Bác sĩ chỉ ra nguyên nhân bất ngờ khiến người trẻ đột quỵ ngày càng nhiều

Mới đây, một nghiên cứu của Bệnh viện Nhân dân 115 (TP.HCM) cho thấy, có đến khoảng 50% người từ 18 tuổi trở lên đang khỏe mạnh bị mắc bệnh tiền đái tháo đường, trong đó phần lớn là đái tháo đường tuýp 2 mà không hay biết.

Nhiều người mới 18-20 tuổi đã mắc bệnh đái tháo đường là nguyên nhân khiến người trẻ bị đột quỵ ngày càng nhiều - Ảnh: minh họa

Điều đáng nói theo ThS - BS Võ Tuấn Khoa - Trưởng Khoa Nội tiết, Bệnh viện Nhân dân 115 tình trạng trẻ hóa đột quỵ có liên quan đến bệnh đái tháo đường. Như vậy, khi bệnh đái tháo đường ngày càng trẻ hóa cũng đồng nghĩa với việc người trẻ bị đột quỵ ngày càng tăng. “Đột quỵ là một trong những biến chứng của tiểu đường. Người trẻ mắc bệnh, lại thêm stress, hút thuốc, hoặc nữ dùng thuốc tránh thai, thì nguy cơ đột quỵ càng cao và đến sớm hơn”, bác sĩ Khoa cho biết.

Vì sao ngày càng nhiều người trẻ mắc bệnh đái tháo đường?

Nếu như trước đây, bệnh đái tháo đường tuýp 2 thường gắn liền với người trung niên, cao tuổi thì nay ngày càng nhiều thanh thiếu niên, và người dưới 40 tuổi đã phải đối mặt với căn bệnh này. Các chuyên gia gọi đây là “đái tháo đường khởi phát ở người trẻ” – một xu hướng đáng báo động.

Điều này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe cá nhân mà còn đe dọa đến lực lượng lao động chính của xã hội, khi người trẻ vốn là trụ cột trong suốt nhiều thập kỷ tới.

Phân tích của bác sĩ Khoa cho thấy, nguyên nhân gây đái tháo đường ở người trẻ là do lối sống đô thị hiện đại như: chế độ ăn nhiều đường, chất béo, ít rau xanh; thói quen ít vận động; áp lực công việc, học tập, stress kéo dài.

Ngoài ra, di truyền và tình trạng thừa cân, béo phì cũng góp phần không nhỏ vào sự gia tăng ca bệnh. “Nhiều bệnh nhân đến tôi khám mới 30 tuổi mà đã được chẩn đoán tiểu đường. Đáng nói là nhiều em, ngay khi phát hiện bệnh, đã có biến chứng mạn tính”, bác sĩ Khoa cho biết.

Gặp nhiều khó khăn trong điều trị

Điều nguy hiểm ở người trẻ mắc bệnh đái tháo đường, đó là các biến chứng không khác so với người lớn tuổi nhưng xuất hiện sớm và tiến triển nhanh hơn.

Theo bác sĩ Khoa, tiểu đường tuýp 2 có thể xảy ra ở bất kỳ lứa tuổi nào. Nhưng ở người trẻ, khiếm khuyết về tiết insulin thường nổi trội hơn so với đề kháng insulin. Vì vậy bệnh tiến triển nhanh hơn, làm tụy mất chức năng sớm hơn.

“Sau 10 năm mắc bệnh, người trẻ có thể đã bị đầy đủ các biến chứng: tim mạch, thận, mắt, thần kinh… Có những ca mới 30–40 tuổi mà đã suy thận”- bác sĩ Khoa nói.

Khác với bệnh nhân lớn tuổi, người trẻ mắc bệnh đái tháo đường thường gặp nhiều trở ngại trong việc điều trị. Điều này theo bác sĩ Khoa là do nhiều người người trẻ biết mình mắc bệnh mạn tính thì suy sụp rất nhiều; thói quen sống thiếu lành mạnh như: hút thuốc, rượu bia, thức khuya, ăn uống thất thường, làm việc quá sức; áp lực công việc, học tập…

Ngoài ra, những người có trình độ, đòi hỏi được điều trị bằng công nghệ hiện đại như theo dõi đường huyết liên tục hay thuốc mới. “Đây là yêu cầu chính đáng, và bác sĩ cần đáp ứng phù hợp. Nhưng cũng là khó khăn trong việc điều trị đái tháo đường cho người trẻ”-bác sĩ Khoa nhấn mạnh.

Người trẻ phải thay đổi lối sống như thế nào?

Mặc dù hiện nay có nhiều thuốc mới điều trị đái tháo đường tuýp 2 như thuốc nhóm ức chế kênh đồng vận chuyển glucose – natri tại ống thận (thuốc Empagliflozin) để kiểm soát bệnh, hạn chế biến chứng nhưng các chuyên gia đều khẳng định thay đổi lối sống vẫn là yếu tố quyết định.

“Lối sống cực kỳ quan trọng. Người trẻ thường ăn uống thoải mái, ít vận động, lại tin theo thông tin trên mạng không chính thống. Vì vậy bác sĩ phải giúp họ hiểu đúng, điều chỉnh chế độ ăn, tăng cường vận động và kiểm soát stress” - bác sĩ Khoa nhấn mạnh.

Theo bác sĩ Khoa những thay đổi cần thiết bao gồm: Ăn uống lành mạnh, giảm tinh bột tinh chế, hạn chế nước ngọt và thức ăn nhanh; tập thể dục đều đặn ít nhất 150 phút/tuần; ngủ đủ giấc, tránh stress kéo dài; tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi áp dụng bất kỳ chế độ ăn, luyện tập nào…

Bên cạnh đó, gia đình và xã hội là điểm tựa quan trọng đối với những người trẻ mắc bệnh đái tháo đường. Người nhà giống như “đồng trị liệu” nhắc nhở uống thuốc, khuyến khích vận động, cùng duy trì ăn uống lành mạnh, và quan trọng nhất là để bệnh nhân không thấy cô đơn.

Cộng đồng – đặc biệt nơi làm việc – cần tạo môi trường thuận lợi để bệnh nhân duy trì lối sống lành mạnh. Các chương trình hỗ trợ cộng đồng (community support) đang được nghiên cứu triển khai, nhằm nâng cao hiểu biết và động lực điều trị.

Theo các chuyên gia, 3 định hướng lớn cần được chú trọng trong điều trị đái tháo đường tuýp 2 khởi phát sớm gồm: Nâng cao nhận thức cộng đồng, đặc biệt ở thanh niên, thông qua truyền thông chính thống; ứng dụng thuốc mới và công nghệ hiện đại như theo dõi đường huyết liên tục, để cá thể hóa điều trị; tầm soát tiền đái tháo đường. “Trước khi mắc bệnh, cơ thể đã có giai đoạn tiền đái tháo đường. Nghiên cứu của chúng tôi cho thấy tỷ lệ tiền đái tháo đường ở người trẻ khá cao, khoảng 40–55%. Nếu tầm soát và can thiệp sớm, sẽ giảm được rất nhiều ca bệnh thực sự” - bác sĩ Khoa chia sẻ.

Có thể thấy, đái tháo đường không còn chờ đến tuổi già mới gõ cửa. Nếu không hành động sớm, chúng ta sẽ phải đối mặt với một thế hệ trẻ bệnh tật và nhiều biến chứng.

Hồ Quang