Cần ưu tiên kiểm soát nhiễm khuẩn bệnh viện

Khám bệnh cho trẻ em tại Trung tâm y tế Vietsovpetro (Bà Rịa - Vũng Tàu).

Các nghiên cứu cho thấy tỷ lệ NKBV ở các nước phát triển, dao động trong khoảng từ 3,5% đến 12%. Còn số liệu về NKBV tại các quốc gia chậm phát triển và đang phát triển thường không đầy đủ và không có sẵn, nhưng phân tích gần đây của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cho thấy, những ca NKBV ở các nước đang phát triển thường xảy ra với tần suất cao hơn, do hạn chế nguồn lực so với các nước phát triển.

Tại Việt Nam, công tác kiểm soát nhiễm khuẩn (KSNK) đã đạt kết quả bước đầu về chính sách, tổ chức hệ thống và thực hiện giám sát ca bệnh NKBV; giám sát tuân thủ vệ sinh tay, tuân thủ các quy trình KSNK; giám sát vi sinh vật gây nhiễm khuẩn bệnh viện và kháng kháng sinh; từng bước chuẩn hóa công tác khử khuẩn, tiệt khuẩn, tăng cường vệ sinh bệnh viện, chủ động phòng, chống bệnh dịch... Tuy nhiên, theo Thứ trưởng Y tế Nguyễn Viết Tiến, công tác KSNK của Việt Nam hiện nay vẫn còn nhiều thách thức, đó là: các cơ sở khám, chữa bệnh (KCB) chưa hiểu hết vai trò, tầm quan trọng của công tác KSNK, cho nên việc đầu tư nguồn lực cho hoạt động KSNK chưa phù hợp và hiệu quả. Nhân lực cho KSNK còn thiếu và yếu, hầu hết các bệnh viện đều thiếu nhân lực giám sát chuyên trách; phần lớn nhân viên phụ trách công tác giám sát NKBV chưa được đào tạo, do vậy chưa thực hiện được giám sát chủ động. Nguồn lực đầu tư cho KSNK còn hạn hẹp, cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ công tác KSNK tại nhiều bệnh viện chưa được quan tâm đầu tư đúng quy định. Phần lớn các bệnh viện mới tập trung nhiều vào việc giặt là, hấp sấy trang thiết bị, dụng cụ y tế, quản lý chất thải mà chưa chú trọng vào công tác giám sát, trong khi đây mới là nhiệm vụ trọng tâm nhằm bảo đảm an toàn, tránh lây nhiễm bệnh cho người bệnh, nhân viên y tế và cộng đồng. Trong các trường, học viện thuộc khối ngành sức khỏe chưa có chương trình đào tạo KSNK, do vậy, các bác sĩ, điều dưỡng và nhân viên y tế thiếu kiến thức, kỹ năng về phòng ngừa và KSNK.

Ngành y tế xác định, nâng cao chất lượng KCB, tăng sự hài lòng của người bệnh, bảo đảm an toàn cho người bệnh, nhân viên y tế và cộng đồng là nhiệm vụ trọng tâm trong thời gian tới. Mặt khác, ngành y tế sẽ tiếp tục tăng cường ứng dụng nhiều kỹ thuật cao trong chẩn đoán, điều trị như phát triển nội soi, phẫu thuật tim mạch, ghép bộ phận cơ thể người, ghép tế bào gốc… Những chuyên khoa hệ nội, ngoại, sản, nhi, truyền nhiễm cũng đã có sự phát triển thành các lĩnh vực chuyên môn sâu, triển khai nhiều kỹ thuật đòi hỏi phải vô khuẩn. Những sự phát triển đó đòi hỏi công tác KSNK phải được tăng cường, phát triển tương xứng, nhằm hạn chế tới mức thấp nhất NKBV. Ngoài ra, với mô hình bệnh tật của nước đang phát triển, các bệnh nhiễm khuẩn chiếm tỷ lệ lớn, nhiều bệnh dịch mới nổi, có nguy cơ tử vong cao và gây dịch xuất hiện không chỉ tại cộng đồng mà ngày càng có xu hướng lây lan nhiều trong bệnh viện như cúm A (H5N1, H1N1, H7N9...), MERS-CoV, Ebola... là một trong những thách thức lớn trong công tác kiểm soát và ngăn ngừa bệnh dịch tại các cơ sở KCB.

Để khắc phục những hạn chế, thách thức nêu trên và cũng để định hướng phát triển công tác KSNK, ngày 20-7-2018, Bộ Y tế đã ban hành Thông tư số 16/2018/TT-BYT quy định về KSNK trong các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh (thay thế cho thông tư cũ). Thông tư nêu rõ, các cơ sở KCB có từ 150 giường bệnh trở lên phải có đầy đủ hội đồng, khoa hoặc bộ phận và mạng lưới KSNK; các cơ sở KCB có dưới 150 giường bệnh, tối thiểu phải có bộ phận KSNK thuộc phòng kế hoạch tổng hợp, có mạng lưới KSNK và người phụ trách KSNK làm việc toàn thời gian. Cơ sở KCB không có giường bệnh nội trú, tối thiểu phải phân công một người phụ trách KSNK. Sở Y tế các tỉnh, thành phố có trách nhiệm phân công bộ phận và cán bộ làm đầu mối phụ trách KSNK (cán bộ phụ trách có trình độ đại học trở lên, có chứng chỉ, giấy chứng nhận hoặc văn bằng đào tạo KSNK). Ðáng chú ý, người đứng đầu cơ sở KCB phải chịu trách nhiệm toàn diện về công tác KSNK của cơ sở mình.

Các cơ sở KCB đẩy mạnh vai trò kiểm tra, giám sát NKBV, giám sát tuân thủ thực hành KSNK. Trao quyền hạn và trách nhiệm cho bộ phận giám sát chuyên trách trong việc thực hiện giám sát NKBV, giám sát tuân thủ thực hành KSNK của tất cả người hành nghề, sinh viên, học sinh, người bệnh, người nhà người bệnh. Một số nhiệm vụ khác về vệ sinh môi trường (vệ sinh bề mặt, diệt côn trùng…), nhà vệ sinh, phòng chống bệnh dịch cũng đã được bổ sung. Cho phép xã hội hóa công tác vệ sinh bệnh viện, xử lý chất thải, đồ vải và dụng cụ y tế dưới sự kiểm soát chuyên môn của KSNK và tuân thủ các quy định hiện hành.

Thông tư mới được đánh giá là một bước tiến quan trọng trong việc định hướng KSNK vào những nhiệm vụ trọng tâm, đó là thực hiện giám sát NKBV, giám sát tuân thủ thực hành KSNK, nhằm giảm nhiễm khuẩn liên quan chăm sóc y tế cho người bệnh, nhân viên y tế và cộng đồng.

MINH HOÀNG