Tháo gỡ khó khăn trong phân cấp nhiệm vụ khoa học và công nghệ

Xuất hiện một số bất cập

Tại buổi làm việc sáng 12/8 với đoàn công tác của Bộ KH&CN do ông Trần Hậu Ngọc - Phó Chủ tịch Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia làm Trưởng đoàn, đại diện Sở KH&CN tỉnh Hà Tĩnh cho biết, mặc dù đã nỗ lực triển khai các quy định về phân cấp, phân quyền trong lĩnh vực KH&CN, địa phương vẫn gặp không ít trở ngại.

Cụ thể, trong lĩnh vực tiêu chuẩn đo lường chất lượng, Hà Tĩnh kiến nghị Bộ KH&CN hỗ trợ tổ chức một khóa đào tạo trực tuyến về nghiệp vụ kiểm tra nhà nước về đo lường cho khoảng 150 cán bộ nhằm đáp ứng yêu cầu chuyên môn sau khi được phân cấp. Địa phương cũng đề nghị Bộ có văn bản hướng dẫn chi tiết các thủ tục hành chính mới phát sinh và hỗ trợ kỹ thuật để kết nối Cổng truy xuất nguồn gốc sản phẩm của tỉnh với Cổng Quốc gia, bảo đảm đồng bộ dữ liệu.

Đoàn công tác của Bộ KH&CN đi kiểm tra thực tế tại Trung tâm Phục vụ Hành chính công tỉnh Hà Tĩnh.

Đáng chú ý, Hà Tĩnh đề nghị được cung cấp kho dữ liệu dùng chung, bao gồm các bộ Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia và Tiêu chuẩn quốc gia, để cán bộ cơ sở có thể tiếp cận dễ dàng và thực thi đúng quy định.

Đối với các nội dung quản lý KH&CN và đổi mới sáng tạo, tỉnh cũng đề xuất Bộ KH&CN sớm ban hành hướng dẫn thực hiện Luật số 90/2025/QH15, đặc biệt là hướng dẫn bàn giao quyền sở hữu, quản lý nhãn hiệu cộng đồng cho các sản phẩm đặc sản địa phương. Trong khi Nghị định 133/2025/NĐ-CP mới chỉ phân quyền cấp phép thành lập tổ chức KH&CN có vốn nước ngoài, tỉnh kiến nghị tiếp tục phân cấp thêm các quyền sửa đổi, bổ sung, cấp lại giấy phép để tránh ách tắc hồ sơ.

Ở lĩnh vực chuyển đổi số, Hà Tĩnh mong muốn Bộ KH&CN đôn đốc các bộ, ngành Trung ương sớm có hướng dẫn triển khai các quyết định liên quan; đồng thời đề xuất ban hành Khung tiêu chí và phương pháp đánh giá mức độ chuyển đổi số cấp xã phù hợp với mô hình chính quyền hai cấp hiện nay. Tỉnh cũng đề xuất được hỗ trợ đào tạo chuyên gia trí tuệ nhân tạo (AI) và kết nối cơ sở dữ liệu chuyên ngành, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao trong quản lý nhà nước hiện đại.

Trong khi đó, tại Phú Thọ, Đoàn công tác của Bộ KH&CN ghi nhận nhiều nỗ lực từ Sở KH&CN tỉnh trong thực hiện nhiệm vụ được phân quyền. Theo báo cáo tại buổi làm việc ngày 12/8, trong tháng 7, Trung tâm Phục vụ hành chính công tỉnh Phú Thọ đã tiếp nhận 91 hồ sơ thuộc 7 lĩnh vực quản lý nhà nước của ngành KH&CN. Dù phần lớn được giải quyết đúng tiến độ, một số lĩnh vực như tần số vô tuyến điện vẫn còn tồn đọng hồ sơ, phản ánh áp lực xử lý của cán bộ chuyên môn.

Đoàn công tác của Bộ KH&CN tại tỉnh Phú Thọ

Đặc biệt, Phú Thọ cũng gặp những khó khăn tương tự Hà Tĩnh về hạ tầng kỹ thuật: thiết bị kiểm định, thử nghiệm đã cũ, phần mềm quản lý hồ sơ trực tuyến hoạt động chưa ổn định, tốc độ đường truyền chậm, thường xuyên quá tải, ảnh hưởng đến hiệu quả xử lý thủ tục hành chính. Ngoài ra, việc cập nhật dữ liệu các nhiệm vụ KH&CN và kết quả nghiên cứu vào cơ sở dữ liệu quốc gia còn chậm, gây khó khăn trong khai thác và chia sẻ thông tin.

