Bộ trưởng Bộ KH-ĐT Nguyễn Chí Dũng: Nhiều doanh nghiệp hàng đầu thế giới trong lĩnh vực bán dẫn tìm kiếm cơ hội đầu tư tại Việt Nam

- Phóng viên: Công nghiệp bán dẫn là ngành còn khá mới mẻ tại Việt Nam nhưng được nhắc đến rất nhiều trong thời gian qua. Bộ trưởng đánh giá thế nào về triển vọng, tiềm năng của lĩnh vực này trong thời gian tới?

- Bộ trưởng Bộ KH-ĐT Nguyễn Chí Dũng: Trong bối cảnh xu hướng của chuỗi giá trị bán dẫn đang dần dịch chuyển sang các nước Đông Nam Á, Việt Nam có đầy đủ điều kiện và yếu tố cần thiết để phát triển công nghiệp bán dẫn như: Có hệ thống chính trị ổn định, vị trí địa lý thuận lợi, cơ chế ưu đãi đầu tư hấp dẫn, nguồn nhân lực kỹ thuật - công nghệ dồi dào, cơ sở hạ tầng số ngày một phát triển. Chính phủ Việt Nam quyết tâm cao trong việc theo đuổi, phát triển ngành công nghiệp bán dẫn, đã và đang thu hút ngày càng nhiều các tập đoàn lớn trong ngành này.

Bộ KH-ĐT tổ chức tọa đàm về công nghiệp bán dẫn

Việc Tổng thống Mỹ cam kết và ủng hộ Việt Nam tham gia vào chuỗi giá trị công nghệ cao toàn cầu và vào ngành chíp, bán dẫn đã mở ra cơ hội lớn cho Việt Nam gia nhập mạng lưới sản xuất có giá trị cao của quốc tế. Thực tế cho thấy, nhiều tập đoàn, doanh nghiệp lớn trong ngành điện tử, bán dẫn đã hiện diện và đang có kế hoạch mở rộng đầu tư tại Việt Nam như Intel, Samsung, Synopsys, Qualcomm, Infineon, Amkor… Điều này là minh chứng cho vai trò then chốt và ngày càng quan trọng của Việt Nam trong chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu.

- Vậy Chính phủ, Bộ KH-ĐT đã có những định hướng thế nào để phát triển lĩnh vực này, thưa Bộ trưởng?

- Việt Nam đã có những quyết sách đúng đắn, quan trọng, mang tính quyết định nhằm tăng cường thu hút đầu tư vào lĩnh vực này. Theo đó, Việt Nam đang xây dựng chiến lược quốc gia về công nghiệp bán dẫn đến năm 2023; Đề án phát triển nguồn nhân lực cho ngành bán dẫn, với mục tiêu đào tạo, phát triển 50.000 nhân lực cho ngành đến năm 2030. Vừa qua, Quốc hội cũng đã ban hành Nghị quyết, giao cho Chính phủ xây dựng Nghị định, thành lập quỹ hỗ trợ đầu tư cho ngành công nghệ cao, trong đó công nghiệp bán dẫn, dự kiến ban hành vào giữa năm 2024.

Chính phủ đã phê duyệt Quy hoạch điện VIII và thành lập Ban chỉ đạo Nhà nước về các công trình trọng điểm ngành năng lượng với mục tiêu cung cấp điện ổn định, bền vững phục vụ các dự án đầu tư, đặc biệt là các dự án đầu tư vào lĩnh vực công nghệ cao và ngành bán dẫn, đẩy mạnh công tác giải phóng mặt bằng, chuẩn bị đủ mặt bằng sạch tại các khu công nghiệp, khu kinh tế, khu công nghệ cao, cũng như đẩy nhanh tiến độ các công trình giao thông quan trọng kết nối với cảng biển, sân bay… tạo thuận lợi và nâng cao sức cạnh tranh của các dự án bán dẫn.

