Vân Sơn: Khám phá vương quốc trường thọ giữa biển mây tại Phú Thọ

Xã Vân Sơn (tỉnh Phú Thọ), tiền thân là vùng Lũng Vân, là thung lũng nằm ở độ cao hơn 1.200m so với mực nước biển, được mệnh danh là "nóc nhà của xứ Mường Bi". Nơi đây không chỉ nổi tiếng với cảnh sắc mây phủ bốn mùa mà còn là điểm đến lưu giữ vẹn nguyên những giá trị văn hóa Mường cổ cùng bí quyết sống thọ của các cụ già bách niên.

Thiên đường săn mây trên nóc nhà xứ Mường Bi

Để đến được thung lũng này, du khách phải vượt qua cung đường hiểm trở dài chừng 20km với những con dốc liên tiếp từ trục đường Hòa Bình - Mộc Châu. Tại độ cao lý tưởng, Vân Sơn được bao bọc bởi các dãy núi Pó, núi Trâu, núi Tiên, tạo nên lòng chảo mây trắng bồng bềnh như chốn thần tiên.

Nằm ở độ cao hơn 1.200m, Lũng Vân (nay là xã Vân Sơn, tỉnh Phú Thọ) tựa như chốn thần tiên với mây phủ quanh năm.

Thời điểm đẹp nhất để chiêm ngưỡng vẻ đẹp của thung lũng mây là từ sau Tết Nguyên đán đến tháng Tư âm lịch. Vào những buổi sáng đẹp trời, từ dốc Mùn nhìn xuống, cả bản làng hiện lên huyền ảo với sương mù giăng lối, bao phủ lên những thửa ruộng bậc thang đẹp không kém vùng cao Sa Pa. Khí hậu tại đây trong lành và mát mẻ đến mức ngay cả giữa mùa hè, người dân vẫn không cần dùng quạt và phải đắp chăn bông vào ban đêm.

Bí ẩn vùng đất trường thọ và văn hóa Mường cổ

Vân Sơn còn được biết đến với tên gọi "thung lũng trường thọ" do có nhiều cụ già sống trên 100 tuổi vẫn minh mẫn và khỏe mạnh. Theo sử thi "Đẻ đất, đẻ nước", nguồn cội vùng đất này gắn liền với truyền thuyết về trận đại hồng thủy, nơi đôi vợ chồng đầu tiên đã sống sót nhờ bấu víu vào cây bi cổ thụ để khai hoang lập ấp.

Nhiều hộ gia đình ở Vân Sơn đã cải tạo nhà sàn thành homestay khang trang nhưng vẫn giữ hồn truyền thống.

Đến nay, nếp sống của người Mường cổ vẫn hiện hữu qua những ngôi nhà sàn mái dốc hình mai rùa, váy áo thổ cẩm tinh xảo và các nghi lễ cúng mo Mường độc đáo. Du khách có thể cảm nhận nhịp sống chậm rãi, an nhiên của con người nơi đây qua những câu chuyện kể bên bếp lửa hồng và bình rượu cần nồng đượm.

Sản vật đặc trưng và trải nghiệm du lịch cộng đồng

Văn hóa ẩm thực tại Vân Sơn gắn liền với những sản vật phong phú của núi rừng. Đáng chú ý nhất là quýt cổ Nam Sơn với đặc điểm vỏ mỏng, múi dày, mọng nước và hương thơm đặc trưng. Bên cạnh đó, gạo Vân Sơn (hay gạo Chúa Mường) nức tiếng nhờ độ dẻo và mùi thơm tự nhiên, thường xuyên xuất hiện trong các mâm cỗ truyền thống của người bản địa.

Anh Đinh Văn Doanh giới thiệu mâm cỗ Mường với những món ăn đặc sắc từ sản vật địa phương.

Hiện nay, xã Vân Sơn đang phát triển mạnh mô hình du lịch cộng đồng, tập trung tại các khu vực như xóm Chiến, xóm Bương. Du khách có cơ hội lưu trú tại các homestay truyền thống, tham gia các hoạt động nông nghiệp như đi nương, hái măng rừng, giã bánh giầy và đi chợ phiên vào thứ Ba hoặc Chủ nhật hằng tuần.

Các điểm tham quan không nên bỏ lỡ

Động Nam Sơn: Một hang động kỳ vĩ với hồ nước xanh ngọc bích và hệ thống thạch nhũ lung linh.
Thác Trăng: Thác nước tự nhiên với vẻ đẹp hoang sơ giữa đại ngàn.
Quần thể cây nghiến cổ thụ: Gồm 11 cây nghiến ngàn năm tuổi tại xóm Bo Trẳm.
Vườn quýt cổ: Điểm đến lý tưởng vào dịp cuối năm khi quýt chín vàng rực.

Vân Sơn sở hữu nhiều thắng cảnh tự nhiên như thác Trăng và hệ thống hang động kỳ thú.

Với định hướng trở thành một mắt xích quan trọng trong tam giác du lịch Vân Sơn - Mai Châu - Pù Luông, địa phương đang tích cực xây dựng thương hiệu nông sản gắn với du lịch trải nghiệm. Vân Sơn hứa hẹn là điểm đến lý tưởng cho những ai muốn tìm về sự bình yên và khám phá hồn cốt xứ Mường giữa vùng cao Tây Bắc.

Toàn cảnh thung lũng Vân Sơn mờ ảo trong mây ngàn.

Tuệ Nhân