Trường Đại học Ngoại thương công bố Báo cáo Thương mại Quốc tế Việt Nam năm 2025

Chiều ngày 10/10, Trường Đại học Ngoại thương tổ chức Lễ công bố Báo cáo Thương mại Quốc tế Việt Nam 2025 trong khuôn khổ Diễn đàn Thương mại Quốc tế Việt Nam (VFIT) lần thứ 2 do Chương trình WTO Chairs và Viện Nghiên cứu sáng tạo phối hợp biên soạn.

Sự kiện là dịp để nhóm biên soạn báo cáo giới thiệu tới các nhà khoa học, chuyên gia, đại diện cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp, cơ quan thông tấn, báo chí và các tổ chức trong và ngoài nước những nội dung cốt lõi, hàm chứa các luận cứ khoa học và thực tiễn về các động lực tăng trưởng mới cho thương mại quốc tế của Việt Nam trong kỷ nguyên vươn mình.

Các đại biểu tham dự Lễ công bố Báo cáo Thương mại Quốc tế Việt Nam 2025 trong khuôn khổ Diễn đàn Thương mại Quốc tế Việt Nam (VFIT) lần thứ 2.

Tham dự sự kiện, về phía đại biểu khách mời có sự góp mặt của Tiến sĩ Lương Văn Khôi - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chính sách và và Chiến lược, Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương; Phó Giáo sư, Tiến sĩ Bùi Văn Huyền - Viện trưởng Viện trưởng Viện Kinh tế - Xã hội và Môi trường, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh; bà Trịnh Thị Thu Hiền - Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công thương; Tiến sĩ Trịnh Thị Thanh Thủy - Viện Chiến lược chính sách công thương, Bộ Công Thương; ông Lương Minh Huân, Viện trưởng Viện Phát triển doanh nghiệp thuộc Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI).

Về phía doanh nghiệp, hiệp hội và các trường đại học có sự tham gia của Tiến sĩ Phí Vĩnh Tường - Quyền Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam và Thế giới, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam; Tiến sĩ Lê Thị Vân Nga - Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Mỹ Latinh, Viện Nghiên cứu Châu Âu và Châu Mỹ, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam,... cùng đại diện một số trường đại học, viện nghiên cứu và cộng đồng khoa học trên cả nước.

Về phía Trường Đại học Ngoại thương có sự hiện diện của Phó Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Thu Hương - Hiệu trưởng nhà trường; Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đào Ngọc Tiến và Phó Giáo sư, Tiến sĩ Vũ Thị Hiền - Phó Hiệu trưởng nhà trường cùng các chuyên gia, ban lãnh đạo, ban cố vấn Chương trình WTO Chair và các giảng viên, sinh viên của nhà trường.

Phát biểu khai mạc buổi lễ, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Thu Hương - Hiệu trưởng Trường Đại học Ngoại thương cho biết, Báo cáo Thương mại Quốc tế Việt Nam 2025 được xây dựng với mục tiêu nhận diện và phân tích chuyên sâu bốn động lực tăng trưởng mới mang tính chất xuyên tầng - khởi phát từ những xu thế toàn cầu nhưng được hiện thực hóa và phối hợp ở cấp độ quốc gia và doanh nghiệp.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Thu Hương - Hiệu trưởng Trường Đại học Ngoại thương phát biểu khai mạc buổi lễ.

Báo cáo gồm 5 chương, được xây dựng với cấu trúc chặt chẽ và tầm nhìn chiến lược. Phần mở đầu giới thiệu tổng quan về các động lực tăng trưởng mới và nhấn mạnh vai trò phối hợp giữa Nhà nước kiến tạo, doanh nghiệp trung tâm và trường đại học kết nối - ba trụ cột tạo nên năng lực hội nhập của Việt Nam.

Bốn chương tiếp theo phân tích sâu các động lực cốt lõi cho thương mại quốc tế của Việt Nam trong kỷ nguyên vươn mình, gồm có: các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới, thương mại số, thương mại bền vững và chuỗi giá trị toàn cầu. Mỗi nội dung đều được tiếp cận dưới góc nhìn đổi mới, nhằm làm rõ con đường để Việt Nam tiến lên trong các chuỗi giá trị toàn cầu và khẳng định vị thế trong thương mại quốc tế hiện đại.

Báo cáo cũng đưa ra một chiến lược hành động tổng thể, đồng bộ và đa tầng, kêu gọi sự phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước - Doanh nghiệp - Trường Đại học để chuyển hóa các động lực bên ngoài thành lợi thế nội sinh, giúp Việt Nam bứt phá và khẳng định vị thế là một mắt xích giá trị cao trong thương mại quốc tế kỷ nguyên mới.

“Trong bối cảnh toàn cầu đang chuyển dịch mạnh mẽ theo hướng xanh hóa, số hóa và tái cấu trúc chuỗi cung ứng, Báo cáo Thương mại Quốc tế Việt Nam 2025 mang đến một cách nhìn mới, toàn diện và có chiều sâu về hành trình phát triển thương mại quốc tế của Việt Nam. Đây là kết quả của sự hợp tác học thuật nghiêm túc, sự đồng hành của cộng đồng chuyên gia, cơ quan quản lý và doanh nghiệp, đồng thời cũng là minh chứng cho vai trò tiên phong của Trường Đại học Ngoại thương trong kết nối tri thức và chính sách vì sự phát triển của đất nước.

Chúng tôi tin rằng, báo cáo này sẽ trở thành nguồn tham khảo hữu ích cho các nhà hoạch định chính sách, các doanh nghiệp, giới học giả và truyền thông trong việc hoạch định chiến lược, mở rộng thị trường và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia trong giai đoạn mới”, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Thu Hương nhấn mạnh.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đào Ngọc Tiến - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Ngoại thương trình bày về Báo cáo Thương mại Quốc tế Việt Nam 2025.

