Cây dại ở bờ rào hóa 'mỏ vàng', hái lá bán đều tay, thành đặc sản lạ nổi tiếng

Thạch găng là món ăn dân dã, mát lành được chế biến từ cây thạch găng – hay còn gọi là cây găng gai. Đây là loài cây quen thuộc, được trồng nhiều ở các vùng trung du miền Bắc và Bắc Trung Bộ, nơi có khí hậu và thổ nhưỡng phù hợp cho cây phát triển tươi tốt.

Cây thạch găng thuộc nhóm cây thân gỗ, cao trung bình từ 3–5 mét. Ở mỗi nách lá thường mọc ra một chiếc gai nhọn dài khoảng 1–3cm, tạo nên vẻ ngoài đặc trưng của loài cây này và cũng là lý do cái tên "găng gai" ra đời.

Để làm ra những khối thạch găng chuẩn vị, người ta chọn những cành găng gai có lá nhọn, thuôn dài, sau đó vò nhuyễn lá rồi lọc lấy nước. Phần nước này sẽ tự nhiên đông lại thành thạch mà không cần thêm bất kỳ chất phụ gia nào.

Thạch găng là món ăn vặt thanh nhiệt vào mùa hè được ưa chuộng ở thành phố những năm gần đây. Thạch găng được làm từ lá của cây găng. Loài cây này vốn mọc dại ở bờ bụi, bờ rào và bìa rừng ở các vùng trung du phía Bắc nước ta.

Lá của cây găng có hình hơi tròn, hay mọc thành từng bụi và thân cây có rất nhiều gai nhỏ. Lá cây găng tươi thường được thu hoạch vào mùa hè và mùa thu, khi lá có màu xanh đậm và nhiều chất dinh dưỡng.

Thạch găng là một món ăn được chế biến từ nước của lá găng vò nhuyễn, sau đó để đông lại thành khối. Thạch găng khá giống so với sương sâm, nhưng nó lại có màu xanh rêu nhạt và trong óng ánh, khi ăn sẽ cảm nhận được thạch rất mềm mịn và thơm.

Lá găng sau khi thu hái có thể được sử dụng tươi hoặc sấy khô. Việc sấy khô giúp lá tỏa ra mùi thơm dịu nhẹ đặc trưng khi chế biến. Trước khi làm, lá găng được rửa sạch để loại bỏ bụi bẩn và tạp chất. Nếu dùng lá khô, cần ngâm trong nước sôi để nguội khoảng 1 giờ, sau đó bỏ phần nước ngâm đi để lá mềm trở lại.

Tiếp theo, chuẩn bị nước theo tỉ lệ 50g lá khô với 2 lít nước sôi để nguội. Cho lá vào nước rồi vò thật nhanh và mạnh tay để các chất keo trong lá tiết ra. Đây là công đoạn quan trọng vì nước lá găng có khả năng đông rất nhanh, nên người làm cần thao tác dứt khoát để thu được nhiều dịch thạch nhất.

Sau khi vò xong, dùng khăn xô sạch hoặc túi lọc vắt kỹ để loại bỏ hoàn toàn phần bã, chỉ giữ lại phần nước thạch trong. Phần nước này sẽ được để ngoài nhiệt độ phòng hoặc cho vào tủ lạnh khoảng 1 giờ để tự đông lại. Khi hoàn tất, thạch găng sẽ có màu xanh rêu nhạt, mềm mịn và thơm nhẹ.

Ngày trước, cây găng mọc tự nhiên ở núi rừng hoặc được bà con trồng ở hàng rào. Hiện nay, cây găng mang lại giá trị về kinh tế, được nhiều thương lái và nhà hàng thu mua quanh năm. Vì thế, nhiều hộ dân đã mở rộng mô hình trồng cây găng để bán ra thị trường. Được biết, cây găng trồng khoảng 1 năm là có thể thu hoạch lá.

Trên thị trường, lá găng có 3 loại: Lá tươi, lá khô và bột găng. Nhờ vậy, người tiêu dùng có thể thưởng thức món thạch găng quanh năm mà không lo phụ thuộc mùa vụ. Trên thị trường, lá găng khô được bán với giá 100.000-150.000 đồng/kg, trong đó, bột găng có giá lên tới 200.000 đồng/kg. Đây là món đặc sản được ưa chuộng nên lúc nào cũng đắt khách.

Hương Giang (theo arttimes, kienthuc)