Trí tuệ tích cực: Lợi thế cạnh tranh bền vững cho lãnh đạo

Một năm trước, công ty công nghệ tại TP.HCM của anh Thắng thực hiện một đợt tái cấu trúc mạnh mẽ: thay đổi từ cơ cấu phòng ban đến chiến lược phát triển sản phẩm, một số nhân sự cũ ra đi, nhiều nhân sự mới tham gia vào công ty…

Trong những thời khắc căng thẳng như vậy, nhiều lãnh đạo dễ có xu hướng yêu cầu họp hành liên tục hay gửi email dồn dập, vô tình đẩy mức độ lo âu của cả công ty lên cao. Bởi vì khi đó, não bộ của họ đã chuyển sang chế độ sinh tồn, kích hoạt vùng não xử lý mối nguy hiểm và làm giảm chức năng của vùng não xử lý tư duy - nơi đảm nhiệm khả năng giải quyết vấn đề một cách sáng suốt.

Gieo trồng tích cực cho tâm trí để gặt hái kết quả nở hoa

Tuy nhiên, với vai trò giám đốc điều hành, anh Thắng lại chọn một cách tiếp cận khác. Anh khởi xướng chương trình “Buổi sáng tỉnh thức”. Mỗi ngày trước khi bắt đầu công việc, toàn bộ nhân viên công ty cùng nhau dành 10 phút để thiền nhẹ và chia sẻ một điều tích cực.

Sau 2 tháng, mức độ gắn bó và chỉ số hài lòng trong nội bộ tăng rõ rệt, tinh thần đồng đội cũng tích cực và chủ động hơn.

Một năm sau, một quản lý kể lại rằng, chính nhờ tinh thần tích cực do anh Thắng gieo mầm mà cả đội đã cùng nhau vượt qua thử thách với sự gắn kết và quyết tâm cao độ.

Vì sao hạnh phúc thường mong manh?

Không có gì đáng ngạc nhiên khi hiệu suất công việc, khả năng sáng tạo và mức độ gắn bó đều tăng rõ rệt khi con người làm việc với một tâm thế tích cực.

Nhưng nghịch lý nằm ở chỗ: nhiều người vẫn tin rằng hạnh phúc là phần thưởng đến sau thành công - như khi vượt chỉ tiêu hay được thăng chức. Vấn đề là, thành công luôn là một mục tiêu di động. Vừa chạm tay vào cột mốc này, ta đã lập tức hướng tới cột mốc khác. Hạnh phúc, nếu gắn chặt với kết quả bên ngoài, vì thế luôn mong manh và thoáng qua.

Sự thật thì ngược lại: chính tâm thế tích cực mới là nền móng vững bền dẫn đến thành công. Khi não bộ ở trạng thái tích cực, mọi kết quả kinh doanh đều khởi sắc. Hàng trăm công trình nghiên cứu đã xác nhận: người hài lòng với cuộc sống thường đạt thành tích cao hơn trong công việc.

Điều kỳ diệu là: cảm nhận hạnh phúc không phải món quà ngẫu nhiên, mà là năng lực có thể rèn luyện. Bằng cách điều chỉnh lối sống, cách phản ứng trước áp lực và cách nuôi dưỡng các mối quan hệ, ta có thể “tái lập trình” não bộ để bước vào hành trình sống và làm việc với trí tuệ tích cực.

Tạo thói quen mới

Luyện tâm trí cũng giống như luyện cơ bắp. Những nghiên cứu về hệ thần kinh đã cho thấy: khi ta rèn thói quen mới, não bộ sẽ thay đổi theo.

