Sáng tạo mô hình nghệ thuật dùng AI để 'phiên dịch' tiếng chim tại Hà Nội

Nhà cây nghe tiếng chim bên bờ sông Hồng. (Ảnh: Viện Goethe)

“Chim líu chim lo, chim tỏ điều gì?” là tên của dự án nghệ thuật giúp du khách tìm hiểu về nhiều loài chim khác nhau tại Công viên rừng Chương Dương hay khu vực bờ vở sông Hồng, thông qua tiếng hót của chúng.

Dự án do Viện Goethe (Viện Văn hóa và Ngôn ngữ của Cộng hòa Liên bang Đức) tại Việt Nam đầu tư kinh phí, nhóm nghệ sỹ Baltic Raw Org từ Hamburg và tổ chức Sân chơi trong phố - Think Playground, cùng chuyên gia sinh thái học Nguyễn Hoàng Hào phối hợp thực hiện

Ý tưởng mới mẻ không chỉ tạo điểm dừng chân thú vị cho du khách đến Hà Nội, mà còn giúp nâng cao nhận thức về giá trị sinh thái cho cộng đồng người dân sinh sống tại đây.

AI “phiên dịch” tiếng chim

Dự án nghệ thuật có hình dạng giống như nhà cây (tree house), phổ biến tại nhiều nước phương Tây. Trên tán cây treo là một máng ăn gắn kèm micro để thu tiếng chim, giúp thu hút nhiều loài đang sống trong khu vực.

Thông qua hệ thống máy tính ứng dụng trí tuệ nhân tạo, tiếng chim sẽ được phân tích và trả về các kết quả đó loài chim gì, đang thực hiện hoặc có các tập tính gì? Đại diện đơn vị thực hiện cho biết đó có thể là tiếng chim non đòi ăn, tiếng chim vào mùa giao phối, tiếng báo hiệu nơi có thức ăn… cùng các thông tin tổng hợp về đặc tính di cư, khả năng thích nghi sinh cảnh, sinh tồn tại khu vực công viên rừng này.

(Ảnh: Viện Goethe)

Sau đó các thông tin này được chuyển từ văn bản thành giọng nói, phát ra loa cho người nghe. “Âm lượng của loa cũng được đặt vừa đủ nhỏ để không gây ảnh hưởng đến các loài chim,” Thạc sỹ Nguyễn Hoàng Hào (Phó Chủ tịch Chi hội nghiên cứu và bảo tồn chim hoang dã Việt Nam), chuyên gia của dự án chia sẻ.

Ông Hoàng Hào cho biết tại khu vực bờ vở sông Hồng, kéo dài từ cầu Nhật Tân đến Công viên rừng Chương Dương, đã thống kê được khoảng 140 loài chim khác nhau.

Riêng khu vực đồng bằng châu thổ sông Hồng trải rộng đến Việt Trì (Phú Thọ) đã ghi nhận tới 300 loài. “Việt Nam là một trong những đất nước có độ đa dạng về sinh cảnh nhiệt đới cao. Mỗi khu vực với sự khác nhau về độ ẩm, không khí, âm thanh, gió, thức ăn… đều có thể tạo ra những đặc biệt sinh thái khác nhau,” chuyên gia này nói thêm.

Máy móc xử lý thông tin và phát tiếng bên trong mô hình nhà chim (trái) và một số thông tin về các loài phổ biến qua lại khu vực Công viên rừng Chương Dương. (Ảnh: Minh Anh/Vietnam+)

Để trải nghiệm nghe tiếng chim và được phiên dịch tiếng chim, du khách nên đến vào buổi sáng khoảng từ 5 giờ 30 đến 8 giờ 30, chiều tối từ 5 giờ đến 7 giờ. Lý tưởng nhất là vào mùa Xuân. Cần lưu ý không nên đi đông người, tránh gây ồn ào, ầm ĩ.

