Viêm tụy cấp do uống rượu bia: SOS

Viêm tụy cấp hoại tử thường có tiên lượng rất xấu, không ít người bệnh chịu biến chứng nặng nề, diễn tiến suy đa cơ quan và tỷ lệ tử vong cao, khoảng 20-50%.

Từ đầu năm 2021 đến nay, chỉ riêng Khoa Hồi sức tích cực và Chống độc, Bệnh viện Bình Dân (TP.HCM) đã tiếp nhận điều trị 14 trường hợp viêm tụy cấp hoại tử nặng do rượu bia, trong đó nhiều trường hợp phải phối hợp lọc máu liên tục, dẫn lưu dịch hoại tử và kết hợp kháng sinh phổ rộng trong điều trị.

Hầu hết (80%) các trường hợp viêm tụy hoại tử nặng phải điều trị, chăm sóc đặc biệt trong dịp đầu năm là nam giới, độ tuổi trung bình từ 30-40 tuổi và khởi phát đau sau khi uống rượu.

Sự kết hợp giữa điều trị chặt chẽ giữa các bác sĩ nội khoa, hồi sức tích cực và bác sĩ phẫu thuật đã giúp điều trị các trường hợp viêm tụy cấp hoại tử nặng đạt hiệu quả cao hơn, cắt vòng xoắn suy đa tạng, hồi phục nhanh hơn và giảm các biến chứng.

Thời gian trung bình phải chăm sóc tại Khoa Hồi sức tích cực và Chống độc là 6 ngày và tổng thời gian người bệnh phải nằm điều trị khoảng 15-20 ngày.

Vì sao tụy bị viêm cấp?

Tuyến tụy vừa có chức năng nội tiết, tiết hormon insulin và glucagon để giữ ổn định lượng đường trong máu; vừa là cơ quan ngoại tiết, tiết ra các men tiêu hóa thức ăn.

Tình trạng viêm tụy xảy ra khi các men này hoạt hóa trước khi được đổ vào ruột non.

Lúc này men tụy sẽ tấn công tuyến tụy, gây tổn thương mô tụy, tụy bị hỏng hoàn toàn và có thể đe dọa tính mạng người bệnh.

Có nhiều nguyên nhân gây viêm tụy cấp, nhưng đáng kể nhất là do người bệnh dùng nhiều rượu bia trong thời gian dài.

Nguyên nhân khác cũng đang có xu hướng tăng là do bị rối loạn mỡ máu, tăng triglyceride trong máu.

Người béo phì hoặc uống nhiều rượu bia có nguy cơ cao bị tăng triglyceride trong máu.

Viêm tụy cấp thường xảy ra do uống nhiều rượu bia chiếm đến 60-70% số bệnh nhân viêm tụy cấp ở nước ta.

Đánh giá tình trạng người bệnh tại Khoa Hồi sức tích cực và Chống độc.

Triệu chứng của viêm tụy cấp xảy ra hết sức cấp tính, đột ngột và diễn biến phức tạp, có thể có các dấu hiệu ngoại khoa xen lẫn, đặc biệt là trong viêm tụy cấp thể hoại tử.

Bệnh nhân có biểu hiện đau bụng xuất hiện gần như 100% các trường hợp.

Điển hình là cơn đau bụng xuất hiện đột ngột, dữ dội ở vùng trên rốn, lan lên ngực, sang 2 bên mạng sườn, xiên sau lưng.

Đau dữ dội nhất sau vài giờ và kéo dài nhiều giờ, nhất là ở người béo phì sau bữa ăn nhiều rượu, thịt, song có khi khởi phát tự nhiên.

Nôn xuất hiện cùng với đau, xảy ra ở khoảng 70- 80% các trường hợp, sau nôn đau vẫn không thuyên giảm.

Bí trung đại tiện do tình trạng liệt ruột cơ năng, các biểu hiện này rất dễ nhầm lẫn với các bệnh liên quan đến tiêu hóa và bệnh nhân thường nhập viện muộn, nguy cơ tử vong cao...

Trong thể viêm tụy cấp nặng, bệnh nhân biểu hiện bằng bệnh cảnh suy nhiều cơ quan: sốc, suy hô hấp, suy thận...

Nếu không được điều trị sớm, ở mức độ nặng, bệnh diễn biến phức tạp, nhiều biến chứng suy đa tạng, nhiễm trùng thứ phát tỷ lệ tử vong cao 20-50%.

Viêm tụy cấp cần được điều trị kịp thời vì có thể tạo “cơn bão cytokine”- phản ứng miễn dịch quá mức của cơ thể, dịch tụy tràn ra ngoài tụy và đổ vào ổ bụng gây viêm phúc mạc, sốc nhiễm trùng... Chất độc cũng có thể đi vào máu gây hạ huyết áp, nhiễm trùng huyết, tổn thương các cơ quan bên ngoài ổ bụng.

Bệnh hay tái phát

Bệnh viêm tụy cấp rất dễ tái phát vì người bệnh dù ra viện vẫn phải hết sức giữ gìn, tái khám định kỳ và theo dõi chặt chẽ.

Nhiều trường hợp sau khi về, bệnh nhân ăn uống kém, đi ngoài phân sống (do tụy bị hoại tử nên ảnh hưởng đến tiêu hóa); một số lại mắc đái tháo đường do viêm tụy.

Bệnh nhân cũng có thể gặp những biến chứng liên quan đến viêm tụy mạn tính như đái tháo đường, hình thành các nang giả trong tụy...

Vì vậy, cứu được bệnh nhân là một thành công, nhưng nếu ngay từ đầu, người dân không uống rượu thì sẽ hạn chế được khả năng viêm tụy cấp, hạn chế việc tổn thương không hồi phục nhiều cơ quan trong cơ thể.

Những người thường xuyên tiếp xúc với rượu, bia hoặc có tiền sử viêm tụy trước đây cần trang bị kiến thức cho bản thân và gia đình về bệnh lý này.

Khi có dấu hiệu như đau bụng dữ dội, bí trung đại tiện, nôn ói, chướng bụng sau bữa ăn thịnh soạn hoặc uống rượu bia kéo dài, cần nghĩ đến trước tiên khả năng xảy ra viêm tụy cấp để đến bệnh viện điều trị kịp thời.

Lưu ý: với cách sống hiện đại lười vận động, sử dụng nhiều rượu bia thì việc người bị viêm tụy cấp do rượu sẽ có chiều hướng gia tăng.

Chính vì vậy, cần hạn chế uống rượu, bia để phòng bệnh là việc làm rất cần thiết.

BS. Ngọc Mai