Bảo vệ môi trường để phát triển bền vững - Kỳ 3: Tầm nhìn cho tương lai

Huế có hơn 120km bờ biển, cùng hệ đầm phá Tam Giang-Cầu Hai rộng gần 22.000 ha, là hệ đầm phá lớn nhất Đông Nam Á. Đây là “kho báu” về thủy sản, cảnh quan và du lịch sinh thái. Song, nếu không quản lý chặt chẽ, nguy cơ suy thoái môi trường và mất cân bằng sinh thái rất lớn.

Các chuyên gia cho rằng, không gian biển mở rộng với hệ sinh thái đa dạng từ phía bắc giáp tỉnh Quảng Trị đến bắc Hải Vân đòi hỏi một chiến lược quản lý tổng hợp vùng bờ mạnh mẽ, có sự phối hợp liên ngành và liên cấp. TP. Huế cần sớm tích hợp quy hoạch không gian biển với khai thác và bảo tồn nguồn lợi thủy sản theo hướng liên vùng sinh thái, gắn với đầm phá Tam Giang - Cầu Hai. Quy hoạch này phải gắn liền với các trụ cột kinh tế như kinh tế biển xanh, kinh tế tuần hoàn, du lịch bền vững, bảo vệ bờ biển, đầm phá và thích ứng với biến đổi khí hậu (BĐKH).

Đi cùng với quy hoạch, công tác tuyên truyền, giáo dục cộng đồng đóng vai trò then chốt. Cùng với đó, mạnh dạn tiên phong áp dụng mô hình OECM (quản lý hiệu quả các khu vực tự nhiên ngoài hệ thống bảo tồn chính thức) nhằm mở rộng không gian bảo tồn sinh thái, duy trì các dịch vụ hệ sinh thái biển, đầm phá quan trọng. Huế đang phối hợp với các trường đại học và WWF để số hóa bản đồ ĐDSH vùng đầm phá, phục vụ giám sát, quản lý và phát triển du lịch sinh thái bền vững.

Tại các địa phương, như Quảng Điền, Hương Trà, Phú Vang trước đây, nhiều mô hình du lịch sinh thái cộng đồng đang được triển khai như chèo thuyền tham quan đầm, kéo nò sáo, trải nghiệm đánh bắt truyền thống, ẩm thực bản địa…, góp phần đa dạng hóa sản phẩm du lịch, tạo thu nhập ổn định cho người dân vùng ven phá.

Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT) Nguyễn Đình Đức khẳng định: Đảng, Nhà nước đã ban hành nhiều chủ trương lớn về phát triển kinh tế biển và bảo vệ nguồn lợi thủy sản, trong đó có chủ trương khai thác, bảo vệ nguồn lợi thủy sản và môi trường biển; phát triển thủy sản có trách nhiệm, bền vững, hiện đại, hội nhập quốc tế... Hiện đơn vị tiếp tục tham mưu, bám sát chương trình hành động của thành phố; phối hợp và triển khai quyết liệt, đồng bộ các giải pháp để xây dựng nghề cá hiện đại, hợp pháp, có trách nhiệm, bền vững, góp phần thực hiện thắng lợi Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam.

Trong lĩnh vực du lịch, TP. Huế định hướng phát triển kinh tế xanh, thân thiện môi trường với tiềm năng ít nơi nào sánh được về cảnh quan, di sản, biển, đầm phá, núi đồi… Các bãi biển đẹp, như Lăng Cô, Thuận An, Quảng Công cũ… được quy hoạch theo hướng sinh thái, mô hình du lịch cộng đồng. Phá Tam Giang-Cầu Hai giàu tính ĐDSH đang được kỳ vọng xây dựng trở thành điểm đến du lịch sinh thái mang tầm quốc tế.

Theo Giám đốc Sở Du lịch Trần Thị Hoài Trâm, TP. Huế có tài nguyên phong phú đa dạng để phát triển du lịch xanh. Gần đây lượng khách đến Huế ngày càng tăng. Tính chung 9 tháng, lượng khách du lịch đến Huế ước đạt gần 5 triệu lượt, tăng gần 67% so với cùng kỳ; trong đó, khách quốc tế ước đạt 1,4 triệu lượt, tăng gần 41%; doanh thu từ du lịch ước đạt hơn 9.600 tỷ đồng, tăng gần 55% so với cùng kỳ.

Bên cạnh lĩnh vực du lịch, Huế cũng đang nghiên cứu tiềm năng của lĩnh vực năng lượng tái tạo từ biển, sông, đầm. Điện gió ngoài khơi, điện mặt trời ven biển cũng được xem là những lĩnh vực có thể đem lại sự đột phá về kinh tế địa phương trong giai đoạn tới. Ngoài ra, Huế còn có lợi thế lớn về gió và bức xạ mặt trời. Hiện nay, thành phố đang kêu gọi nhiều dự án (DA) đầu tư về năng lượng tái tạo, với kỳ vọng đưa TP. Huế trở thành trung tâm năng lượng sạch của miền Trung.

