80 năm sau 2 vụ ném bom nguyên từ xuống Hiroshima và Nagasaki: Bài học từ quá khứ không thể để lặp lại

Người dân tưởng niệm các nạn nhân vụ ném bom nguyên tử tại Công viên Tưởng niệm Hòa bình Hiroshima, thành phố Hiroshima (Nhật Bản) ngày 6/8/2024. (Ảnh: THX)

80 năm sau hai vụ tấn công hạt nhân tàn khốc, những câu chuyện từ người sống sót sau thảm kịch tiếp tục nhắc nhớ thế giới về bài học đau thương từ quá khứ không thể để lặp lại.

Hiroshima, ngày 6/8/1945, bà Michiko Kodama lúc đó 7 tuổi, đang đứng gần bàn học ngay cạnh cửa sổ lớp, phân vân chưa biết nên chạy ra ngoài hay ở yên và tìm chỗ trú ẩn. Rồi một tia chớp lóe lên - vàng, cam, bạc - một thứ gì đó không thể diễn tả được. Cửa sổ vỡ tan. Cô bé chui xuống gầm bàn và bất tỉnh.

Quả bom nguyên tử đầu tiên được sử dụng trong chiến tranh đã phá hủy 1 khu vực rộng lớn tại Hiroshima và giết chết khoảng 135.000 người, ghi dấu 1 trong những trang đen tối nhất của lịch sử nhân loại. 3 ngày sau khi bom tàn phá Hiroshima, quả bom nguyên tử thứ 2 được thả xuống Nagasaki.

Nhật Bản gọi những người sống sót sau 2 vụ ném bom nguyên tử xuống Hiroshima và Nagasaki năm 1945 và cả những người bị ảnh hưởng bởi phóng xạ sau đó bằng cái tên hibakusha. Kazumi Kuwahara, 29 tuổi, 1 hibakusha (thế hệ thứ 3), đã chiến đấu với bệnh tật trong suốt những năm 20 tuổi. Thậm chí từ khi chào đời, các bác sĩ nói rằng cô không thể sống quá ba ngày...

Câu chuyện của Michiko Kodama và Kazumi Kuwahara đã phác họa những di chấn nặng nề sau thảm họa hạt nhân. Nhiều hibakusha thậm chí còn cảm thấy, dường như vụ ném bom nguyên tử cách đây 80 năm vẫn chưa kết thúc, và họ vẫn tiếp tục “sống trong bóng tối”. Tâm sự của họ cũng là lời cảnh báo về thảm họa khó lường, nếu thế giới không tiếp tục nỗ lực hàn gắn những rạn nứt hiện nay. Nhất là khi, xung đột ở Ukraine đã bước sang năm thứ 4, và căng thẳng có thể leo thang bất cứ lúc nào chỉ vì một quyết định vội vàng của các bên hay một sai lầm trong tính toán.

Trong khi đó, liên quan xung đột ở Trung Đông, thế giới vẫn chưa hết lo lắng về nguy cơ giao tranh vượt khỏi tầm kiểm soát và biến thành cuộc chiến lan rộng.

Các nút thắt, mâu thuẫn chưa được tháo gỡ, trong khi các cơ chế an ninh vốn duy trì nền hòa bình toàn cầu suốt nhiều thập kỷ qua lại đang suy yếu. Từ các cuộc đàm phán giải trừ vũ khí bị đình trệ tại Geneva (Thụy Sĩ), đến ngân sách quân sự tăng vọt, động lực dường như không còn hướng tới việc xóa bỏ hay giảm thiểu vũ khí. Thay vào đó, nhiều chuyên gia lo ngại về các dấu hiệu tái vũ trang.

Tháng 2/2025, tại Hội nghị Giải trừ quân bị ở Geneva, Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres nhấn mạnh, các thỏa thuận an ninh song phương và khu vực, vốn là nền tảng của hòa bình và ổn định toàn cầu trong suốt nhiều thập niên qua, đang dần bị xói mòn. Niềm tin giữa các quốc gia đang giảm sút, trong khi sự bất ổn, mất an ninh và chi tiêu quân sự gia tăng. Những yếu tố này đang làm suy yếu “tinh thần kiềm chế lẫn nhau”, vốn giúp ngăn chặn nguy cơ căng thẳng và leo thang xung đột.

Khi mà nền tảng cho hòa bình đang bị lung lay, thì trí tuệ nhân tạo, vốn là thành tựu đột phá của nhân loại, lại đang được “vũ khí hóa” với tốc độ đáng báo động. Theo người đứng đầu Liên hợp quốc, những dấu hiệu của các cuộc chạy đua vũ trang mới đã xuất hiện, thậm chí là trên cả không gian vũ trụ. Trong bối cảnh đó, thế giới tiếp tục kêu gọi các quốc gia thực hiện các cam kết về giải trừ và không phổ biến vũ khí hạt nhân đã đồng thuận tại các hội nghị trước đó.

THỂ TRẦN