Xây dựng hệ thống thuế hướng đến phục vụ người nộp thuế, minh bạch, công bằng

Tiếp tục Phiên họp thứ 50, chiều 13/10, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến dự án Luật Quản lý thuế (sửa đổi). Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải điều hành nội dung họp.

Trình bày tờ trình, Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn cho biết, đối tượng áp dụng của Luật Quản lý thuế (sửa đổi) cơ bản giữ nguyên như quy định của Luật Quản lý thuế hiện hành và sửa đổi, bổ sung thêm đối tượng về người nộp thuế để đảm bảo đồng bộ với pháp luật liên quan nhằm bao quát đối tượng phát sinh phục vụ công tác quản lý thuế. Cùng với đó là sửa đổi, bổ sung về tên cơ quan quản lý thuế cho phù hợp với tổ chức bộ máy mới sau sắp xếp.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn trình bày tờ trình Dự án Luật Quản lý thuế (sửa đổi).

Về nội dung quản lý thuế, dự thảo bổ sung quy định cơ quan thuế thực hiện quản lý thuế theo phân nhóm người nộp thuế; bổ sung nội dung quản lý thuế đối với giao dịch xuyên biên giới, kinh tế số, thương mại điện tử, tài sản số và loại hình, giao dịch kinh tế mới phát sinh. Lần sửa đổi này quy định mã số thuế của cá nhân, hộ gia đình, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh là số định danh cá nhân của cá nhân, chủ hộ gia đình, chủ hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh được cấp theo quy định của pháp luật về căn cước.

Về khai thuế, tính thuế, khấu trừ thuế đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh (Điều 13), Thứ trưởng Cao Anh Tuấn nêu rõ, thực hiện chủ trương xóa bỏ thuế khoán theo Nghị quyết 68-NQ/TW, dự thảo sửa đổi theo hướng hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh căn cứ mức doanh thu thực tế hằng năm từ hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ tự xác định thuộc đối tượng không chịu thuế, đối tượng không phải nộp thuế, đối tượng chịu thuế, đối tượng phải nộp thuế theo quy định của pháp luật về thuế.

Các đồng chí lãnh đạo Quốc hội dự phiên họp.

Đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh thuộc đối tượng phải nộp thuế thì thực hiện khai thuế, tính thuế đối với từng loại thuế theo kỳ tính thuế. Chính phủ quy định chi tiết điều này, bao gồm phương pháp tính thuế giá trị gia tăng; hồ sơ, thủ tục kê khai doanh thu, kê khai thuế và nộp thuế. Bộ Tài chính quy định chế độ kế toán áp dụng đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh. Luật có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2026, trừ quy định về khai thuế của hộ, cá nhân kinh doanh tại Điều 13 có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2026, theo đề xuất của Chính phủ.

Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho rằng, đối với các hộ/cá nhân kinh doanh sẽ chuyển từ cơ chế khoán sang kê khai, về cơ bản, doanh thu kê khai theo hóa đơn sẽ tăng cao hơn so với các mức khoán mà các hộ/cá nhân kinh doanh đang áp dụng. Theo đó, gánh nặng về thuế (thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập cá nhân) của các hộ kinh doanh sẽ thay đổi đáng kể. Vì vậy, Thường trực cơ quan thẩm tra cho rằng, Cơ quan soạn thảo cần tính toán, đánh giá tác động cụ thể về sự thay đổi trong nghĩa vụ thuế cho các hộ/cá nhân kinh doanh. Trong trường hợp cần thiết (nếu sự thay đổi về doanh thu theo kê khai so với các mức khoán đang thực hiện là quá lớn), đề nghị cân nhắc phương án điều chỉnh lại các mức thuế suất (trong các luật chính sách) để gánh nặng về thuế đối với các đối tượng liên quan không bị ảnh hưởng quá lớn, phù hợp với tinh thần Nghị quyết số 68-NQ/TW và mục tiêu cải thiện đời sống cho người dân của Đảng và Nhà nước.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu tại phiên họp.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính cũng nêu, dự thảo luật giao Chính phủ quy định về phương pháp tính thuế giá trị gia tăng, trong đó có các mức ngưỡng doanh thu để xác định phương pháp tính thuế giá trị gia tăng theo tỷ lệ trên doanh thu và nghĩa vụ áp dụng hóa đơn điện tử nối mạng với cơ quan thuế - đây là những nội dung thuộc về luật chính sách. Để bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật, đề nghị Cơ quan soạn thảo cân nhắc thiết kế bổ sung nội dung sửa đổi điều khoản tương ứng của luật chính sách (Luật Thuế giá trị gia tăng) và đưa các nội dung này vào điều khoản thi hành luật.

Các đại biểu tại phiên họp.

Nêu ý kiến, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh, Luật Quản lý thuế cần được sửa đổi toàn diện, không chỉ để đáp ứng thực tiễn mà còn để tạo hành lang pháp lý cho quá trình chuyển đổi số, thương mại điện tử và hiện đại hóa quản lý nhà nước; yêu cầu xây dựng hệ thống thuế hướng đến phục vụ người nộp thuế, minh bạch, công bằng và hiệu quả hơn, đồng thời phải loại bỏ những quy định chồng chéo, rườm rà gây khó cho doanh nghiệp.

Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, cần phân loại người nộp thuế theo rủi ro và quy mô, ứng dụng dữ liệu lớn và trí tuệ nhân tạo để tự động hóa đánh giá, giảm can thiệp thủ công. Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý, việc xóa bỏ hình thức thuế khoán với hộ kinh doanh, chuyển sang kê khai thực tế để phản ánh trung thực doanh thu, đồng thời bảo đảm công bằng giữa các đối tượng nộp thuế; đề nghị làm rõ quy định sử dụng mã định danh cá nhân làm mã số thuế, trong đó phải quy định chặt chẽ về bảo mật, tránh rò rỉ thông tin, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ trong quá trình chuyển đổi số.

Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý đến các bất cập thực tế trong thu ngân sách, như tình trạng “thu vượt – tất toán chậm – nợ thuế treo nhiều năm”, yêu cầu ngành Tài chính đánh giá toàn diện để điều chỉnh cách giao dự toán, bảo đảm thu đúng, thu đủ, không dồn áp lực lên doanh nghiệp. “Luật Quản lý thuế sửa đổi phải giúp giảm thất thu nhưng không làm gia tăng gánh nặng hành chính, đồng thời khơi thông nguồn lực phát triển kinh tế tư nhân và đầu tư nước ngoài” – Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Thu Thủy