Từ 1/7/2026, chủ sở hữu doanh nghiệp nợ thuế bị tạm hoãn xuất cảnh

Luật Quản lý thuế (sửa đổi) bổ sung cá nhân là chủ sở hữu hưởng lợi của doanh nghiệp vào danh mục có thể bị hoãn xuất cảnh nếu doanh nghiệp nợ thuế quá hạn. Ảnh: Nam Khánh.

Tại kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV đã thông qua Luật Quản lý thuế (sửa đổi), có hiệu lực thi hành từ 1/7/2026.

Theo quy định hiện hành, cá nhân là người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp phải hoàn thành nghĩa vụ nộp thuế trong trường hợp xuất cảnh. Nếu doanh nghiệp chưa hoàn thành nghĩa vụ nộp thuế đối với số tiền thuế nợ và thời gian nợ theo ngưỡng do Chính phủ quy định thì cá nhân đó sẽ bị tạm hoãn xuất cảnh.

Luật sửa đổi kế thừa nội dung trên, đồng thời bổ sung một đối tượng vào diện điều chỉnh của quy định này là “cá nhân là chủ sở hữu hưởng lợi của doanh nghiệp”.

Bịt kẽ hở thuê người đại diện

Trong quá trình soạn thảo, từng có ý kiến đề nghị bỏ chế tài tạm hoãn xuất cảnh đối với “chủ sở hữu hưởng lợi của doanh nghiệp vì quá rộng và không hợp lý. Thực tế, theo Luật Doanh nghiệp, chỉ cần sở hữu từ 25% vốn trở lên đã được gọi là chủ sở hữu hưởng lợi mà không cần trực tiếp điều hành doanh nghiệp.

Giải trình nội dung này, Chính phủ lưu ý có nhiều trường hợp người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp chỉ là người được thuê nhằm né tránh việc bị tạm hoãn xuất cảnh của chủ doanh nghiệp. Vì vậy, Luật sửa đổi bổ sung quy định như trên để khắc phục thực trạng này.

Chính phủ cũng dẫn pháp luật về doanh nghiệp, đã quy định rõ tiêu chí xác định chủ sở hữu hưởng lợi của doanh nghiệp và việc doanh nghiệp phải thông báo với cơ quan đăng ký kinh doanh cấp tỉnh thông tin về chủ sở hữu hưởng lợi của doanh nghiệp.

Theo đó, chủ sở hữu hưởng lợi của doanh nghiệp là cá nhân thực sự đứng sau chi phối doanh nghiệp, có quyền sở hữu trên thực tế vốn điều lệ hoặc có quyền chi phối đối với doanh nghiệp dù không nhất thiết phải đứng tên trên giấy tờ đăng ký kinh doanh.

Để đảm bảo tính minh bạch, việc áp dụng biện pháp tạm hoãn xuất cảnh đối với cá nhân là chủ sở hữu hưởng lợi của doanh nghiệp sẽ được quy định cụ thể tại Nghị định hướng dẫn Luật Quản lý thuế (sửa đổi).

Bên cạnh đó, cũng có ý kiến đề nghị chỉ hoãn xuất cảnh khi có chứng cứ chắc chắn là người đại diện của doanh nghiệp đã nhận được thông báo từ cơ quan thuế. Tránh áp dụng đột ngột có thể ảnh hưởng lớn đến giao dịch, hợp đồng và uy tín của doanh nghiệp.

Về vấn đề này, Chính phủ khẳng định đã có quy định khi người nộp thuế phát sinh nợ thuế, cơ quan thuế đôn đốc bằng các hình thức như gọi điện thoại, gửi tin nhắn, gửi thư điện tử; sau khi khoản nợ quá thời hạn 30 ngày thì gửi thông báo nợ cho người nộp thuế biết… Do vậy, việc áp dụng biện pháp cưỡng chế bằng hình thức tạm hoãn xuất cảnh không phải là áp dụng đột ngột.

Giữ mức phạt chậm nộp để ngăn trục lợi từ nợ thuế

Luật hiện hành quy định mức tính tiền chậm nộp thuế bằng 0,03%/ngày trên số tiền thuế chậm nộp. Khi thảo luận về dự thảo Luật, nhiều đại biểu Quốc hội từng đề nghị giảm tỷ lệ này xuống còn 0,01%, giúp doanh nghiệp phục hồi sản xuất, kinh doanh.

Chính phủ cho biết mức tính tiền chậm nộp bằng 0,03%/ngày được thực hiện ổn định từ năm 2016 đến nay. Mức này tương ứng với 10,9%/năm, cao hơn mức lãi suất ngân hàng.

Quy định như trên sẽ khuyến khích người nộp thuế tuân thủ nghĩa vụ thuế, ưu tiên thanh toán tiền thuế đúng hạn nhằm tránh phát sinh chi phí phạt lớn, đồng thời ngăn chặn hành vi cố tình trốn thuế hoặc chậm nộp tiền thuế để trục lợi.

Trong khi đó, mức phạt 0,01%/ngày chỉ tương đương 3,65%/năm. Nếu mức tính tiền chậm nộp thấp hơn mức lãi suất của ngân hàng có thể dẫn đến trường hợp cố tình nợ thuế để đi gửi tiết kiệm hoặc cho vay với lãi suất cao hơn mức tính tiền chậm nộp.

Thực tế, mức tính tiền chậm nộp 0,03%/ngày đã được điều chỉnh giảm so với trước năm 2016 (mức 0,05%), nhằm giảm bớt khó khăn cho các doanh nghiệp trong việc trả tiền chậm nộp.

Do đó, luật sửa đổi giữ nguyên tỷ lệ như hiện hành, đồng thời bổ sung quy định giao Chính phủ quy định điều chỉnh phù hợp với tình hình kinh tế xã hội từng thời kỳ.

Minh Khánh