Ấn Độ chấn chỉnh chữ viết tay của bác sĩ vì quyền cơ bản của bệnh nhân

Một phán quyết mới đây của Tòa án Cấp cao bang Punjab và Haryana (Ấn Độ) yêu cầu các bác sĩ phải viết rõ ràng, dễ đọc trong đơn thuốc và bệnh án. Quy định tưởng như phi lý này lại phản ánh một thực tế đáng lo ngại: chữ viết tay khó đọc của bác sĩ có thể không chỉ gây khó khăn cho người tiếp nhận thông tin, mà còn đe dọa trực tiếp đến sức khỏe, tính mạng của bệnh nhân và kéo theo những hệ lụy pháp lý.

Tòa án nhấn mạnh, “đơn thuốc y khoa dễ đọc là một quyền cơ bản”, bởi sự rõ ràng trong từng chỉ dẫn có thể trở thành ranh giới giữa sự sống và cái chết.

Các bác sĩ trẻ Ấn Độ khám sàng lọc cho bệnh nhân tại trạm y tế công cộng "Phòng khám nha khoa Abhaya" tại thành phố Kolkata, bang Tây Bengal (ANI).

Phán quyết này bắt nguồn từ một vụ án vốn không liên quan trực tiếp đến chữ viết tay. Trong vụ việc, một phụ nữ tố cáo một người đàn ông phạm tội hiếp dâm, lừa đảo và làm giả giấy tờ. Khi xem xét đơn xin tại ngoại của bị cáo, Thẩm phán Jasgurpreet Singh Puri ghi nhận lời khai của người phụ nữ cho rằng bị cáo đã nhận tiền với lời hứa xin việc trong cơ quan nhà nước, tổ chức phỏng vấn giả và lợi dụng cơ hội để lạm dụng tình dục. Bị cáo phủ nhận, khẳng định họ có quan hệ tự nguyện và vụ kiện xuất phát từ mâu thuẫn tài chính.

Trong quá trình thụ lý, Thẩm phán Puri cho biết ông không thể đọc nổi báo cáo giám định pháp y do một bác sĩ viết sau khi khám cho nạn nhân. Ông nhận xét: “Văn bản này đã làm chấn động lương tâm của tòa – bởi không một từ hay một chữ cái nào có thể đọc được”.

Truyền thông địa phương sau đó xác nhận báo cáo này chứa những nét chữ loằng ngoằng, gần như không thể hiểu nổi. Trong bản cáo trạng, thẩm phán Puri còn nhận xét: “Trong thời đại công nghệ và máy tính dễ dàng tiếp cận, thật đáng kinh ngạc khi các bác sĩ nhà nước vẫn viết đơn thuốc bằng tay mà chỉ một số dược sĩ mới có thể đọc được”.

Từ vụ việc này, Tòa án yêu cầu chính phủ Ấn Độ bổ sung bài học luyện chữ vào chương trình đào tạo y khoa và đặt thời hạn hai năm để áp dụng đơn thuốc điện tử. Trong thời gian chờ triển khai, mọi bác sĩ phải viết đơn thuốc rõ ràng, bằng chữ in hoa.

Đây không phải lần đầu tiên chữ viết tay của bác sĩ bị đưa ra chỉ trích tại Ấn Độ. Tòa Cấp cao bang Odisha từng cảnh báo về “kiểu chữ ngoằn ngoèo”, trong khi Tòa Cấp cao Allahabad than phiền các báo cáo viết tay “xấu đến mức không thể đọc nổi”. Điều này gây tranh cãi khi khiến bệnh nhân, người nhà và dược sĩ gặp khó khăn. Tuy nhiên, các chuyên gia khẳng định vấn đề không nằm ở thẩm mỹ hay sự tiện lợi, mà ở nguy cơ đơn thuốc bị hiểu sai, gây hậu quả nghiêm trọng, thậm chí đe dọa tính mạng.

Thực tế này cũng từng được ghi nhận trong y văn quốc tế. Báo cáo năm 1999 của Viện Y học Mỹ (IoM) ước tính mỗi năm có ít nhất 44.000 ca tử vong do sai sót y khoa, trong đó 7.000 ca liên quan trực tiếp tới chữ viết tay cẩu thả. Gần đây, tại Scotland, một phụ nữ bị tổn thương mắt vì được cấp nhầm kem trị rối loạn cương dương thay vì thuốc nhỏ trị khô mắt.

Cơ quan Y tế Anh thừa nhận sai sót trong kê đơn đã gây ra “mức độ tổn hại và tử vong khủng khiếp”, đồng thời nhấn mạnh việc triển khai rộng rãi hệ thống kê đơn điện tử có thể giảm lỗi tới 50%. Ấn Độ hiện chưa có thống kê cụ thể, nhưng nhiều trường hợp bệnh nhân phải cấp cứu hoặc tử vong do đọc sai đơn thuốc đã được ghi nhận. Một vụ điển hình là một phụ nữ bị co giật sau khi uống nhầm thuốc tiểu đường có tên gần giống thuốc giảm đau được kê.

