán gẫu, kể cho bạn bè hay người thân nghe, con sẽ cảm thấy bị phản bội. Lâu dần, trẻ sẽ tự xây tường ngăn giữa mình và mẹ, không muốn chia sẻ gì thêm.

Có một bé gái 12 tuổi từng kể rằng: cô bé không bao giờ chia sẻ chuyện riêng với mẹ nữa sau khi mẹ mang câu chuyện thích thầm một bạn nam kể lại cho bạn thân như chuyện cười. Từ đó, mối quan hệ mẹ con trở nên xa cách.

Chia sẻ cảm xúc của con một cách vô tư như vậy có thể phá vỡ sự gắn kết an toàn giữa cha mẹ và con cái.

Khi trẻ nhận ra rằng "nói thật sẽ gây tổn thương", các con sẽ hình thành cơ chế phòng vệ cảm xúc, chẳng hạn như luôn trả lời cho qua bằng những câu như "không sao", "ổn mà", và dần dần tìm nơi khác để giãi bày, có thể là trên mạng xã hội hoặc với người xa lạ. Điều này rất dễ dẫn đến lạc lối.

Như nhà tâm lý học Erik Erikson từng nói: Trong quá trình trưởng thành, không điều gì quan trọng bằng cảm giác được tin tưởng. Niềm tin là nền tảng của một nhân cách khỏe mạnh.

Vì vậy, cha mẹ cần học cách bảo vệ quyền riêng tư cảm xúc của con. Hãy cùng con lập ra một "thỏa thuận giữ bí mật", khẳng định rằng những điều con kể sẽ không bị tiết lộ.

Cha mẹ cần học cách bảo vệ quyền riêng tư cảm xúc của con (Ảnh minh họa).

Cho con quyền kiểm soát thông tin riêng tư, hỏi xem con muốn giữ kín điều gì, không muốn ai biết điều gì.

Nếu lỡ lời, cũng cần chủ động xin lỗi và sửa sai kịp thời.

Giữ miệng là một bài học bắt buộc dành cho mỗi người mẹ. Giữ miệng không có nghĩa là im lặng hoàn toàn, mà là biết nói những gì nên nói, và giữ lại những gì cần giữ.

Quá trình trưởng thành của con không chỉ cần tình yêu thương và sự dẫn dắt, mà còn cần cả sự kiềm chế và tôn trọng từ mẹ.

Hy vọng chúng ta đều có thể trở thành người mẹ có trí tuệ, biết im lặng đúng lúc, ủng hộ đúng lúc, và bảo vệ đúng lúc, để con được lớn lên trong một không gian đầy yêu thương và an toàn.

Vân Anh - CTV