Lãnh đạo Sở Công Thương khẳng định, nếu phát triển đúng hướng, TP. Huế có thể kết hợp năng lượng tái tạo - du lịch sinh thái - nuôi trồng thủy sản bền vững, tạo nên mô hình kinh tế tăng trưởng xanh kiểu mẫu.

TP. Huế không chỉ có biển, đầm phá mà còn sở hữu hệ thống rừng phong phú, với hơn 305.000ha đất có rừng; trong đó rừng tự nhiên hơn 205.550ha, rừng trồng hơn 77.330ha. Tỷ lệ che phủ rừng đạt hơn 57%, trong đó nhiều diện tích rừng đặc dụng và phòng hộ đóng vai trò “lá chắn xanh” phòng chống thiên tai, biến đổi khí hậu. Các khu rừng của Vườn Quốc gia Bạch Mã, Khu bảo tồn thiên nhiên Phong Điền, A Lưới… là nơi cư trú của hàng trăm loài động, thực vật quý hiếm.

Những năm gần đây, thành phố triển khai mạnh mẽ các chương trình giao khoán rừng cho cộng đồng bảo vệ hơn 21.000 ha; nổi bật như ở TX. Phong Điền, Nam Đông, A Lưới (cũ) được giao cho các nhóm hộ quản lý, vừa tạo sinh kế (nuôi ong, trồng dược liệu, du lịch cộng đồng) vừa giúp bảo vệ rừng hiệu quả.

Để công tác bảo vệ rừng, bảo tồn thiên nhiên và ĐDSH tốt hơn, Chi cục Kiểm lâm thành phố đang triển khai nhiều giải pháp hỗ trợ các tổ chức, cá nhân sản xuất lâm nghiệp bền vững nhằm phát triển kinh tế - xã hội gắn với BVMT.

Chi Cục trưởng Chi cục Kiểm lâm thành phố Lê Ngọc Tuấn cho biết: Đơn vị sẽ tham mưu thành phố thực hiện hiệu quả các cơ chế, chính sách phát triển lâm nghiệp bền vững, hỗ trợ trồng rừng gỗ lớn, chuyển hóa rừng trồng gỗ nhỏ sang gỗ lớn, dịch vụ môi trường rừng, phát triển nguồn giống, hình thành vùng nguyên liệu tập trung, nâng cao giá trị kinh tế rừng. Bên cạnh đó, đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ, chuyển đổi số vào sản xuất lâm nghiệp; đa dạng hóa mô hình sinh kế dưới tán rừng... Đồng thời, tăng cường phối hợp tuyên truyền, hướng dẫn, vận động tổ chức, hộ gia đình, cộng đồng chung tay tham gia bảo vệ, phát triển rừng; gắn nhiệm vụ bảo vệ rừng với phát triển sinh kế bền vững, bảo tồn thiên nhiên và ĐDSH.

Chiến lược phát triển đến năm 2030, tầm nhìn 2050, TP. Huế kiên định mục tiêu của thành phố trực thuộc Trung ương đặc thù: Đô thị di sản, văn hóa, sinh thái, cảnh quan, thân thiện với môi trường.

Tại hội thảo quốc gia vừa diễn ra ở TP. Huế với chủ đề: "Phát triển đô thị Huế: Xanh- thông minh- bền vững" với sự tham gia của nhiều nhà nghiên cứu văn hóa, kinh tế trong, ngoài nước. Khi phân tích sâu vào chủ đề và mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội mà TP. Huế đã và đang hướng đến, các chuyên gia khuyến nghị, thành phố cần kiên định ba hướng: Bảo tồn di sản, gắn với phát triển bền vững; không đánh đổi di sản, cảnh quan lấy lợi ích ngắn hạn và mọi dự án phát triển phải tuân thủ nghiêm ngặt quy hoạch bảo tồn.

Để xây dựng hướng đến đô thị sinh thái - thông minh - bền vững phải chú trọng đến hạ tầng xanh, năng lượng tái tạo, giao thông sạch và hệ thống quản lý môi trường bằng công nghệ số là nền tảng. Bên cạnh đó cũng cần phát triển cộng đồng xanh, trong đó người dân là trung tâm của quá trình phát triển. Các phong trào như “Ngày Chủ nhật xanh”, “Nói không với rác thải nhựa”… sẽ tiếp tục được nhân rộng, tạo nếp sống bền vững.

So với các địa phương khác, TP. Huế có lợi thế lớn về thiên nhiên cảnh quan, môi trường và di sản văn hóa. Tuy nhiên, để phát triển đúng tầm, đúng mục tiêu, TP. Huế cần tận dụng mọi cơ hội; trong đó có sự thống nhất, trách nhiệm của các cấp chính quyền, sự đoàn kết của người dân và sự hợp tác, đồng hành của các tổ quốc tế để xây dựng đô thị di sản, văn hóa, du lịch, sinh thái của Việt Nam và châu Á trở thành thành phố đáng sống trong thời gian đến.