UNESCO thông qua sáng kiến của Việt Nam về 'Thập kỷ quốc tế về Văn hóa vì phát triển bền vững'

Đại sứ Nguyễn Thị Vân Anh, Trưởng Phái đoàn thường trực Việt Nam bên cạnh UNESCO phát biểu giới thiệu sáng kiến tại Kỳ họp lần thứ 222 Hội đồng chấp hành UNESCO

Đại sứ Nguyễn Thị Vân Anh, Trưởng Phái đoàn thường trực Việt Nam bên cạnh UNESCO, đã phát biểu giới thiệu sáng kiến này tại kỳ họp. Đại sứ nhấn mạnh mục tiêu bao trùm của sáng kiến là phát huy vai trò hết sức quan trọng của văn hóa trong thúc đẩy phát triển bền vững ở các quốc gia, đồng thời góp phần ứng phó với các thách thức phức tạp của thời đại để bảo đảm một tương lai an toàn và thịnh vượng cho tất cả mọi người.

Theo quy trình, đề xuất sẽ được trình lên Đại hội đồng UNESCO tại kỳ họp tháng 11.2025 và tiếp đó là Đại hội đồng Liên Hợp Quốc xem xét thông qua, dự kiến trong năm 2026. Việc được Hội đồng chấp hành UNESCO nhất trí thông qua lần này được xem là bước khởi đầu quan trọng hướng tới việc chính thức công bố "Thập kỷ quốc tế về Văn hóa vì phát triển bền vững" - một sáng kiến mang dấu ấn Việt Nam ở tầm toàn cầu.

Mục đích bao trùm của sáng kiến là phát huy vai trò hết sức quan trọng của văn hóa để phục vụ phát triển bền vững ở các quốc gia và góp phần ứng phó với các thách thức phức tạp của thời đại để bảo đảm một tương lai an toàn và thịnh vượng cho tất cả mọi người.

Theo đó, văn hóa đóng góp đáng kể vào việc xây dựng hòa bình, tăng trưởng kinh tế toàn diện, gắn kết xã hội, hành động ứng phó với biến đổi khí hậu, giáo dục, đổi mới sáng tạo và khả năng phục hồi, từ đó góp phần giải quyết những thách thức mới nổi và xây dựng xã hội công bằng, bình đẳng, hòa bình, đa văn hóa, toàn diện và bền vững hơn.

Mặc dù có sức mạnh chuyển đổi, những cơ hội mà văn hóa mang lại vẫn chưa được khai thác tối đa để phục vụ tốt hơn cho kinh tế-xã hội và vẫn chưa được lồng ghép đầy đủ vào các chiến lược phát triển ở nhiều cấp độ khác nhau, cũng như chưa được phản ánh đầy đủ trong các khuôn khổ phát triển toàn cầu, trong đó có các Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDGs) hiện hành.

“Thập kỷ quốc tế về Văn hóa vì phát triển bền vững” có thể đánh dấu một bước tiến quyết định hướng tới việc bảo đảm rằng văn hóa không còn bị coi là một yếu tố phụ trợ cho phát triển, mà là một động lực và yếu tố then chốt thúc đẩy sự thay đổi mang tính chuyển đổi trong chương trình nghị sự phát triển bền vững toàn cầu.

Sáng kiến hướng tới mục tiêu: Hỗ trợ các nỗ lực của các quốc gia thành viên nhằm phát triển các chính sách tích hợp, dựa trên công bằng và tăng cường vai trò xuyên suốt của văn hóa trong các lĩnh vực chính sách khác; khuyến khích đầu tư có mục tiêu vào các lĩnh vực trong đó có kinh tế văn hóa và sáng tạo để khai thác tiềm năng chuyển đổi của văn hóa nhằm xây dựng các xã hội hòa nhập, công bằng, bền vững và hòa bình hơn; nâng cao nhận thức toàn cầu về vai trò của văn hóa trong phát triển bền vững; thúc đẩy việc sử dụng trí tuệ nhân tạo một cách có đạo đức trong văn hóa…

Đối với UNESCO, sáng kiến này phù hợp sứ mệnh cơ bản của UNESCO và được xây dựng dựa trên các công ước, khuyến nghị và chương trình của UNESCO trong lĩnh vực văn hóa, bao gồm Công ước Di sản Thế giới, Công ước về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể, Công ước về bảo vệ và phát huy sự đa dạng của các biểu đạt văn hóa, và các công ước khác.

Sáng kiến cũng có thể góp phần tăng cường sự phối hợp với hoạt động của UNESCO trong các lĩnh vực giáo dục, khoa học, truyền thông và thông tin, từ đó đưa ra những giải pháp toàn diện cho những thách thức hiện nay.

Sáng kiến này thể hiện nỗ lực và bước đi cụ thể nhằm góp phần triển khai chủ trương và chính sách của Đảng và Nhà nước về hội nhập quốc tế sâu rộng trong tình hình mới, chấn hưng và phát triển văn hóa Việt Nam trong kỷ nguyên mới, đồng thời đẩy mạnh và nâng tầm đối ngoại đa phương, ngoại giao văn hóa và văn hóa đối ngoại.