Các đại biểu tham dự tọa đàm về công nghiệp bán dẫn

Để triển khai các kế hoạch này, Bộ KH-ĐT thông qua Trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia (NIC) đã ký hợp tác với 2 tập đoàn lớn nhất của Mỹ về thiết kế chíp là Sypnosyps và Cadence để hợp tác trong việc thành lập các trung tâm nghiên cứu, ươm tạo thiết kế vi mạch bán dẫn. Đồng thời, phối hợp với hơn 30 trường đại học, viện nghiên cứu lớn trong nước và quốc tế để triển khai các chương trình đào tạo nguồn nhân lực; phối hợp với các viện nghiên cứu lớn của Hàn Quốc, Đài Loan (Trung Quốc)…để đặt các văn phòng đại diện, văn phòng nghiên cứu tại NIC.

Chính phủ Việt Nam đã, đang và sẽ nỗ lực chuẩn bị các điều kiện tốt nhất để sẵn sàng chào đón các nhà đầu tư trong ngành bán dẫn. Trong tương lai không xa, chúng tôi tin tưởng Việt Nam sẽ trở thành một đối tác tin cậy và là một mắt xích quan trọng trong chuỗi giá trị bán dẫn toàn cầu. Tôi mong muốn các nhà đầu tư hãy đến, hãy tìm kiếm cơ hội đầu tư của mình và đóng góp vào sự phát triển của Việt Nam.

- Ngành bán dẫn mở ra cơ hội lớn, nhưng cũng mang theo không ít thách thức. Chẳng hạn như mức đầu tư cho sản xuất chíp rất lớn, chúng ta có thể bắt đầu từ đâu? Vai trò hỗ trợ, đồng hành từ Chính phủ như thế nào?

- Từ năm 2001 đến năm 2021, ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu đã tăng 13% mỗi năm, đạt được 600 tỷ USD. Theo nghiên cứu từ tập đoàn tư vấn Boston (BCG), ngành bán dẫn được kỳ vọng sẽ tiếp tục tăng trưởng mạnh mẽ, đạt đến 1 nghìn tỷ USD vào năm 2030. Các nền kinh tế lớn nhất thế giới là Mỹ, Trung Quốc, EU, Hàn Quốc và Nhật Bản đều đã công bố các kế hoạch trợ cấp cho ngành sản xuất chất bán dẫn, tạo nên thế cạnh tranh trong ngành công nghệ thế giới. Ngành công nghiệp này đã mở ra nhiều cơ hội cho tất cả các quốc gia trong đó có Việt Nam cụ thể như:

- Tăng cường nhu cầu: Với sự phát triển của các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo, xe tự lái, Internet vạn vật (IoT)… đang tạo ra nhu cầu lớn cho các linh kiện bán dẫn.

- Cơ hội xuất khẩu: Việc sản xuất chíp có thể tạo ra cơ hội xuất khẩu lớn, đặc biệt là khi nhiều quốc gia đang tìm kiếm nguồn cung cấp an toàn và độc lập trong lĩnh vực bán dẫn.

Tuy nhiên, ngành công nghiệp bán dẫn đang đặt ra các thách thức cho các doanh nghiệp và chính phủ các nước, trong đó Việt Nam, là:

Chi phí đầu tư cao: Mức đầu tư cho sản xuất chíp là rất lớn, đòi hỏi cơ sở hạ tầng đặc biệt và các dây chuyền sản xuất phức tạp. Trong thực tế, việc xây dựng một xưởng đúc chíp có thể tiêu tốn tới 50 tỷ USD. Bên cạnh đó, ngành công nghiệp bán dẫn đang chịu áp lực từ sự cạnh tranh cao, đặc biệt là từ các nước như Trung Quốc, Mỹ, và châu Âu. Những quốc gia/khu vực này đã công bố kế hoạch cho lĩnh vực chíp của mình từ 50 tới 150 tỷ USD.

Thách thức về công nghệ: Sự phức tạp ngày càng tăng của công nghệ bán dẫn đòi hỏi sự đầu tư lớn vào nghiên cứu và phát triển để duy trì sự cạnh tranh. Ngành này cũng yêu cầu về đội ngũ nhân sự chất lượng cao rất lớn, và thực tế nguồn nhân lực của Việt Nam mới chỉ đang dừng lại ở giai đoạn đầu, kỹ năng và trình độ chưa đủ để đáp ứng nhu cầu của các doanh nghiệp.

