Bài 1: Láng Le - Bàu Cò, nơi ghi dấu những trận đánh ác liệt trong hai cuộc kháng chiến của dân tộc

Trong cuộc Cách mạng Tháng Tám năm 1945 và cả suốt 30 năm trường kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, nhiều vùng đất trên khắp Việt Nam đã ghi đậm dấu tích của một thời đạn bom với khát vọng sống, khát vọng hòa bình và khát vọng vươn lên của dân tộc. Nơi ghi dấu những chiến công oanh liệt của quân và dân ta với những con người đã anh dũng chiến đấu và hy sinh, trở thành biểu tượng cho tinh thần quật cường, bất khuất của dân tộc Việt Nam. Nhân kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám (19/8/1945 - 19/8/2025) và Quốc khánh 02/9, Ban Chuyên đề Công an TPHCM xin giới thiệu loạt bài về những vùng đất Anh hùng - nơi lưu giữ giá trị nguồn cội, là một phần ký ức không thể nào quên.

Khu truyền thống Cách mạng cuộc tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968 nằm trong tổng thể khu di tích Láng Le - Bàu Cò (xã Tân Nhựt - TPHCM) là một trong những "địa chỉ đỏ” thiêng liêng đã thu hút du khách tìm về với cội nguồn lịch sử hào hùng của dân tộc, để hiểu về cuộc kháng chiến chống Mỹ cũng như cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968, qua đó tưởng niệm, tri ân cán bộ, chiến sĩ, đồng bào đã hy sinh xương máu trong các cuộc đấu tranh giành độc lập cho dân tộc.

Trong năm 2023, Khu Di tích lịch sử Láng Le - Bàu Cò và Khu Truyền thống trên địa bàn xã Tân Nhựt đã đón hơn 200 đoàn với 23.640 khách đến tham quan. Trong 9 tháng đầu năm 2024, các khu di tích này đã tiếp 307 lượt đoàn với 39.148 lượt khách tham quan, tìm hiểu. Điều này vừa thể hiện lòng tri ân, đạo lý "Uống nước nhớ nguồn" vừa tạo thêm điểm nhấn để phát huy tiềm năng phát triển du lịch về nguồn tại các "địa chỉ đỏ” - những điểm đến hấp dẫn, thu hút du khách tìm về với cội nguồn lịch sử hào hùng của dân tộc.

Nằm ở vùng ngoại ô, cửa ngõ phía Tây của TPHCM, khu di tích Láng Le - Bàu Cò mang đến sắc màu khác biệt với chốn đô thị đông đúc của Sài Gòn. Khu vực này là nơi từng ghi dấu những trận đánh ác liệt trong hai cuộc kháng chiến của dân tộc.

Trong suốt giai đoạn kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, với vị trí chiến lược nằm ngay cửa ngõ vào nội đô Sài Gòn, vùng căn cứ Vườn Thơm, trong đó có khu vực Láng Le - Bàu Cò đã diễn ra nhiều trận đánh quan trọng và ghi chiến công của quân và dân ta. Sở dĩ có tên Láng Le - Bàu Cò là do ở đây có nhiều láng nước và bàu nước tích đọng quanh năm, nhiều loài chim như le le, cò, diệc tìm đến kiếm ăn. Vậy nên khi người dân đến khai phá, định cư đã đặt tên là Láng Le - Bàu Cò, hay gọi tắt là vùng Láng Le.

Vào đầu thế kỷ XX, khi phong trào yêu nước chống Pháp diễn ra, vùng này là nơi diễn thuyết và tổ chức "Hội kín" của nhà yêu nước Nguyễn An Ninh. Bên cạnh đó, nơi đây từng diễn ra nhiều cuộc biểu tình của nhân dân chống bắt phu, đấu tranh đòi giảm tô thuế. Trận chống càn ngày 15/4/1948, lực lượng kháng chiến đẩy lùi nhiều đợt tấn công càn quét quy mô lớn của địch với gần 3.000 quân tinh nhuệ, vũ khí hiện đại. Quân ta loại khỏi vòng chiến đấu 300 tên địch, bảo vệ căn cứ Tỉnh ủy Chợ Lớn và Ủy ban Kháng chiến Hành chính Sài Gòn - Chợ Lớn - Gia Định. Trận đánh gây tiếng vang khắp miền Đông Nam bộ, đồng thời khẳng định sự lớn mạnh, trưởng thành trong phối hợp tác chiến.