Nếu đến vào các thời điểm khác trong ngày, hệ thống cảm biến sẽ tự động phát thuyết minh và tiếng chim thu sẵn cho du khách.

Thông tin về các loại phim được lấy từ kho thông tin khổng lồ Birdnet của Đại học Cornell (Mỹ), hiện đang lưu trữ dữ liệu từ hơn 3.000 loại chim trên toàn thế giới. Ngược lại những thông tin về chim và sinh cảnh từ dự án cũng được đóng góp lên kho dữ liệu quốc tế này.

Dự án cộng đồng ý nghĩa

Cũng theo chuyên gia Nguyễn Hoàng Hào, hiện nay tiếng kêu của chim tại đây còn thể hiện sự cảnh báo nguy hiểm, phản ánh tình trạng săn bắt đáng báo động. Vì vậy dự án “Chim líu chim lo, chim tỏ điều gì?” cũng được kỳ vọng sẽ tạo ra tác động tích cực giúp nâng cao nhận thức về bảo tồn sinh thái, sự đa dạng sinh học nói chung và với loài chim nói riêng tại Việt Nam.

Theo quan sát của bà Moká Farkas - thành viên nhóm Baltic Raw Org, mô hình này là lần đầu tiên có trên thế giới. Nếu thành công ở Việt Nam, mô hình có thể được nhân rộng và đến nhiều nước khác nữa trong tương lai.

Nghệ sỹ Moká Farkas (phải) và đồng nghiệp nhóm Baltic Raw Org tại không gian "Chim líu chim lo, chim tỏ điều gì?" (Ảnh: Minh Anh/Vietnam+)

"Chúng tôi tin rằng những dự án nghệ thuật như thế này sẽ đóng góp rất nhiều cho sự nâng cao nhận thức cộng đồng, để cùng chung tay góp sức bảo vệ sự đa dạng sinh thái," nghệ sỹ chia sẻ.

Sau Hà Nội, dự án “Chim líu chim lo, chim tỏ điều gì?” sẽ có thêm một mô hình tương tự tại Công viên Tao đàn, Thành phố Hồ Chí Minh - nơi đã ghi nhận hơn 100 loài chim khác nhau. Sau khi khánh thành, dự án sẽ được bàn giao cho người dân tự quản lý.

Đại diện đơn vị Think Playground, ông Vũ Anh Hùng phụ trách thực hiện cho biết dự án sẽ chỉ kéo dài khoảng 6 tháng - tương đương thời gian của gói AI hiện đang được dùng cho nhà cây này. Sau đó sẽ tùy các điều kiện khách quan và nguồn lực, kinh phí để triển khai tiếp hoặc không.

"Nếu dự án thực sự tạo tác động tích cực và được cộng đồng ủng hộ, chúng tôi và các nghệ sỹ có thể tìm các đối tác để tiếp tục kéo dài và nhân rộng này," ông nói.

Ông Ngô Như Ý. (Ảnh: Minh Anh/Vietnam+)

Ông Ngô Như Ý - Tổ tưởng Tổ dân phố số 5, phường Hồng Hà nhận xét những dự án như thế này gồm sân chơi hay đường đi trải nhựa đã giúp không gian sạch sẽ và gọn gàng hơn. Cùng nhiều người dân hỗ trợ dự án dọn sạch bãi rác cũ, ông Ý mong dự án "Chim líu chim lo, chim tỏ điều gì?" sẽ động lực cho cộng đồng cùng gìn giữ, nâng cao đời sống tinh thần.

“Đây là một mô hình rất đẹp và ý nghĩa, mới mẻ cho khu dân cư và đặc biệt là trẻ nhỏ. Chúng tôi mong muốn mô hình kéo dài và có thêm nhiều dự án đa dạng hơn, đồng thời cũng hứa sẽ giữ cho các mô hình xanh sạch đẹp cho người dân cùng hưởng lợi,” ông Ngô Như Ý chia sẻ./.

(Vietnam+)