Ngành công nghiệp bán dẫn đã xuất hiện ở Việt Nam từ những năm đầu thập kỷ 80 của thế kỷ trước, nhưng chúng ta chưa có chiến lược phát triển mang tầm quốc gia. Vì vậy, lĩnh vực này ở nước ta vẫn còn khá sơ khai, chưa có sự tham gia sâu của doanh nghiệp nội địa, chủ yếu là doanh nghiệp nước ngoài. Để ngành công nghiệp bán dẫn ở nước ta phát triển xứng tầm với các lợi thế sẵn có, Bộ KH-ĐT đang tập trung vào các nội dung sau để bước đầu hình thành ngành công nghiệp cao này như nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; xây dựng cơ chế và chính sách riêng để thu hút đầu tư, đầu tư xây dựng các trung tâm nghiên cứu (R&D)…

- Chính phủ đã giao Bộ KH-ĐT xây dựng Đề án phát triển nguồn nhân lực cho ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, với mục tiêu cụ thể 50.000 nhân lực bán dẫn trong thời gian tới. Theo Bộ trưởng, đề án này sẽ làm như thế nào để đạt hiệu quả?

- Chính phủ đang giao Bộ KH-ĐT chủ trì, phối hợp với Bộ TT-TT, Bộ Giáo dục và Đào tạo và các cơ quan liên quan nghiên cứu, xây dựng Đề án phát triển nguồn nhân lực cho ngành bán dẫn, với mục tiêu đào tạo, phát triển 50.000 nhân lực cho ngành đến năm 2030.

Thứ nhất, chúng tôi đã xác định rất rõ mục tiêu của đề án dự kiến đào tạo nguồn cung 50.000 kỹ sư trong ngành công nghiệp bán dẫn, trong đó bao gồm 15.000 kỹ sư thiết kế vi mạch và 35.000 kỹ sư giai đoạn khác với cả 3 bậc cử nhân, thạc sĩ và tiến sĩ. Các số liệu trên được đưa ra dựa trên khảo sát nhu cầu thực tế của các doanh nghiệp trong lĩnh vực bán dẫn tại Việt Nam, và khả năng đào tạo của các đơn vị giáo dục trong nước.

Thứ hai, đề án tập trung phát triển chương trình đào tạo giảng viên, sinh viên; xây dựng giáo trình chuẩn quốc tế; đào tạo sau đại học và cơ chế thu hút nhân tài trong nước và chuyên gia quốc tế; đồng thời triển khai các chương trình hợp tác đào tạo quốc tế nhằm đào tạo đội ngũ nhân sự có chuyên môn cao theo tiêu chuẩn quốc tế; tạo môi trường trao đổi và học tập tại nước ngoài; thúc đẩy chuyển giao và học hỏi công nghệ tiên tiến. Để tạo bước đà cho việc triển khai đề án này, Bộ KH - ĐT đã giao Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia (NIC) ký thỏa thuận hợp tác với 2 tập đoàn lớn nhất của Mỹ về thiết kế chíp là Synopsys và Cadence để hợp tác trong việc thành lập các trung tâm nghiên cứu, ươm tạo thiết kế vi mạch bán dẫn. Đồng thời, phối hợp với hơn 30 trường đại học, viện nghiên cứu lớn trong nước và quốc tế để triển khai các chương trình đào tạo nguồn nhân lực. Cụ thể hóa kế hoạch đề ra, NIC đã phối hợp với Công ty SunEdu, Đại học bang Arizona và Tập đoàn Cadence để tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về thiết kế vi mạch dành cho giảng viên, kỹ sư muốn nâng cao chuyên môn tại các cơ sở của NIC…

Thứ ba, khuyến khích các dự án nghiên cứu và phát triển vi mạch; ứng dụng và thương mại hóa các dự án nghiên cứu; xây dựng mạng lưới nghiên cứu liên kết viện -trường. Ngoài ra, để đề án được thực hiện hiệu quả thì cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan; đảm bảo đầu ra của nguồn nhân lực bán dẫn tương lai được tiếp xúc với nhu cầu nhân sự và hỗ trợ phát triển doanh nghiệp và xây dựng cơ chế tài chính vững vàng để đáp ứng nhu cầu kinh phí dự án.

- Xin cảm ơn Bộ trưởng!