Sở KH&CN tỉnh Phú Thọ đề xuất Bộ KH&CN ban hành quy định đồng bộ về chuẩn kết nối và chia sẻ dữ liệu giữa các hệ thống quản lý nhiệm vụ KH&CN; hỗ trợ nâng cấp hạ tầng công nghệ thông tin, đặc biệt là phần mềm chuyên ngành.

Bên cạnh những khó khăn riêng, thực tiễn tại Hà Tĩnh và Phú Thọ cũng cho thấy một số vấn đề có tính hệ thống khi triển khai nhiệm vụ KH&CN theo hướng phân cấp. Đó là tình trạng hạ tầng công nghệ thông tin chưa đồng bộ, phần mềm quản lý hồ sơ còn quá tải, đường truyền mạng chậm, gây ảnh hưởng đến tiến độ xử lý thủ tục hành chính. Một số thiết bị kỹ thuật tại địa phương đã cũ, chưa đáp ứng tiêu chuẩn mới.

Ngoài ra, việc chia sẻ và cập nhật dữ liệu nhiệm vụ KH&CN lên hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia còn chậm, thiếu chuẩn kết nối đồng bộ. Cả hai địa phương cũng phản ánh tình trạng thiếu nhân lực có chuyên môn tại cấp xã, phường, và kiến nghị được hỗ trợ đào tạo, tập huấn nghiệp vụ chuyên sâu. Những khó khăn này cho thấy nhu cầu hoàn thiện đồng bộ thể chế, hạ tầng kỹ thuật và cơ chế phối hợp là rất cần thiết để bảo đảm việc phân cấp được triển khai thực chất, hiệu quả tại địa phương.

Gỡ nút thắt từ cơ sở: Cần đồng bộ từ chính sách

Trước những khó khăn nêu trên, đại diện đoàn công tác Bộ KH&CN đã trực tiếp ghi nhận và giải đáp một số vướng mắc ngay tại chỗ, đồng thời đưa ra những định hướng hỗ trợ cụ thể.

Ông Trần Hậu Ngọc nhấn mạnh, việc phân cấp, phân quyền chỉ hiệu quả khi có sự chỉ đạo quyết liệt, thống nhất từ cấp ủy, chính quyền địa phương, đặc biệt là người đứng đầu. Để các nhiệm vụ được thực hiện hiệu quả, cần đồng bộ nhiều yếu tố: hành lang pháp lý rõ ràng, tổ chức bộ máy hợp lý, đào tạo nhân lực đủ năng lực, và đầu tư hạ tầng kỹ thuật tương xứng.

Với thực trạng thiếu nhân lực công nghệ thông tin tại cơ sở, ông Ngọc đề xuất trong giai đoạn đầu có thể huy động sự tham gia hỗ trợ từ các doanh nghiệp công nghệ, tổ chức chuyển đổi số cộng đồng hoặc sinh viên ngành công nghệ thông tin.

Đối với các đơn vị thuộc Bộ KH&CN, ông đề nghị rà soát và hoàn thiện hành lang pháp lý dựa trên các kiến nghị của địa phương; đồng thời tiếp tục tổ chức đào tạo nghiệp vụ, tăng cường phối hợp kiểm tra, giám sát và tháo gỡ kịp thời các vấn đề phát sinh.

Về phần mình, ông Nguyễn Lê Hùng - Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học kỹ thuật và công nghệ, Trưởng đoàn công tác làm việc tại Phú Thọ, khẳng định Bộ sẽ đồng hành cùng địa phương để bảo đảm vận hành mô hình chính quyền hai cấp thông suốt, hiệu quả, nhất là trong các lĩnh vực như sở hữu trí tuệ, tiêu chuẩn đo lường chất lượng, thủ tục hành chính và chuyển đổi số.

Kết quả chuyến của các chuyến công tác thực tế sẽ là cơ sở để Bộ KH&CN tổng hợp, tham mưu Chính phủ điều chỉnh các quy định liên quan, nhằm hoàn thiện khung pháp lý và cơ chế vận hành mô hình chính quyền địa phương cấp xã, phường, đặc khu trong bối cảnh đẩy mạnh chuyển đổi số và cải cách hành chính hiện nay.

Hồng Sơn