Đây là đóng góp quan trọng của Việt Nam vào việc thúc đẩy sứ mệnh, mục tiêu và vai trò của UNESCO, đặc biệt trong lĩnh vực văn hóa, đồng thời thể hiện tinh thần chủ động, tích cực và trách nhiệm của Việt Nam trên cương vị thành viên Hội đồng chấp hành UNESCO nhiệm kỳ 2021-2025, được nhiều nước và Lãnh đạo UNESCO đánh giá cao.

Việc Hội đồng chấp hành UNESCO đồng thuận thông qua đề xuất của Việt Nam một lần nữa khẳng định vai trò, vị thế và uy tín của Việt Nam tại UNESCO và trên trường quốc tế, đồng thời cho thấy đề xuất của Việt Nam phù hợp với quan tâm chung của cộng đồng quốc tế, nhất là trong bối cảnh thế giới phải đối mặt với nhiều thách thức hết sức phức tạp hiện nay.

Sáng kiến của Việt Nam mang tầm vóc toàn cầu

Trước đó, ngày 1.10.2025, trong khuôn khổ Hội nghị Thế giới về Chính sách văn hóa và phát triển bền vững (MONDIACULT 2025) do UNESCO phối hợp với Chính phủ Tây Ban Nha tổ chức, Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ VHTTDL Văn Hùng đã tham dự và có phát biểu quan trọng tại Diễn đàn quốc tế về quyền văn hóa và kinh tế văn hóa.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng phát biểu tại Diễn đàn

MONDIACULT 2025 diễn ra từ ngày 29.9 – 1.10 tại Barcelona (Tây Ban Nha), quy tụ các Bộ trưởng/Trưởng đoàn từ 163 quốc gia và 90 tổ chức quốc tế, 100 tổ chức phi chính phủ và 2.500 đại biểu là các chuyên gia, nhà khoa học, người thực hành văn hóa, nghệ sĩ, phóng viên truyền thông…

Diễn đàn quốc tế về quyền văn hóa và kinh tế văn hóa là một trong những sự kiện được mong chờ hàng đầu của Hội nghị, đặc biệt trong bối cảnh quyền văn hóa và kinh tế văn hóa là hai chủ đề rất quan trọng đang được cộng đồng văn hóa - nghệ thuật trên thế giới nói riêng, các quốc gia, tổ chức quốc tế nói chung ngày càng quan tâm.

Diễn đàn là nơi các Bộ trưởng/Trưởng đoàn thống nhất khẳng định tầm quan trọng của việc đảm bảo thực thi quyền văn hóa và kinh tế văn hóa, coi đó là các yếu tố quan trọng hướng đến đảm bảo sự tiến bộ và phát triển của nhân loại.

Phát biểu tại Diễn đàn, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng nhấn mạnh, cách đây 80 năm, ngay trong Tuyên ngôn Độc lập năm 1945 khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, khẳng định quyền độc lập, tự do của Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhấn mạnh những nội dung quan trọng như: “Tất cả mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng” và “Tạo hóa cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được; trong những quyền ấy, có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc”.

Đây chính là kim chỉ nam, định hướng quan trọng nhất khi Đảng, Nhà nước Việt Nam xác định vai trò, vị trí đặc biệt thiết yếu của văn hóa trong suốt lịch sử của dân tộc, trong đó văn hóa thấm sâu vào đời sống của nhân dân, văn hóa tham gia tích cực trong quá trình xây dựng đất nước Việt Nam dân chủ, công bằng, văn minh, thịnh vượng.

Phát triển văn hóa, đảm bảo quyền văn hóa, quyền con người đã được thể chế hóa tại Hiến pháp – đạo luật cao nhất cũng như trong nhiều văn bản quy phạm pháp luật khác của Việt Nam. Văn hóa đã được tích hợp, thể hiện xứng đáng trong tất cả các chính sách phát triển của đất nước. Văn hóa được đặt ngang hàng với kinh tế, chính trị, xã hội. Văn hóa góp phần phát triển con người, thực hiện các cam kết quốc tế và các mục tiêu phát triển bền vững của Liên Hợp Quốc.

Để triển khai các nội hàm, mục tiêu quan trọng mà Hội nghị MONDIACULT 2025 đã nêu, trong đó có quyền văn hóa và kinh tế văn hóa, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng kiến nghị UNESCO sớm nghiên cứu, ban hành Chương trình hành động toàn cầu về văn hóa, với 6 ưu tiên chính: quyền văn hóa, công nghệ số trong lĩnh vực văn hóa, văn hóa và giáo dục, kinh tế văn hóa, văn hóa và biến đổi khí hậu, văn hóa – di sản và khủng hoảng; cùng 2 lĩnh vực trọng tâm là văn hóa vì hòa bình, trí tuệ nhân tạo và văn hóa, với các hệ tiêu chí phù hợp với từng nhóm quốc gia trên thế giới.

Đặc biệt, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng đề xuất sáng kiến của Việt Nam về triển khai Thập kỷ văn hóa vì sự phát triển bền vững, trong đó tập trung triển khai các ưu tiên, nội hàm quan trọng về văn hóa đã, đang và sẽ được Cộng đồng quốc tế quan tâm và đề cập; kiến nghị cộng đồng quốc tế quan tâm triển khai thực hiện trong thời gian sắp tới, góp phần đảm bảo thế giới ngày càng hòa bình, ổn định và thịnh vượng.

Đề xuất của Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng đã được các diễn giả khác trong Diễn đàn ủng hộ mạnh mẽ.

NGỌC THÀNH - T. QUANG