Vật thể 'chuyển kiếp' từ quá khứ 13 tỉ năm trước xuất hiện

Theo tờ Space.com, 5 đài thiên văn lớn trên thế giới đã hợp sức trong việc phát hiện ra một siêu tân tinh hơn 13 tỉ năm tuổi, tức một ngôi sao đang phát nổ. Vật thể cổ xưa này rất khổng lồ và có thể đang chuẩn bị "chuyển kiếp" thành lỗ đen khối lượng sao.

Các tính toán cho thấy siêu tân tinh này tồn tại khi vũ trụ mới chỉ 730 triệu tuổi. Ánh sáng từ nó đã mất hơn 13 tỉ năm để chạm đến kính viễn vọng của người Trái Đất, vì vậy chuyển tải nguyên vẹn hình ảnh từ quá khứ 13 tỉ năm trước.

Điểm sáng mờ nhạt GRB 250314A thực chất là một tia gamma mạnh đến nỗi truyền đến tận Trái Đất sau 13 tỉ năm, xuất phát từ một vật thể khổng lồ đang chết - Ảnh: NASA/ESA/CSA

Sự khổng lồ của ngôi sao tạo ra siêu tân tinh chứng minh thông qua một vụ bùng phát tia gamma (GRB) mạnh mẽ.

"Chỉ có một số ít vụ bùng phát tia gamma trong 50 năm qua được phát hiện trong một tỉ năm đầu tiên của vũ trụ" - nhà thiên văn học Andrew Levan đến từ Đại học Radboud (Hà Lan) và Đại học Warwick (Anh) cho biết.

Một tỉ năm đầu tiên sau sự kiện Big Bang khai sinh vũ trụ được gọi là thời kỳ ‘Bình minh vũ trụ’. Giai đoạn này chỉ mới được hiểu rõ hơn trong vài năm gần đây, khi James Webb với ‘mắt thần’ hồng ngoại cực mạnh bắt đầu hoạt động.

GRB này được phát hiện lần đầu tiên bởi vệ tinh SVOM của Pháp - Trung Quốc.

Chín giờ sau, Đài quan sát Neil Gehrels Swift của NASA cũng phát hiện sự kiện tương tự nhưng bằng tia X, cho phép các nhà thiên văn xác định chính xác vị trí xảy ra GRB, được gọi là GRB 250314A.

11 giờ sau khi Swift phát hiện, Kính viễn vọng quang học Bắc Âu đảo La Palma thuộc quần đảo Canary (Tây Ban Nha) tiếp tục phát hiện ánh sáng yếu ớt từ tàn dư của vụ nổ tia gamma.

Ánh sáng đó chính là tàn dư vật chất mà vật thể đang chết phóng ra, va chạm với khí xung quanh nó.

Bốn giờ sau đó, kính viễn vọng Very Large ở Chile cũng tham gia và xác nhận độ dịch chuyển đỏ của vật thể chết là 7,3, có nghĩa là chúng ta đang quan sát một sự kiện xảy ra cách đây 13 tỉ năm.

Từ những dữ liệu này, nhóm của giáo sư Levan đã yêu cầu được sử dụng kính viễn vọng Không gian James Webb để quan sát rõ ràng hơn vật thể cổ xưa này. Dữ liệu James Webb đã giúp họ có được bằng chứng rõ ràng để chứng minh thứ đang khuấy động các đài thiên văn là siêu tân tinh của một ngôi sao khổng lồ.

Anh Thư