Dư luận Ấn Độ

Phán quyết mới rõ ràng tác động đến hàng triệu bác sĩ đang hàng ngày khám chữa bệnh tại Ấn Độ, đặt ra thêm nghĩa vụ mới cho họ. Tiến sĩ Dilip Bhanushali, Chủ tịch Hiệp hội Y khoa Ấn Độ (IMA) – tổ chức có hơn 330.000 thành viên – cho biết các bác sĩ sẵn sàng tìm giải pháp. Ông giải thích rằng ở các thành phố lớn, nhiều bác sĩ đã chuyển sang kê đơn điện tử, nhưng tại vùng nông thôn và thị trấn nhỏ, việc này còn khó khăn. “Ai cũng biết nhiều bác sĩ viết chữ xấu, nhưng nguyên nhân chính là họ quá bận, đặc biệt tại các bệnh viện công quá tải”, ông nói.

IMA đã khuyến nghị các thành viên tuân thủ hướng dẫn của chính phủ, viết đơn thuốc bằng chữ in hoa để bệnh nhân và dược sĩ đều có thể đọc được. Tuy nhiên, với những bác sĩ phải khám tới hàng chục, thậm chí hàng trăm bệnh nhân mỗi ngày, việc này là một thách thức lớn.

Một số bác sĩ cũng tranh thủ lý giải cho thói quen viết tay khó đọc. Tiến sĩ Bhanushali thừa nhận gần 10% bài thi của sinh viên y khoa rất khó đọc, do khối lượng bài viết dài và thói quen ghi chú thường xuyên.

Tuy nhiên, không phải ai cũng đồng tình. Tiến sĩ Aishwarya Singh Solanki Thomas, bác sĩ gây mê từng làm việc ở Maharashtra, Karnataka và Odisha, khẳng định chữ đẹp hay xấu phụ thuộc vào thói quen cá nhân. Theo bà, nhiều bác sĩ vẫn giữ được chữ viết rõ ràng, trong khi một số khác dùng thiết bị điện tử để ghi chú nhưng khi viết tay vẫn rõ ràng.

Tiến sĩ Shubhra Srivastav ở thành phố Varanasi cho rằng trình độ tiếng Anh cũng là một yếu tố. Dù các khóa học y khoa đều giảng dạy bằng tiếng Anh, đây không phải ngôn ngữ mẹ đẻ của nhiều bác sĩ, khiến chữ viết thiếu sự mạch lạc. Một bác sĩ chỉnh hình ở New Delhi còn nhận xét rằng đôi khi những người không chắc chắn về chẩn đoán hoặc tên hoạt chất thuốc có xu hướng viết mơ hồ, khó đọc. Dù vậy, tất cả đều đồng ý rằng khối lượng bệnh nhân quá lớn là nguyên nhân chủ yếu khiến chữ viết tay trở nên cẩu thả.

Giải pháp của Ấn Độ

Ngành y tế Ấn Độ đang thúc đẩy kê đơn thuốc bằng máy tính và in ra, hoặc buộc viết tên thuốc bằng chữ in hoa. Chữ in hoa giúp hạn chế viết tắt, giảm nguy cơ nhầm lẫn cho bệnh nhân và dược sĩ.

Nhiều bệnh viện tư nhân lớn như Apollo, LH Hiranandani hay Max đã áp dụng hệ thống này từ nhiều năm trước. Tuy nhiên, tại các phòng khám nhỏ và bệnh viện địa phương – nơi khám chữa cho số lượng bệnh nhân lớn nhất – việc in đơn thuốc vẫn là trở ngại vì thiếu cơ sở vật chất. Một số bệnh viện đang tính đến giải pháp bố trí nhân viên ghi chép (scribe) để hỗ trợ bác sĩ.

Dẫu vậy, theo tiến sĩ Bhanushali, ở các cơ sở y tế công lập và vùng nông thôn, việc phân công thêm trợ lý chỉ để viết hoặc in đơn thuốc là bất khả thi. Bên cạnh đó, khả năng sử dụng công nghệ của bác sĩ – đặc biệt những người lớn tuổi – cũng ảnh hưởng đến việc chuyển đổi.

Một nghiên cứu khác chỉ ra rằng viết tay là hoạt động phức tạp, liên quan đến hơn 30 cơ ở tay, cẳng tay, vai và cổ. Do đó, với cường độ làm việc cao, chữ viết của bác sĩ có xu hướng xuống cấp theo thời gian trong ngày. Kunjal Gala, một giáo viên luyện chữ và nhà thư pháp ở Mumbai, giải thích: “Khi một công việc lặp lại, như kê cùng loại thuốc suốt cả ngày, não sẽ làm việc nhanh hơn tay và chữ viết dần xấu đi”.

Trong bối cảnh công nghệ phát triển, một số công ty như MeetAugust AI hay Prescription Reader đã tung ra công cụ AI hỗ trợ đọc đơn thuốc viết tay. Ngay cả Google cũng đang phát triển nguyên mẫu có khả năng nhận diện tên thuốc trong đơn viết tay. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, cách an toàn nhất vẫn là bệnh nhân hỏi trực tiếp bác sĩ khi có nghi ngờ thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào công nghệ.

Phan Tùng/VOV-New Delhi