Ấn Độ sắp loại biên huyền thoại MiG-21, cân nhắc mua Su-57 Nga để thay thế
Không quân Ấn Độ sắp cho nghỉ hưu MiG-21 sau 62 năm phục vụ, để lại khoảng trống lớn trong lực lượng. Trong khi tiêm kích nội địa Tejas liên tục chậm tiến độ, New Delhi cân nhắc mua tiêm kích tàng hình Su-57 của Nga.
Chiến đấu cơ Su-57 (trái) và MiG-21 của Không quân Ấn Độ. Ảnh: MW.
Không quân Ấn Độ dự kiến sẽ chính thức cho nghỉ hưu phi đội MiG-21 cuối cùng vào ngày 26/9, khép lại 62 năm phục vụ của dòng tiêm kích từng hoạt động liên tục từ khi chiếc đầu tiên gia nhập năm 1963. Ngoài số ít máy bay tấn công Jaguar, MiG-21 là dòng tiêm kích tiền thế hệ thứ 4 cuối cùng còn được biên chế, dù đã được hiện đại hóa sâu rộng với hệ thống điện tử và vũ khí thế hệ 4.
Đến đầu những năm 2000, MiG-21 của Ấn Độ thậm chí còn sở hữu vũ khí và hệ thống tác chiến điện tử hiện đại hơn cả nhiều máy bay của Không quân Nga, đặc biệt khi được trang bị tên lửa không đối không dẫn đường radar chủ động R-77 tiên tiến lúc bấy giờ. Đáng chú ý, phi đội MiG-21 đã duy trì biên chế lâu hơn nhiều so với MiG-23ML và MiG-27 thế hệ 3, nhờ quá trình nâng cấp giúp gia tăng năng lực chiến đấu, đồng thời có chi phí vận hành thấp hơn do trọng lượng nhẹ hơn so với các tiêm kích Liên Xô đời mới.
MiG-21bis của Không quân Ấn Độ. Ảnh: MW.
Một yếu tố quan trọng kéo dài vòng đời MiG-21 là những trì hoãn nghiêm trọng của chương trình phát triển tiêm kích hạng nhẹ nội địa Tejas. Sau hơn 40 năm, Tejas vẫn chưa được triển khai quy mô lớn, đồng thời đội vốn nghiêm trọng. Việc Ấn Độ kiên định theo đuổi Tejas để hỗ trợ công nghiệp quốc phòng trong nước đã hạn chế sự quan tâm tới các dòng tiêm kích hạng nhẹ hoặc trung như MiG-29.
Sau khi MiG-21 nghỉ hưu, Không quân Ấn Độ được dự đoán sẽ tập trung mạnh hơn vào hiện đại hóa phi đội, đặc biệt trong bối cảnh kế hoạch mua sắm tiêm kích thế hệ 5 bị chậm nhiều năm. Dù Ấn Độ đang phát triển máy bay chiến đấu thế hệ năm nội địa trong khuôn khổ chương trình AMCA (Advanced Medium Combat Aircraft), giới quan sát dự đoán dự án này khó có thể thành hiện thực trước cuối thập niên 2030 – hoặc còn muộn hơn.
Máy bay chiến đấu hạng nhẹ Tejas của Không quân Ấn Độ. Ảnh: MW.
Nhu cầu cấp bách mua sắm tiêm kích hiện đại càng tăng sau khi loạt Rafale mới đưa vào biên chế đã bị bắn rơi từ một đến năm chiếc trong các trận không chiến với Không quân Pakistan hồi đầu tháng 5, được cho là do J-10C do Trung Quốc cung cấp. Sự kiện này gây chấn động dư luận, đặc biệt bởi J-10C vốn không nằm trong nhóm 5 tiêm kích mạnh nhất của Trung Quốc, còn kém xa J-16 hay J-20.
Việc Rafale thất thủ trước J-10C càng củng cố quan điểm rằng máy bay chiến đấu châu Âu khó có thể so sánh với các đối thủ Mỹ và Trung Quốc. Trong bối cảnh mua sắm từ Mỹ hoặc Trung Quốc đều không khả thi vì lý do chính trị, tiêm kích tàng hình Su-57 của Nga nổi lên là lựa chọn khả dĩ nhất.
Máy bay chiến đấu thế hệ thứ 5 Su-57 đang được sản xuất. Ảnh: MW.
Không chỉ thiếu máy bay hiện đại, Ấn Độ còn đối mặt tình trạng thiếu số lượng. Hiện Không quân nước này chỉ có 31 phi đội tiêm kích, thấp hơn nhiều so với mức 42 phi đội theo yêu cầu. Với mỗi phi đội có khoảng 18–20 máy bay, nước này thiếu hụt 11 phi đội – tương đương khoảng 200 máy bay.
Các quan chức Ấn Độ từng đề cập khả năng mua sẵn 2 phi đội Su-57, song Bộ Quốc phòng hiện tập trung vào thỏa thuận sản xuất theo giấy phép, gợi ý kế hoạch mua sắm quy mô lớn, có thể lên tới gần 200 chiếc. Tuy nhiên, con số này vẫn không đủ để bù hoàn toàn khoảng trống, bởi những dòng cũ như Jaguar và Mirage 2000 cũng sẽ lần lượt nghỉ hưu.
Chiến đấu cơ Su-57 của Nga. Ảnh: MW.
Một dấu hiệu về quy mô tiềm năng của thương vụ Su-57 là tiền lệ Su-30MKI – dòng tiêm kích Nga sản xuất theo giấy phép ở Ấn Độ với hơn 270 chiếc, trong đó trên 80% được lắp ráp trong nước. Giữa tháng 7, Bộ trưởng Quốc phòng Ấn Độ Rajesh Kumar Singh xác nhận đang đàm phán mua Su-57, sau khi Nga đưa ra đề nghị chưa từng có: cho phép tiếp cận toàn bộ mã nguồn của máy bay như một phần thỏa thuận sản xuất theo giấy phép.
Trước đó, Rosoboronexport – tập đoàn xuất khẩu vũ khí Nga – cho biết việc sản xuất Su-57 ở Ấn Độ có thể triển khai nhanh chóng nhờ nâng cấp dây chuyền Su-30MKI sẵn có.
Việc Su-57 đã trải qua thử nghiệm chiến đấu khốc liệt ở Ukraine cùng sự ra đời của biến thể mới Su-57M1 với năng lực vượt trội, càng khiến tiêm kích này trở thành ứng viên sáng giá để gia nhập hàng ngũ tinh hoa của Không quân Ấn Độ, tiếp nối truyền thống dài lâu hợp tác với các thiết kế Nga – Liên Xô.
