Quy mô nợ công tính theo GDP có xu hướng giảm

Năm 2019, toàn ngành đứng trước nhiều kỳ vọng lớn và cả những thách thức không nhỏ. Nhân dịp này, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng có cuộc trao đổi với phóng viên Báo Quân đội nhân dân về nhiệm vụ của ngành trong năm nay.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng.

Phóng viên (PV): Năm 2019 là năm có ý nghĩa quan trọng đẩy mạnh thực hiện và phấn đấu hoàn thành các mục tiêu Kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội (KT-XH) 5 năm 2016-2020 và Kế hoạch tài chính 5 năm quốc gia giai đoạn 2016-2020. Với ý nghĩa quan trọng như vậy, Bộ trưởng có thể cho biết mục tiêu cụ thể đề ra cho năm nay là gì?

Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng: Năm 2019 là năm thứ ba của thời kỳ ổn định NSNN giai đoạn 2017-2020. Theo đó, với các mục tiêu đã được Quốc hội thông qua, Thủ tướng Chính phủ đã giao dự toán cho các bộ, ngành, địa phương. Trên cơ sở đó, Bộ Tài chính cũng ban hành quyết định, cụ thể hóa các nhiệm vụ thu, chi ngân sách và vay nợ công cho từng bộ, ngành, địa phương.

Trong điều hành NSNN năm 2019, từng bộ, ngành, địa phương cần phấn đấu quyết liệt để đạt và vượt các nhiệm vụ thu trên cơ sở thu đúng, đủ, kịp thời các khoản thu phát sinh theo quy định, tăng cường kiểm tra, giám sát, ngăn chặn tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại, chuyển giá, giảm tỷ lệ nợ đọng thuế xuống dưới 5%. Qua đó bảo đảm tổng thu ngân sách thực hiện tăng khoảng 5% so với dự toán, tỷ lệ động viên ở mức 23,5% GDP, làm nền tảng để hoàn thành các mục tiêu cơ cấu lại ngân sách, nợ công. Bên cạnh đó phấn đấu nâng tỷ trọng chi đầu tư phát triển năm 2019 lên 27-27,5%, giảm tỷ trọng chi thường xuyên xuống 63-63,5% tổng chi NSNN, giảm bội chi ngân sách xuống dưới 3,6% GDP; thực hiện vay nợ trong phạm vi kế hoạch, tăng cường hiệu quả quản lý, sử dụng nợ công, tiếp tục cơ cấu lại nợ công, tăng tỷ trọng vay trong nước, tăng kỳ hạn bình quân phát hành trái phiếu chính phủ; từng bước cải thiện dư địa chính sách tài khóa, tăng cường tính bền vững của NSNN.

Hàng hóa xuất nhập khẩu qua Cổng kiểm soát hải quan Cảng Tân Cảng-Cát Lái (TP Hồ Chí Minh). Ảnh: DƯƠNG TỬ

PV: Theo báo cáo của Kiểm toán Nhà nước đánh giá tình hình thực hiện NSNN năm 2018, số thu vượt dự toán chủ yếu đến từ các nguồn thu về nhà, đất và dầu thô trong khi 3 khu vực quan trọng khác lại thấp. Bộ trưởng có thể cho biết đâu là nguyên nhân của vấn đề này?

Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng: Trước tiên cần phải khẳng định, việc thu NSNN năm 2018 đã hoàn thành nhiệm vụ kép là thu NSNN vượt 7,8% và thu ngân sách Trung ương vượt 4,2% dự toán. Kết quả này cho thấy cơ cấu thu ngân sách ngày càng bền vững hơn, tỷ trọng thu nội địa năm 2018 chiếm 81% tổng thu NSNN, cao hơn mức 68% bình quân giai đoạn 2011-2015; thu ngân sách giảm dần sự phụ thuộc vào nguồn thu từ dầu thô, xuất nhập khẩu.

Tuy nhiên, số thu NSNN từ 3 khu vực kinh tế (khu vực doanh nghiệp nhà nước tăng 4%; khu vực FDI tăng 8,8%; khu vực ngoài quốc doanh tăng 15,8%) không đạt so với dự toán đề ra. Ở đây có thể thấy, nguyên nhân đầu tiên là dự toán thu của các khu vực này được giao ở mức phấn đấu cao để có thêm nguồn lực cho phát triển KT-XH, thúc đẩy công tác quản lý thu, chống thất thu... Ngoài ra, do hoạt động sản xuất, kinh doanh của một số lĩnh vực, ngành hàng nhìn chung còn khó khăn, trong đó có lý do thiên tai; quá trình tái cấu trúc kinh tế, xử lý nợ xấu còn chậm đã tạo áp lực lên thu ngân sách... Thời gian tới, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục triển khai Nghị quyết số 51/NQ-CP ngày 19-6-2017 ban hành Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 07-NQ/TW ngày 18-11-2016 của Bộ Chính trị để cơ cấu lại nguồn thu ngân sách, bảo đảm tỷ lệ động viên hợp lý và phấn đấu thực hiện mục tiêu thu nội địa của giai đoạn 2016-2020 chiếm khoảng 84-85% tổng thu NSNN.

