Thủ lĩnh Sài Gòn Xanh: 'Nỗi ám ảnh khiến tôi không thể dừng lại'
'Từ thực tế con người không thể phải thường xuyên lội xuống dưới hoài được, robot hoạt động bằng năng lượng mặt trời được hoàn thiện, đưa vào hoạt động 'hồi sinh' những dòng kênh đen ngòm, dày đặc rác và tạo cảm hứng công nghệ xanh trong giới trẻ. Nhờ đó, chúng tôi dần chuyển mình từ đội dọn rác sang tổ chức sáng tạo giải pháp môi trường'. Đó là chia sẻ của chàng trai 9x Nguyễn Lương Ngọc.
Cú sốc bên bờ kênh
Nguyễn Lương Ngọc (SN 1996) - ủy viên Ủy ban Hội LHTN Việt Nam TP.HCM, Chủ nhiệm CLB Sài Gòn Xanh, hòa mình vào các hoạt động, phong trào của thanh niên từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường, trong đó có các hoạt động thiện nguyện, hiến máu, trồng cây, bảo vệ môi trường. Một lần cùng nhóm bạn đi dọn rác khu vực gần sông Sài Gòn đã mang đến bước ngoặt, định hướng hành động vì cộng đồng của chàng trai 9X.
“Trước mắt tôi là dòng kênh đen ngòm, rác nổi dày đặc mà không ai dọn. Tôi chợt nghĩ nếu không ai làm thì mình làm”, anh Ngọc kể. Từ ý nghĩ chợt đến ấy nhanh chóng biến thành hành động và sự ra đời của một nhóm tình nguyện vệ sinh môi trường mang tên Sài Gòn Xanh.
Anh Nguyễn Lương Ngọc bên mô hình phao chắn rác. Ảnh: NVCC
Theo anh Ngọc, hành trình bắt đầu chỉ với vài người trẻ, với những vật dụng cơ bản là găng tay, bao rác… tự bỏ tiền túi cá nhân trang bị. Các thành viên lặn lội khắp các con kênh ở Thủ Đức và tràn đầy quyết tâm hành động góp phần làm cho thành phố xanh, sạch, đẹp hơn.
“Điều ám ảnh nhất với tôi là hình ảnh những dòng kênh “chết” nơi mà nước không còn trong, cá không còn sống, và người ta coi việc ném rác xuống kênh như chuyện bình thường. Nó không chỉ là rác, mà là ý thức. Tôi luôn trăn trở tại sao môi trường bị xem nhẹ như vậy? Và cũng chính nỗi ám ảnh đó khiến tôi không thể dừng lại”.
Dòng kênh sạch bóng rác. Ảnh: NVCC
Từ “công dã tràng” đến ứng dụng công nghệ
Hành động của Sài Gòn Xanh nhanh chóng tạo được tiếng vang. Tuy nhiên, thực tế phũ phàng khiến anh Ngọc cùng đồng đội nhiều lúc không khỏi nản lòng. "Có kênh chúng tôi dọn sạch rác, chỉ vài tuần sau quay lại đã y như cũ. Cảm giác công sức của cả đội như công dã tràng, nhưng không thể dừng lại, không thể buông xuôi”, anh Ngọc chia sẻ.
“Dọn rác thôi thì không đủ, phải thay đổi ý thức của cộng đồng” đã trở thành mệnh lệnh thôi thúc anh Ngọc và Sài Gòn Xanh đa dạng hóa phương thức, nội dung hoạt động. Cả nhóm phối hợp triển khai thêm các chương trình truyền thông nâng cao nhận thức về môi trường đến nhiều lớp đối tượng; ứng dụng công nghệ để giảm tải sức người dọn rác, cũng như chuyển từ dọn rác sang ngăn rác.