Tại buổi lễ, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đào Ngọc Tiến - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Ngoại thương đã trình bày nội dung chính của Báo cáo Thương mại Quốc tế Việt Nam 2025.

Ấn phẩm lần này do Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đào Ngọc Tiến và Tiến sĩ Vũ Kim Ngân đảm nhiệm vai trò chủ biên, với sự tham gia biên soạn của các giảng viên đến từ Trường Đại học Ngoại thương và một số cơ sở giáo dục đại học khác.

“Sau gần bốn thập kỷ thực hiện chính sách mở cửa nền kinh tế và kiên định theo đuổi đường lối hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng, Việt Nam đã đạt được những thành tựu mang tính bước ngoặt, tạo dựng nền tảng vững chắc cho quá trình phát triển đất nước.

Trong suốt giai đoạn này, thương mại quốc tế đã trở thành một trong những động lực tăng trưởng chủ chốt, giúp Việt Nam đạt được những bước tiến vượt bậc về quy mô và mức độ hội nhập của nền kinh tế. Tuy nhiên, bối cảnh thương mại toàn cầu hiện nay đang chịu tác động đồng thời của bốn xu hướng lớn, mang tính định hình lại “luật chơi” quốc tế và vị thế của mỗi quốc gia.

Điểm cốt lõi là bốn động lực tăng trưởng mới không tồn tại độc lập, mà tạo ra hiệu ứng tổng hợp khi được khai thác và phối hợp nhịp nhàng ở cả cấp độ Nhà nước, doanh nghiệp và trường đại học. Đây chính là nền tảng để Việt Nam chủ động hội nhập sâu rộng, gia tăng giá trị nội sinh và nâng tầm vị thế trong trật tự thương mại quốc tế đang tái định hình.

Khái niệm “động lực tăng trưởng mới” phản ánh quá trình chuyển dịch từ lợi thế so sánh tĩnh (như lao động giá rẻ và ưu đãi thuế quan truyền thống) sang lợi thế so sánh nội sinh, được hình thành thông qua khai thác các yếu tố bên ngoài và chuyển hóa thành năng lực phát triển nội tại dựa trên bốn trụ cột chính: nền tảng thể chế, tiên phong công nghệ, chuẩn mực phát triển bền vững và sự tái định hình của chuỗi giá trị toàn cầu.

Việt Nam cần khai thác đồng bộ bốn động lực tăng trưởng mới, mang tính chất xuyên tầng (cross-level drivers), khởi phát ở cấp độ toàn cầu nhưng được hiện thực hóa và phối hợp ở cấp độ quốc gia và doanh nghiệp”, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đào Ngọc Tiến cho hay.

Toàn cảnh Lễ công bố Báo cáo Thương mại Quốc tế Việt Nam 2025 tại Trường Đại học Ngoại thương.

Ở tầm quốc gia, báo cáo chỉ ra rằng cần coi FTA thế hệ mới là “hạ tầng thể chế” và đẩy nhanh nội luật hóa, nâng năng lực thực thi đến cấp địa phương; đồng thời kiến tạo hạ tầng số-logistics đồng bộ và các nền tảng dữ liệu tuân thủ, truy xuất nguồn gốc để giảm chi phí giao dịch và rủi ro. Hoàn thiện khung quản trị dữ liệu phù hợp cam kết quốc tế, thúc đẩy “cửa khẩu số”, chứng từ điện tử, chuẩn hóa tiêu chuẩn kỹ thuật giúp thương mại số lan tỏa tới cộng đồng doanh nghiệp.

Song song, thiết kế lộ trình xanh hóa theo ngành (tiêu chuẩn, đo lường báo cáo phát thải, cơ chế tài chính xanh) và cơ chế hỗ trợ SMEs; phát triển cụm liên kết ngành, chương trình liên kết FDI nội địa và hệ sinh thái đổi mới sáng tạo nhằm nâng tỷ lệ giá trị gia tăng trong nước và sức chống chịu chuỗi cung ứng.

Ở tầm doanh nghiệp, ưu tiên “thiết kế tuân thủ ngay từ đầu”, số hóa vận hành (EDI, tự động hóa chứng từ, truy xuất minh bạch), xây dựng năng lực ESG và quản trị rủi ro chuỗi cung ứng, đa dạng hóa thị trường–nguồn cung; đồng thời liên kết sâu với các đối tác FDI, đầu tư công nghệ sạch và R&D để dịch chuyển sang các khâu có giá trị gia tăng cao trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Một lần nữa, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đào Ngọc Tiến khẳng định, bước vào giai đoạn phát triển mới, thương mại quốc tế tiếp tục là một trong những động lực then chốt thúc đẩy tăng trưởng và hội nhập của Việt Nam.

Việt Nam cần một tầm nhìn chiến lược thống nhất, nhằm tạo ra hiệu ứng tổng hợp khi được khai thác và phối hợp nhịp nhàng ở các cấp độ. Thành công phụ thuộc vào khả năng hành động đồng bộ của Nhà nước, doanh nghiệp và trường đại học để đưa Việt Nam từ “người tham gia” lên “mắt xích giá trị cao” trong chuỗi giá trị mới.

Một số hình ảnh khác tại buổi lễ

Các thành viên nhóm biên soạn đã trực tiếp trao đổi, giải đáp các câu hỏi và tiếp thu ý kiến góp ý từ các chuyên gia khách mời tại buổi lễ.

Một số chuyên gia khách mời đã đặt câu hỏi và đóng góp ý kiến cho Báo cáo Thương mại Quốc tế Việt Nam 2025, góp phần hoàn thiện nội dung và nâng cao giá trị thực tiễn của ấn phẩm.

Thúy Hiền