PV: Trong Báo cáo công khai dự toán NSNN năm 2019 Chính phủ trình Quốc hội đã liệt kê dự toán chi trả nợ lãi vay 124.800 tỷ đồng nhưng không có chi trả nợ gốc. Trong khi đó, Kiểm toán Nhà nước đã bày tỏ lo lắng, khoản chi trả nợ gốc năm 2019 khoảng 197.000 tỷ đồng có thể gây áp lực lớn cho ngân sách. Bộ trưởng nghĩ gì về vấn đề này?

Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng: Trong giai đoạn 2013-2015, nền kinh tế chịu tác động của khủng hoảng tài chính toàn cầu, để có nguồn lực thực hiện các chính sách hỗ trợ, ổn định kinh tế vĩ mô, chống chịu với các tác động từ bên ngoài, NSNN đã phải huy động một khối lượng lớn nguồn lực khi điều kiện thị trường vốn trong nước chưa phát triển, với kỳ hạn vay nợ chủ yếu là từ 3 đến 5 năm. Vì thế, dẫn đến nhu cầu trả nợ gốc tăng nhanh trong một vài năm gần đây (năm 2017 là 144.000 tỷ đồng, năm 2018 là 146,77 nghìn tỷ đồng, năm 2019 dự kiến là 181,97 nghìn tỷ đồng; nếu tính cả chi trả nợ gốc của ngân sách địa phương thì tổng số chi trả nợ gốc năm 2019 là 197.000 tỷ đồng). Tuy nhiên, thực hiện cơ cấu lại NSNN theo Nghị quyết số 07/NQ-TW của Bộ Chính trị và Nghị quyết số 25/2016/QH14 của Quốc hội đã tích cực cơ cấu nợ công cả về kỳ hạn, lãi suất, cơ cấu vay trong nước và ngoài nước, cơ cấu nhà đầu tư theo hướng bền vững hơn. Mặc dù chi trả nợ gốc tăng nhanh, nhưng tổng quy mô huy động của ngân sách Trung ương đã được kéo xuống thấp hơn quy mô huy động lên cao những năm 2014 là 441.000 tỷ đồng, năm 2015 là 446,6 nghìn tỷ đồng (tổng mức vay năm 2016 là 389,1 nghìn tỷ đồng; năm 2017 là 316,3 nghìn tỷ đồng; năm 2018 là 341,7 nghìn tỷ đồng; dự toán năm 2019 là 391,5 nghìn tỷ đồng). Đặc biệt, quy mô nợ công tính theo GDP sau nhiều năm tăng đã có xu hướng giảm (năm 2016 là 63,7%, năm 2017 là 61,4%, năm 2018 khoảng 61%, dự toán năm 2019 là 61,3%). Trong khi đó, thị trường tài chính cùng kỳ có sự phát triển đáng kể. Vì vậy, việc huy động vốn cho NSNN không tạo ra các áp lực đối với thị trường.

PV: Bên cạnh những thành công đã đạt được, ngành còn những khó khăn, vướng mắc gì cần phải cải thiện nhiều hơn trong thời gian tới, thưa Bộ trưởng?

Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng: Chúng ta thẳng thắn thừa nhận rằng ngành tài chính vẫn còn những hạn chế, yếu kém cần tiếp tục nghiên cứu khắc phục. Cụ thể như công tác xây dựng thể chế chính sách vẫn còn một số trường hợp chưa bảo đảm tiến độ, phải chuyển sang năm sau; công tác quản lý thu NSNN ở một số địa bàn, lĩnh vực chưa thực sự quyết liệt, nợ thuế còn lớn; cơ cấu lại đầu tư công chưa chuyển biến rõ nét, giải ngân vốn đầu tư công chậm, hiệu quả đầu tư một số chương trình, dự án thấp; tiến trình cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp chậm so với yêu cầu đề ra; việc chấp hành kỷ cương, kỷ luật tài chính ở một số đơn vị còn chưa nghiêm, tình trạng chi sai chính sách, chế độ, vượt tiêu chuẩn, định mức vẫn còn xảy ra ở một số cơ quan, đơn vị; công tác quản lý, sử dụng tài sản công có bước tiến bộ song có lúc vẫn còn xảy ra thất thoát, lãng phí.

Trong năm 2019 và các năm tới, chúng tôi sẽ tiếp tục kiến nghị Chính phủ, Quốc hội có giải pháp và bản thân ngành tài chính phải quyết liệt triển khai các giải pháp để khắc phục triệt để các yếu kém này.

PV: Trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!

HOÀNG TRƯỜNG GIANG (thực hiện)