Ứng dụng công nghệ vào thu gom rác trên dòng nước. Ảnh: NVCC
Năm 2024, mô hình “Phao chắn rác 2.0” ra đời, trở thành một tình nguyện viên hiệu quả trên các dòng kênh, ngày đêm ngăn chặn hàng nghìn tấn rác thải nhựa trôi ra sông lớn. Gần một năm sau, robot thu gom rác bằng năng lượng mặt trời chính thức được hạ thủy, đi vào hoạt động. Cỗ máy tự hành, điều khiển từ xa này không chỉ giúp giảm sức người, tiết kiệm chi phí mà còn trở thành biểu tượng cho sự kết hợp giữa công nghệ và tình nguyện, truyền cảm hứng mạnh mẽ cho giới trẻ.
Những sáng kiến mô hình này không chỉ ghi dấu ấn với những con số về lượng rác thu gom, xử lý mà đánh dấu hướng phát triển mới của Sài Gòn Xanh.
“Chúng tôi đang dần chuyển mình từ đội dọn rác đơn thuần sang tổ chức sáng tạo giải pháp môi trường”, anh Ngọc hồ hởi cho biết.
Người truyền lửa cho hành trình xanh
Sau gần 3 năm hoạt động, Sài Gòn Xanh đã có hơn 25.000 tình nguyện viên đăng ký, thực hiện hơn 400 hoạt động dọn rác và phối hợp với nhiều đơn vị, câu lạc bộ, đội, nhóm khác hành động vì môi trường xanh, sạch, đẹp.
Ngoài đam mê hồi sinh những dòng kênh, anh Ngọc còn yêu thích nhiếp ảnh, du lịch, công nghệ.
Theo anh Ngọc, câu lạc bộ tiếp tục đẩy mạnh truyền thông thay đổi hành vi, triển khai dự án xanh và xây dựng mạng lưới tình nguyện xanh tại thành phố.
Lý giải về sức hút từ Sài Gòn Xanh với người trẻ, anh Ngọc cho rằng, điều quan trọng nhất là làm thật, truyền cảm hứng thật.
“Người trẻ không theo lời nói, họ theo hành động. Sài Gòn Xanh không chỉ nói về môi trường, còn là nơi lan tỏa tinh thần xanh, mọi người thấy mình được làm điều có ý nghĩa.
Chúng tôi luôn tạo môi trường thân thiện, minh bạch, gắn kết để mỗi thành viên đều cảm thấy mình là một phần của điều lớn lao hơn trên hành trình làm cho thành phố sạch, đẹp hơn mỗi ngày”, anh Ngọc nói.
Các tình nguyện viên Sài Gòn Xanh "hồi sinh" những dòng kênh rạch. Ảnh: NVCC
Anh Ngọc chia sẻ thêm về một ngày hoạt động của câu lạc bộ, thường bắt đầu từ 6 giờ sáng. Có người vớt rác, người phân loại, người ghi lại hình ảnh để lan tỏa thông điệp. Họ cùng nhau làm việc, cùng nhau ăn bữa sáng vội, và cùng nhau hạnh phúc khi nhìn thấy dòng kênh sạch hơn một chút, khi nhìn "ánh mắt trẻ nhỏ khi thấy cá quay lại bơi trong nước trong".
Với những đóng góp không ngừng nghỉ vì môi trường, anh Nguyễn Lương Ngọc đã được trao tặng nhiều khen thưởng của T.Ư Hội LHTN Việt Nam, trong đó có giải thưởng "Thanh niên sống đẹp” năm 2024. Mới đây, anh Ngọc vinh dự được T.Ư Hội trao tặng giải thưởng “15 tháng 10” nhân dịp kỷ niệm 69 năm ngày truyền thống Hội LHTN Việt Nam (15/10/1956 – 15/10/2025).
“Tham gia các hoạt động tình nguyện vệ sinh môi trường, tôi đã thu nhận được rất nhiều điều như sự trưởng thành, kỹ năng tổ chức, sự đồng cảm, niềm tin người trẻ có thể thay đổi tích cực đến môi trường, xã hội. Bên cạnh đó, tôi cũng đánh đổi thời gian dành cho cá nhân, gia đình, cũng như công việc kinh doanh riêng. Tuy vậy, tôi chưa bao giờ nghĩ đến việc dừng lại vì chúng tôi dừng, rác không dừng”, anh Nguyễn Lương Ngọc nói.
