An toàn của phụ nữ - vấn đề không thể xem nhẹ

Thực tế xã hội và các nghiên cứu trong nước, trên thế giới đã chứng minh “an toàn” là điều kiện sống tối thiểu đối với phụ nữ và trẻ em gái do họ thường đối mặt với nguy cơ bạo lực, quấy rối, phân biệt đối xử và các hình thức đe dọa khác ở mức độ cao hơn nam giới trong xã hội. Cuộc sống thiếu an toàn ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe thể chất và tinh thần, cản trở sự phát triển giáo dục, kinh tế và xã hội, đồng thời hạn chế quyền tự chủ và cơ hội bình đẳng của phụ nữ và trẻ em gái.

Từ câu chuyện Nhà an toàn…

Theo Phó Cục trưởng Cục Văn hóa cơ sở, Gia đình và Thư viện (Bộ VH,TT&DL) Khuất Văn Quý cho biết, trong năm 2023 và 2024, cả nước thống kê được 5.350 hộ gia đình có bạo lực gia đình với hơn 5.560 vụ; trong đó, bạo lực tinh thần và bạo lực thân thể chiếm tỷ lệ cao nhất. Mặc dù so với trước, tình hình bạo lực giảm cả về số hộ gia đình và số vụ bạo lực, song các vụ việc bạo lực, xâm hại phụ nữ và trẻ em vẫn diễn ra trên khắp cả nước với tính chất và mức độ bạo hành, xâm hại ngày càng trầm trọng. Từ đó đặt ra yêu cầu cấp bách cần xây dựng môi trường sống an toàn, chấm dứt bạo lực đối với phụ nữ, trẻ em.

Tại Việt Nam, mô hình Nhà an toàn đã được đưa vào vận hành nhiều năm nay như hệ thống Ngôi nhà Bình yên trực thuộc Hội LHPN Việt Nam, hệ thống Ngôi nhà Ánh Dương trực thuộc Trung tâm công tác xã hội ở một số địa phương, mô hình cộng đồng của tổ chức Hagar… Tuy nhiên, con số này vẫn chưa đáp ứng được như yêu cầu đặt ra nếu so sánh tương quan với thống kê từ Báo cáo điều tra quốc gia về bạo lực đối với phụ nữ ở Việt Nam năm 2019, cứ 3 phụ nữ thì có gần 2 phụ nữ (63%) ở Việt Nam đã bị một hoặc hơn một hình thức bạo lực trong đời.

Ngày 2/10, phát biểu tại Lễ kỷ niệm 95 năm thành lập Hội LHPN Việt Nam, Tổng Bí thư Tô Lâm đã yêu cầu mỗi tỉnh có ít nhất 5 Nhà an toàn cho phụ nữ và trẻ em. Tổng Bí thư chỉ đạo hoàn thiện hệ thống chính sách an sinh, bảo vệ phụ nữ và trẻ em, phòng, chống bạo lực gia đình, bạo lực giới, xâm hại trên không gian mạng… “Mỗi tỉnh có ít nhất 5 “Nhà an toàn cho phụ nữ và trẻ em” kết nối đường dây nóng 24/7. Mỗi xã, phường có một mô hình dịch vụ chăm sóc cộng đồng do phụ nữ làm nòng cốt...”, theo Tổng Bí thư.

Là một chuyên gia lâu năm về giới và phòng, chống bạo lực gia đình, trao đổi với phóng viên Báo Pháp luật Việt Nam, bà Nguyễn Vân Anh - Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu & Ứng dụng khoa học về Giới - Gia đình - Phụ nữ và Vị thành niên (CSAGA) đưa ra vấn đề: “Lần đầu tiên đến Đan Mạch, tôi đã vô cùng ngạc nhiên khi biết đất nước chỉ có 5 triệu dân mà có tới 48 nhà tạm lánh cho phụ nữ. Tôi tự hỏi: “Có phải phụ nữ Đan Mạch bị đánh nhiều hơn?”. Câu trả lời là không. Điều khác biệt chính là tính sẵn sàng của dịch vụ. Người phụ nữ nào bị tổn thương bởi bạo lực, dù ở bất cứ vùng quê xa xôi nào, đều biết rằng có một cánh cửa luôn mở, một nơi an toàn để tìm đến. Nghe tin Tổng Bí thư Tô Lâm chỉ đạo mỗi tỉnh phải có ít nhất 5 nhà tạm lánh cho phụ nữ bị bạo lực, tôi thấy rất mừng. Nếu một đất nước nhỏ bé ở châu Âu đã có gần 50 ngôi nhà tạm lánh cho 5 triệu dân, thì Việt Nam với gần 100 triệu dân xứng đáng có một mạng lưới an toàn mạnh mẽ hơn nhiều. Không một phụ nữ nào đáng phải đứng trước câu hỏi tuyệt vọng: “Giữa đêm bị bạo hành, tôi sẽ đi đâu?””.

Ngôi nhà Ánh Dương – một mô hình Nhà an toàn được đưa vào sử dụng ở tỉnh Hòa Bình cũ (nay là Phú Thọ) vào tháng 1/2025. (Nguồn: Thu Trang)

Đến “Gia đình hạnh phúc, quốc gia thịnh vượng”

Gia đình là nơi khởi nguồn của yêu thương, là điểm tựa bền vững cho sự phát triển xã hội. Mới đây, Bộ VH,TT&DL đã ban hành Công văn số 4602/BVHTTDL-VHCSGĐTV, nhấn mạnh việc kiện toàn Ban Chỉ đạo công tác gia đình đồng bộ từ cấp tỉnh đến cấp xã, tạo nền tảng vững chắc cho những bước tiến mới trong năm 2026 là năm đánh dấu cột mốc đặc biệt 25 năm Ngày Gia đình Việt Nam (28/6/2001 - 28/6/2026).

Một trong những trọng tâm của 25 năm Ngày Gia đình Việt Nam, đó là công tác phòng, chống bạo lực gia đình. Luật Phòng, chống bạo lực gia đình năm 2022 có hiệu lực từ ngày 1/7/2023, thay thế Luật năm 2007. Theo Phó Cục trưởng Cục Văn hóa cơ sở, Gia đình và Thư viện Khuất Văn Quý, định hướng trọng tâm giai đoạn 2025 - 2027, trên cơ sở tổng kết Chương trình phòng, chống bạo lực gia đình đến năm 2025, xây dựng Chương trình giai đoạn tiếp theo với mục tiêu cụ thể, lộ trình rõ ràng và nguồn lực bảo đảm khả thi. Song song đó, tập trung xây dựng Cơ sở dữ liệu quốc gia về phòng, chống bạo lực gia đình để tích hợp thông tin quản lý, theo dõi và phân tích, phục vụ kịp thời việc hoạch định chính sách.

Đặc biệt, theo ông Khuất Văn Quý, công tác truyền thông về phòng, chống bạo lực gia đình sẽ được đổi mới cả về nội dung lẫn phương thức, bảo đảm sâu rộng, đa dạng, phù hợp với văn hóa từng địa phương, chú trọng tới nhóm yếu thế, người dân tộc thiểu số, lao động nhập cư. Các mô hình phòng, chống bạo lực gia đình tiếp tục được duy trì và nhân rộng. Ngoài ra, tăng cường vai trò của hệ thống y tế để phát hiện sớm, kịp thời can thiệp và kết nối dịch vụ, bảo đảm hỗ trợ toàn diện hơn cho người bị bạo lực gia đình.

Hồng Minh