'Tắm' tiếng Anh sao cho hiệu quả?

Anh Nguyễn Chí Hiếu (nhà đồng sáng lập và CEO của Tổ chức Giáo dục IEG Global) là tiến sĩ Kinh tế học tại Đại học Stanford, thủ khoa MBA tại Đại học Oxford, tốt nghiệp thủ khoa ngành Kinh tế và Khoa học Chính trị tại Học viện Kinh tế và Chính trị London (LSE), top 100 sinh viên xuất sắc nhất thế giới (2006)...

Trong bối cảnh giáo dục Việt Nam đang có những bước chuyển mới, anh Hiếu đã có những chia sẻ chân tình về góc nhìn của anh đối với Tiếng Anh, cũng như việc cải cách phương pháp dạy & học tiếng Anh hiện nay tại Việt Nam.

Cú sốc từ lý thuyết đến thực tiễn

- Trải nghiệm của anh đối với tiếng Anh như thế nào?

Vốn là học sinh chuyên Anh, đạt giải học sinh giỏi Quốc gia từ năm lớp 11, mình đã từng nghĩ rằng... mình giỏi tiếng Anh. Đến khi đi học nước ngoài, mình không nghe được thầy cô giáo nói gì mấy. Xem TV, truyền hình hoặc đi chợ thì lại càng không nghe được nhiều. Đến phần diễn đạt, mình cũng ấp úng, lóng ngóng.

Mình nhận ra, tiếng Anh mình học mang tính hàn lâm, học thuật ngôn ngữ học nhiều hơn là hướng đến việc vận dụng vào thực tế. Nó mang tính chất “tiếp nhận”, “thu vào” nhiều hơn là “sản xuất”, “phát ra”. Thế là, mình "ép" bản thân làm quen lại từ đầu với tiếng Anh thực tế bằng cách trao đổi, giao tiếp với người dân, trò chuyện với bạn bè, ở nhà host thì trò chuyện với họ nhiều hơn để nhờ họ chỉnh sửa từng chút.

TS.Nguyễn Chí Hiếu (bìa phải) tại chương trình Eisenhower Fellowship

Tiếng Anh đã giúp mình có đủ năng lực để đạt được toàn bộ những suất học bổng trong nhiều năm qua. Chính việc học tiếng Anh một cách thực thụ, sử dụng nó để đọc, nghiên cứu, viết lách, trao đổi, trình bày trong nhiều ngữ cảnh đã giúp cho mình tích lũy được kiến thức nền ở nhiều lĩnh vực và năng lực linh hoạt để có thể xử lý những đề bài, cơ hội giàu tính thách thức.

Thứ hai, tiếng Anh hỗ trợ cho mình rất nhiều về công việc. Mình có được may mắn trải nghiệm nhiều môi trường công việc khác nhau: từ tài chính ngân hàng, đến nghiên cứu kinh tế, chính sách, đến học thuật, kinh doanh khởi nghiệp, giờ đây là giáo dục. Chính nhờ tiếng Anh, mình có thể tiếp cận, nghiên cứu, phân tích và đúc kết được kiến thức ở rất nhiều nguồn và nhiều người, để học hỏi và cải thiện bản thân.

- Nhìn về tình trạng học tiếng Anh ở Việt Nam, nỗi niềm lớn nhất hiện tại của anh là gì?

Mình có phần "sốc nặng" vì ở nhiều môi trường giáo dục phổ thông và đại học, các trung tâm thì kiểu dạy và học tiếng Anh vẫn không khác gì... thời xưa của mình. Vẫn là những bài tập từ vựng, ngữ pháp, nhấn trọng âm nặng về ngôn ngữ học nhưng thiếu gắn liền với thực tế. Do vậy, nhiều bạn sau 12-16 năm học tiếng Anh các cấp, dù làm kiểm tra điểm cao, vẫn gặp khó khăn, trở ngại trong việc vận dụng tiếng Anh vào những ngữ cảnh thực tế, hoặc nói lên suy nghĩ, ý kiến của bản thân.

Đây là một trở ngại rất lớn. Lên các bậc học cao hơn, hoặc tiếp xúc với môi trường học thuật quốc tế, hay trong thế giới việc làm ngày càng toàn cầu hóa - khi giao tiếp luôn nằm trong top đầu những kỹ năng các nhà tuyển dụng đang tìm kiếm - thì các bạn sẽ “choáng” về khoảng cách lớn giữa cách học, điểm số bài kiểm tra ở trường lớp và nhu cầu thực tế ngày nay.

Cần “tắm mình” trong sinh ngữ mọi lúc mọi nơi

- Bản thân anh đã làm gì để giúp học sinh, sinh viên Việt Nam cải thiện phương pháp học tiếng Anh?

Trong 10 năm qua, khi dạy học sinh ở nhiều môi trường, độ tuổi và đặc điểm, cũng như trong công việc tư vấn, thiết kế chương trình và phương pháp dạy học, mình thường tập trung làm thế nào để cân bằng được giữa hướng tiếp cận dạy và học tiếng Anh truyền thống với hướng tiếp cận Tiếng Anh là công cụ. Điều này nhằm giúp các bạn học sinh có thể sử dụng tiếng Anh truy cầu kiến thức ở nhiều lĩnh vực, tư duy và sử dụng tiếng Anh trong đa dạng ngữ cảnh.

TS. Nguyễn Chí Hiếu trong một buổi chia sẻ phương pháp giảng dạy với giảng viên một số trường

Với mình, việc tới lớp vài buổi một tuần với thầy cô, giao tiếp “sơ sơ” với bạn bè ở trong lớp học, lâu lâu mới đọc vài bài tiếng Anh hoặc viết vài câu tiếng Anh, chẳng qua chỉ là “rửa mắt”. Bạn cần phải “tắm mình” trong sinh ngữ mọi lúc mọi nơi thì mới sử dụng được nó thuần thục và linh hoạt. Mình luôn cho các bạn học sinh những bài tập, trải nghiệm và môi trường thực tế để giao tiếp, trò chuyện, trao đổi, thảo luận và tranh biện với nhau một cách ngẫu hứng, không kiểm soát quá chặt chẽ, để tiếp xúc với tiếng Anh nhiều hơn và tự nhiên hơn.

Tiếp theo là phương pháp. Chúng ta cần phải “tiết chế” các phương pháp học quá “truyền thống” và cần cân bằng với những phương pháp thực tiễn hơn. Mình thường xuyên tìm hiểu và khuyến khích các bạn học sinh của mình sử dụng một số nền tảng, sản phẩm công nghệ được chứng thực về chất lượng, như các ứng dụng điện thoại có khả năng chỉnh sửa phát âm, để hỗ trợ việc học. Theo mình, đây là giải pháp công nghệ giáo dục tiên tiến và giúp người học sử dụng được tiếng Anh thực thụ, đặc biệt trong quá trình chuyển đổi số giữa bối cảnh đại dịch hiện nay.

Người hướng dẫn và đồng hành là yếu tố “chốt hạ” cuối cùng. Vì nếu có thể sát sao và liên tục hỗ trợ cho chúng ta, thì sẽ đảm bảo sự phát triển về gần như tất cả năng lực - không chỉ riêng tiếng Anh. Và trong thời đại ngày nay, “người” đó không nhất thiết phải là thầy cô trên lớp, mà còn có thể là bạn bè, đồng nghiệp, hoặc các nền tảng công nghệ thông minh như mình đã đề cập ở trên.

Quan trọng nhất, chính là động lực của từng cá nhân.

Lệ Thanh