Bước sang giai đoạn chống Mỹ cứu nước, căn cứ Láng Le - Bàu Cò vẫn là điểm nóng mà địch luôn tìm cách tiêu diệt. Năm 1965, Mỹ đưa quân về Tân Nhựt phối hợp cùng chính quyền Sài Gòn đánh phá ác liệt, dùng pháo binh, tàu chiến và máy bay oanh tạc khu căn cứ. Ngày 14/10/1966, lực lượng Đại đội 2, Tiểu đoàn 6 Bình Tân phối hợp với du kích xã Tân Nhựt xuất phát từ ấp 1, bất ngờ "thọc sâu" xuống các ấp 3, 4, 5, 6, đánh vào bộ máy kìm kẹp của địch. Ngay lập tức, pháo 105 ly từ chi khu Bình Chánh nã tới tấp vào Láng Le, đồng thời địch mở cuộc hành quân càn quét quy mô lớn. Trong trận này, quân ta đã tiêu diệt hoàn toàn Tiểu đoàn 30 biệt động quân của địch, thu nhiều vũ khí. Thắng lợi trong trận đánh này đã góp phần bẻ gãy, đập tan cuộc hành quân tìm diệt, làm phá sản cuộc tiến công mùa khô của địch.

Bức phù điêu được đúc bằng đồng đỏ tái hiện lại toàn bộ những trận đánh vào các cơ quan đầu não của địch ở Sài Gòn qua 2 đợt tấn công vào Xuân Mậu Thân 1968

Với những gì đã trải qua, để ghi nhớ chiến công của lực lượng Cách mạng, năm 1988, Huyện ủy Bình Chánh đã xây dựng công trình Khu Di tích Lịch sử Láng Le - Bàu Cò tại ấp 1, xã Tân Nhựt. Công trình có diện tích khoảng 10.000m², gồm có nhà truyền thống, tượng đài chiến thắng, nhà bia và bia tưởng niệm.

Được công nhận là Di tích lịch sử cấp Thành phố vào năm 2003, khu di tích lịch sử Láng Le - Bàu Cò và khu truyền thống Cách mạng Cuộc tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968 là một trong những "địa chỉ đỏ" thiêng liêng, tưởng niệm, tri ân cán bộ, chiến sĩ, đồng bào đã hy sinh; là nơi giáo dục truyền thống Cách mạng, lòng yêu nước cho thế hệ trẻ.

Về chốn linh thiêng trong những ngày lễ trọng đại của dân tộc để nghe những thiên sử hào hùng được viết lên từ vùng đất với cái tên thân thuộc và mộc mạc, nơi đã sinh ra những con người anh hùng, thể hiện rõ qua lời nhận định của Giáo sư - Anh hùng Lao động - Nhà giáo nhân dân Trần Văn Giàu: "Tân Tạo, Tân Túc, Tân Kiên, Tân Nhựt trống trải lắm, không vườn, không rừng, chỉ có ruộng và cỏ, nhưng lòng dân là rừng núi góp phần cùng quân dân cả nước làm nên cuộc Tổng tiến công và nổi dậy giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước 30/4/1975".

