Bí ẩn thế kỷ cái chết của ông trùm 'Ngân hàng của Chúa'

Nạn nhân mặc vest đen, treo cổ bằng sợi dây thừng buộc vào một thanh xà phía dưới gầm cầu, túi áo chứa đầy gạch và một lượng tiền mặt lớn. Cảnh sát xác định người này là Roberto Calvi, chủ tịch Banco Ambrosiano – ngân hàng tư nhân lớn nhất nước Ý lúc bấy giờ.

Calvi được mệnh danh là “Ngân hàng của Chúa” vì mối quan hệ tài chính mật thiết với Vatican. Cái chết của ông ta ngay lập tức gây chấn động toàn cầu, bởi đằng sau xác chết treo lơ lửng kia là một mê cung khổng lồ của hoạt động rửa tiền, các hội kín và mafia. Đây là một vụ án mạng mà cho đến nay, sau hơn bốn thập kỷ, vẫn chưa được giải mã trọn vẹn.

Hiện trường phát hiện thi thể Roberto Calvi. Ảnh: The Times.

Roberto Calvi không phải một người đàn ông bình thường. Với cặp kính gọng dày và sự kín tiếng, ông ta từng là trụ cột tài chính của giới cầm quyền Ý trong thập niên 1970–1980. Dưới sự lãnh đạo của Calvi, Banco Ambrosiano từ một ngân hàng nhỏ trở thành trung tâm của một mạng lưới tài chính xuyên quốc gia, hợp tác chặt chẽ với Viện Công trình Tôn giáo (IOR), còn được gọi là ngân hàng Vatican. Nhưng thành công của Calvi không đến từ hoạt động tài chính minh bạch, mà đến từ những đường dây rửa tiền, chuyển khoản bất hợp pháp và các công ty vỏ bọc tại các thiên đường thuế như Panama, Bahamas, Luxembourg. Được cho là có liên hệ tài chính phức tạp với Viện Công trình Tôn giáo (IOR – còn gọi là ngân hàng Vatican), Banco Ambrosiano bị nghi ngờ tham gia vào các hoạt động rửa tiền và chuyển khoản bí mật trong giai đoạn Chiến tranh Lạnh.

P2 – hội kín bị cáo buộc có ảnh hưởng đến chính trường Ý – được cho là từng có quan hệ mờ ám với Calvi và Banco Ambrosiano. Licio Gelli – thủ lĩnh P2 – từng công khai gọi Calvi là “người bạn trung thành”, và Banco Ambrosiano được cho là nơi rửa hàng tỷ lire cho hội kín này. Nhưng vấn đề bắt đầu khi mạng lưới đó trở nên quá lớn để kiểm soát. Năm 1981, sau một cuộc điều tra tài chính, chính quyền Ý phát hiện Banco Ambrosiano có khoản thất thoát lên tới 1,3 tỷ USD – một con số khổng lồ vào thời điểm đó. Calvi bị bắt vì gian lận tài chính, nhưng được tại ngoại. Chỉ vài ngày trước khi phải ra tòa, ông ta trốn khỏi Ý bằng hộ chiếu giả và biến mất. Sáu ngày sau, ông ta được tìm thấy chết tại London.

Roberto Calvi khi còn trên đỉnh cao sự nghiệp. Ảnh: La Stampa.

Ban đầu, cái chết của Calvi được cho là tự sát. Nhưng rất nhanh chóng, giới điều tra phát hiện nhiều điểm bất thường: không có dấu hiệu ông ta trèo lên thanh xà gầm cầu, vị trí tử vong không có dấu tay của đối tượng, và những viên gạch trong túi được sắp đặt quá bài bản. Hơn nữa, cái chết của Calvi xảy ra chỉ vài tuần sau khi thi thể của thư ký ngân hàng Banco Ambrosiano – Graziella Corrocher – được phát hiện rơi từ tầng cao xuống đất. Dư luận bắt đầu tin rằng đây không phải là những cái chết đơn lẻ, mà là một cuộc thanh trừng có tổ chức.

Nghi ngờ lập tức dồn về phía mafia Ý. Một số lời khai sau này cho rằng cái chết của Calvi có thể liên quan đến tổ chức Cosa Nostra và hội kín P2, tuy nhiên chưa có bản án kết luận dứt khoát.

Các nhóm này được cho là đã gửi hàng triệu USD cho Banco Ambrosiano để rửa tiền từ hoạt động buôn bán ma túy, và khi Calvi để mất số tiền đó, ông ta đã trở thành mối đe dọa cần phải bịt miệng. Một người biết quá nhiều, mất kiểm soát, đứng trên bờ vực sụp đổ – đó là một công thức dẫn đến cái chết.

Năm 2003, vụ án được mở lại sau khi một cựu thành viên mafia ra đầu thú và khai rằng Calvi bị sát hại theo lệnh của Cosa Nostra, với sự đồng ý ngầm từ các thành phần trong P2. Năm 2005, năm người bị đưa ra xét xử vì liên quan đến cái chết của Calvi, bao gồm một nhà tài phiệt, một thành viên mafia và cả một cựu sĩ quan đặc nhiệm. Nhưng đến năm 2007, tất cả đều được tuyên trắng án vì thiếu bằng chứng trực tiếp.

Vụ án chính thức rơi vào bóng tối, được xếp lại như một bí ẩn không lời giải, dù những lời xì xào và tài liệu rò rỉ vẫn tiếp tục xuất hiện trong giới báo chí điều tra.

Thanh Bình