Chỉ với một bài tập nhỏ mỗi ngày, duy trì đều đặn trong vài tuần, bạn hoàn toàn có thể tạo ra hiệu ứng lâu dài. Trong một chương trình huấn luyện doanh nghiệp, tôi đề nghị đội ngũ của một công ty hàng tiêu dùng chọn thực hiện trong những hoạt động sau mỗi ngày:

- Viết ra 10 điều biết ơn

- Thiền 5 phút tại bàn làm việc

- Tập thể dục 10 phút

- Viết nhật ký về trải nghiệm ý nghĩa trong ngày

- Nói hoặc gửi lời nhắn tích cực cho ít nhất một người

- “Nghỉ giữa nhịp” bằng cách rời khỏi màn hình và quan sát thiên nhiên hoặc không gian yên tĩnh trong 3 phút

- Dọn dẹp không gian làm việc và sắp xếp lại vật dụng cá nhân một cách có chủ đích

Chỉ sau một tháng, nhóm thực hành có chỉ số hạnh phúc, sự lạc quan và mức độ hài lòng với cuộc sống tăng cao rõ rệt. Và hiệu quả này vẫn duy trì nhiều tháng sau đó.

Lan tỏa năng lượng tích cực qua tương tác xã hội

Trong các hoạt động kể trên, tác động mạnh mẽ nhất thường đến từ việc kết nối tích cực với người xung quanh. Trên thực tế, mạng lưới tương tác xã hội không chỉ cải thiện tinh thần mà còn giúp kéo dài tuổi thọ. Có một nghiên cứu cho thấy: mức độ gắn bó xã hội tạo tác động đến sức khỏe tương đương việc tập thể dục thường xuyên. Và ngược lại, trạng thái cô lập khỏi đời sống xã hội cũng nguy hiểm tương tự bệnh cao huyết áp!

Không chỉ việc được hỗ trợ, chính việc chủ động hỗ trợ cũng tạo ra tác động lớn. Người hay giúp đồng nghiệp, mời người khác đi ăn trưa, tạo cơ hội giao lưu… không chỉ gắn bó với công việc gấp 10 lần người khép kín, mà còn có khả năng được thăng chức cao hơn 40%.

Một hệ thống cửa hàng yêu cầu nhân viên phải nhìn vào mắt và mỉm cười với người đối diện khi đi ngang trong phạm vi 3 mét, và phải chủ động chào khi đến gần 1,5 mét. Kết quả: tỷ lệ khách hàng quay lại tăng, và bầu không khí tại cửa hàng trở nên thân thiện và ấm áp hơn.

Thay đổi nhận thức về căng thẳng

Căng thẳng là một phần không thể tránh khỏi trong công việc hằng ngày, bất kể bạn giữ vai trò gì trong công ty hoặc tổ chức. Nhưng điều quan trọng là cách bạn nhìn nhận như thế nào về căng thẳng.

Khi làm việc với các lãnh đạo doanh nghiệp, tôi thường yêu cầu họ ghi ra những trải nghiệm đáng nhớ nhất gần đây vì đã góp phần định hình nên con người họ ở hiện tại. Gần như tất cả đều là trải nghiệm ở những giai đoạn đầy áp lực. Thực tế là, sự trưởng thành thường không đến từ kỳ nghỉ dưỡng, mà đến từ nghịch cảnh.

Thay vì phản kháng lại với sự căng thẳng, hãy học cách nhìn nó như một chất xúc tác. Chỉ cần thay đổi nhận thức từ “căng thẳng có hại” sang “căng thẳng giúp tôi mạnh mẽ hơn” là đã có thể giảm đáng kể các vấn đề sức khỏe và gia tăng niềm vui trong công việc.

Lần tới, khi bạn cảm thấy choáng ngợp, hãy viết ra những áp lực bạn đang có. Sau đó, chia chúng ra thành hai nhóm: nhóm kiểm soát được và nhóm không kiểm soát được. Cuối cùng, hãy chọn một việc mà bạn có thể chủ động thay đổi - dù là rất nhỏ - và hành động ngay. Đó chính là cách để bạn lấy lại quyền làm chủ tâm trí mình.

Hạnh phúc không phải là đích đến, mà là điểm khởi đầu. Khi bạn rèn luyện thói quen nâng cao trí tuệ tích cực, lan tỏa năng lượng ấy đến những người xung quanh và “làm hòa” với áp lực, bạn đang tạo ra cho mình một lợi thế cạnh tranh bền vững.

(*) Chuyên gia Lãnh đạo trí tuệ

TS. Quách Tuấn Khanh