Khu di tích lịch sử Láng Le - Bàu Cò được công nhận là Di tích lịch sử cấp Thành phố năm 2003

Cái tên bình dị Láng Le - Bàu Cò đã gợi nhớ vùng sông nước, đầm lầy, về hình ảnh của người dân quanh năm gắn bó ruộng đồng nhưng vẫn một lòng sắt son với Đảng để bảo vệ căn cứ chiến đấu Vườn Thơm, qua đó cũng thể hiện lòng dũng cảm, mưu trí, sáng tạo, tận dụng được lợi thế địa hình, địa vật để phát huy ưu thế Cách mạng. Và đó cũng là tình nghĩa gắn bó quân dân đã tạo nên một Láng Le - Bàu Cò "thiên thời, địa lợi, nhân hòa" - yếu tố của mọi thành công và chiến thắng. Thời gian qua đi, nhưng chiến công Láng Le - Bàu Cò đã ghi vào trang sử vàng cuộc đấu tranh chống giặc ngoại xâm của dân tộc ta.

Ngọn lửa bất diệt tôn vinh tinh thần kiên cường, bất khuất của quân và dân ta

Với diện tích 12 ha, khối công trình chính khu di tích gồm: Bức phù điêu được đúc bằng đồng đỏ với chiều cao 9m, chiều dài 90m của nhà điêu khắc Nguyễn Hoàng Ánh, tái hiện những trận đánh vào cơ quan đầu não của quân địch ở Sài Gòn qua 2 cuộc tổng tiến công. Bức phù điêu khắc họa tinh tế vào tiết trời mùa xuân mai vàng nở rộ, ông cha ra trận trong không khí hào hùng. Bên cạnh đó là bối cảnh đô thị Chợ Lớn bị bom đạn giặc tàn phá nặng nề. Ở khu vực trung tâm là hình tượng đại diện cho 4 lực lượng: dân công hỏa tuyến, chiến sĩ biệt động, chiến sĩ giải phóng và Nhân dân thể hiện tư thế xung phong tiến lên.

Ngọn lửa bất diệt được đúc bằng đồng, qua đó đã tôn vinh tinh thần kiên cường, bất khuất của quân và dân ta cùng 4 mũi tên tiến công theo 4 hướng: Đông - Tây - Nam - Bắc, thể hiện tinh thần chiến đấu vươn lên, ý chí tự lực, tự cường, sức sáng tạo của Nhân dân trong đấu tranh cứu nước.

Nhiều hiện vật và tư liệu về vùng đất Láng Le - Bàu Cò được trưng bày trong Nhà truyền thống

Nhà truyền thống của khu di tích là tầng hầm với diện tích 3.200m2. Nơi đây trưng bày 4 chuyên đề thể hiện những dấu ấn cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968. Cạnh đó là phòng trình chiếu sa bàn kết hợp màn hình chiếu phim và khu vực tái hiện cảnh chiến đấu tại đường Minh Phụng theo tỉ lệ 1:1; Cảnh bệnh viện dã chiến trong rừng dừa nước được tái hiện chân thực; Mô hình hầm bí mật tại chùa Tập Thanh - Bà Chiểu, quận Bình Thạnh (cũ); Hộp hình tái hiện trận đánh đêm giao thừa Tết Mậu Thân 1968; Hộp hình tái hiện hình ảnh cả tiểu đoàn hơn 500 người tham gia trận đánh sân bay Tân Sơn Nhất trong chiến dịch Mậu Thân năm 1968; Mô hình tái hiện hầm bí mật giấu vũ khí đánh Dinh Độc Lập...

Khu di tích được xem là một công trình kiến trúc bảo tàng hùng tráng, kỹ thuật hiện đại, lưu giữ, trưng bày các hiện vật, tài liệu, phim ảnh hỗ trợ việc học tập, tham quan, nghiên cứu lịch sử đất nước nói chung. Khu di tích tái hiện toàn cảnh cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968 của cả miền Nam anh dũng, với phương châm đấu tranh tài tình giữa tiến công quân sự kết hợp với đấu tranh ngoại giao và đấu tranh chính trị. Đây là một "địa chỉ đỏ" ghi dấu sự hy sinh của cán bộ, chiến sĩ, đồng bào, đồng thời là nơi giáo dục truyền thống cách mạng và lòng yêu nước cho thế hệ trẻ.

(Còn tiếp...)

Nhóm PV