Từ kinh doanh đến khởi nghiệp: Khác biệt nằm ở tâm thế và bản lĩnh
Câu chuyện khởi nghiệp tại Việt Nam gắn liền với quá trình phát triển của kinh tế tư nhân. Tuy nhiên, không ít người vẫn nhầm lẫn giữa doanh nhân khởi nghiệp và người làm kinh doanh thông thường, khi cho rằng điểm khác biệt chủ yếu nằm ở quy mô vốn hay mức độ thành công. Thực tế cho thấy, sự khác nhau cốt lõi lại nằm ở tâm lý, thói quen hành động và cách họ tiếp cận giá trị kinh doanh.
Không chỉ kiếm tiền, tâm lý, thói quen và bản lĩnh tạo nên doanh nhân khởi nghiệp trong thời đại biến động
Người làm kinh doanh thông thường thường bắt đầu với mục tiêu rõ ràng là tạo thu nhập ổn định, tối ưu lợi nhuận trong khuôn khổ quen thuộc. Trong khi đó, doanh nhân khởi nghiệp được định nghĩa không bởi tài sản hay doanh số, mà bởi mục tiêu theo đuổi một giá trị cụ thể: giải quyết một vấn đề của xã hội, cải thiện trải nghiệm người tiêu dùng, hoặc tạo ra một sản phẩm, dịch vụ tốt hơn cho thị trường. Động lực của họ vượt lên trên lợi ích cá nhân, gắn với khát vọng để lại dấu ấn và đóng góp dài hạn.
Chính sự khác biệt về mục tiêu này tạo ra hai cách tiếp cận hoàn toàn khác nhau. Nếu người kinh doanh thông thường ưu tiên sự an toàn, doanh nhân khởi nghiệp sẵn sàng chấp nhận rủi ro, bởi họ hiểu rằng đổi mới luôn đi kèm bất định.
Một trong những rào cản lớn nhất với khởi nghiệp tại Việt Nam nằm ở tâm lý. Trong nhiều gia đình, thất bại vẫn bị nhìn nhận như điều tiêu cực, thậm chí là “vết gợn” trong sự nghiệp. Điều này khiến không ít người trẻ dừng lại ở ý tưởng, ngại thử nghiệm vì sợ rủi ro và áp lực từ kỳ vọng gia đình.
Doanh nhân khởi nghiệp khác ở chỗ họ nhìn thất bại như một phần tất yếu của hành trình. Thất bại không phải dấu chấm hết, mà là dữ liệu quý giá để điều chỉnh mô hình, sản phẩm và cách làm. Tâm lý chấp nhận sai lầm, đứng dậy và đi tiếp chính là nền tảng giúp họ trưởng thành nhanh hơn trong môi trường cạnh tranh khốc liệt.
Nếu ý tưởng là phần dễ nhất của khởi nghiệp, thì hành động mới là thách thức thực sự. Nhiều người trẻ dành hàng tháng, thậm chí hàng năm để “chuẩn bị”, chờ đến khi mọi điều kiện hoàn hảo mới bắt đầu. Ngược lại, doanh nhân khởi nghiệp hình thành thói quen hành động sớm, thử nghiệm nhanh, dù chỉ ở quy mô rất nhỏ.
Một sản phẩm đơn giản, một dịch vụ phục vụ ít khách hàng hay một thương vụ thử nghiệm đều có thể trở thành bước khởi đầu quan trọng. Việc dám làm giúp họ tiếp cận tín hiệu thị trường sớm, học hỏi từ thực tế thay vì suy đoán, và từng bước vượt qua nỗi sợ vô hình của người mới bắt đầu.
Thiếu nguồn lực gần như là “trạng thái mặc định” của khởi nghiệp. Thiếu vốn, thiếu kinh nghiệm, thiếu mối quan hệ là những thách thức mà hầu hết doanh nhân khởi sự đều phải đối mặt. Điểm khác biệt nằm ở khả năng thích ứng. Thay vì chờ đủ đầy, họ tận dụng những gì sẵn có, tối ưu từng nguồn lực nhỏ để tạo đà phát triển.
Thời điểm tốt nhất để khởi nghiệp không phải khi mọi thứ hoàn hảo, mà khi người bắt đầu đủ quyết tâm thực hiện bước đi đầu tiên. Chính khả năng xoay xở trong điều kiện hạn chế đã tạo nên bản lĩnh đặc trưng của doanh nhân khởi nghiệp.
Ở tầm cao hơn, nhiều doanh nhân Việt Nam thành công đã bước vào giai đoạn tái khởi nghiệp, khi họ buộc phải phá bỏ chính mô hình từng đem lại thành công. Tái khởi nghiệp không còn là câu chuyện của người trẻ, mà trở thành năng lực sống còn của doanh nghiệp trong kỷ nguyên AI, kinh tế xanh và chuyển đổi số.
Theo ông Trần Gia Toàn - Chủ tịch Hội đồng quản trị NTT Việt Nam, sự khác biệt lớn nhất giữa doanh nhân khởi nghiệp và người làm kinh doanh thông thường không nằm ở ý tưởng hay quy mô vốn, mà ở tư duy chấp nhận rủi ro và khả năng tự làm mới chính mình. Ông Toàn cho rằng, người kinh doanh truyền thống thường tìm cách tối ưu trong một khuôn khổ quen thuộc, trong khi doanh nhân khởi nghiệp phải liên tục thử nghiệm, chấp nhận sai lầm và điều chỉnh mô hình trong điều kiện thiếu thông tin và nguồn lực.
“Khởi nghiệp thực chất là quá trình học rất nhanh từ thực tế. Ai không dám sai, không dám sửa thì khó có thể đi xa”, ông Toàn nhấn mạnh.
Việc quay lại cốt lõi, tái định nghĩa mô hình tăng trưởng, hay mở ra những lĩnh vực hoàn toàn mới cho thấy tinh thần khởi nghiệp không phải là một giai đoạn, mà là trạng thái tư duy liên tục học hỏi, sáng tạo và dấn thân. Thành công trong quá khứ không còn là “vùng an toàn”, mà đôi khi trở thành rào cản nếu doanh nhân không dám thay đổi.
Điểm gặp nhau giữa doanh nhân khởi nghiệp trẻ và những người tái khởi nghiệp thành công nằm ở tinh thần phụng sự. Khởi nghiệp không chỉ là hành trình cá nhân, mà là cách đóng góp vào sự phát triển chung của nền kinh tế và xã hội. Doanh nhân ngày nay không chỉ tạo ra lợi nhuận, mà còn phải trả lời câu hỏi về trách nhiệm với cộng đồng, môi trường và tương lai dài hạn.
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và biến động nhanh, phẩm giá tiên phong của doanh nhân Việt không còn đo bằng tốc độ tăng trưởng, mà bằng chất lượng ảnh hưởng mà họ tạo ra. Từ tâm lý dám đối diện thất bại, thói quen hành động nhanh đến khả năng thích ứng trong thiếu thốn, doanh nhân khởi nghiệp đang chứng minh rằng thành công bền vững đến từ khả năng tái sinh liên tục.
Khởi nghiệp, vì thế, không chỉ là lựa chọn nghề nghiệp, mà là lựa chọn lối sống, nơi mỗi bước đi đều gắn với trách nhiệm kiến tạo giá trị mới cho xã hội và tương lai đất nước.
