Quy hoạch vùng huyện Mê Linh: Kỳ vọng phát triển trong dòng chảy của lịch sử - sông Hồng

Dân cư đô thị tăng gấp đôi, diện tích đất đô thị thực tế và đã quy hoạch đô thị tăng gấp 10 lần tính từ năm 2003 - 2020.

Phục hồi, phát triển hệ sinh thái cân bằng đất - nước tự nhiên

Theo KTS. Trần Huy Ánh (Ủy viên Thường vụ Ban Chấp hành, Trưởng ban Kiểm tra Hội Kiến trúc sư Hà Nội, thành viên Hội đồng Khoa học Tạp chí Kiến trúc Việt Nam - Viện Kiến trúc quốc gia, Bộ Xây dựng), lưu vực sông Hồng, Thái Bình rộng gần 90.000 km2, có 32 triệu người, trong đó có gần 10 triệu người ảnh hưởng trực tiếp, tuy nhiên lại không có thông tin về nhu cầu dùng nước trong mùa cạn để sản xuất công nghiệp, nông nghiệp hay sinh hoạt.

“Tin tức về nông nghiệp Hà Nội đang khởi sắc đây đó, nhưng ngay tại xã Thụy Hương, huyện Chương Mỹ, là vùng “có bước đột phá về nông nghiệp công nghệ cao”, thì nông dân tưới rau bằng nước ngầm hút từ giếng khoan ngay tại ruộng, do hệ thống thủy nông không có nước”, KTS. Trần Huy Ánh nhận định.

Khi đưa ra câu hỏi: “Nông dân đi đâu và vùng sản xuất nông nghiệp mới ở đâu?”, KTS. Trần Huy Ánh đã dẫn chứng trong báo cáo “Việt Nam: hướng tới một hệ thống nước có tính thích ứng, sạch và an toàn” do Ngân hàng Thế giới (WB - World Bank) công bố năm 2019, cho thấy bức tranh sản xuất nông nghiệp nước ta ngoài lúa gạo đã có vùng sản xuất quy mô lớn như cà phê, mía, nhu cầu, hiệu suất dùng nước từng vùng.

Trong báo cáo khác “Chuyển đổi nông nghiệp Việt Nam: tăng giá trị, giảm đầu vào” cũng của WB, đã cho biết ngoài lúa, cà phê, mía có nhiều loại nông sản mới có tỷ trọng xuất khẩu cao như: sắn, ngô, cao su… Những vùng sản xuất nông sản quy mô lớn đã tạo ra thu nhập cao cho các hộ nông dân tại các vùng trước đây khó khăn như Tây Bắc, Đông Bắc và Tây Nguyên, Bắc Trung bộ, thu hút làn sóng di dân từ các vùng nông nghiệp truyền thống: di dân không chỉ từ nông thôn tới đô thị mà còn từ vùng nông thôn cũ tới các vùng nông thôn mới.

Bên cạnh đó, chương trình phát triển đô thị tổng thể Thủ đô Hà Nội (HAIDEP), do JICA thực hiện năm 2007, đã thể hiện biến đổi đất đô thị Hà Nội qua các năm 1923, 1983, 1996 và 2003; Dân số đô thị Hà Nội 2003 là 2,4 triệu người; Năm 2023 là 4,8 triệu người.

KTS. Trần Huy Ánh cho biết, căn cứ bản đồ nội thành 2003, dùng phương pháp số hóa hình học (geometry digitization) đồng bộ dữ liệu so sánh với bản đồ QH 1259 (với các dự án đã giao đất và vùng phát sáng trên ảnh vệ tinh đen 2021) cho thấy: Dân cư đô thị tăng gấp đôi, diện tích đất đô thị thực tế và đã quy hoạch đô thị tăng gấp 10 lần.

Kỳ vọng đưa Mê Linh làm trung tâm giao dịch rau hoa quả tại Việt Nam

Chợ Hạ Lôi (Mê Linh) được biết tới là chợ hoa lớn nhất tại huyện Mê Linh, Hà Nội, đây là nơi cung cấp hoa tươi cho nhiều tỉnh thành trong cả nước. Trước tiềm năng vốn có và khả năng phát triển của chợ Hạ Lôi, KTS Trần Huy Ánh đã dẫn chứng những chợ hoa, rau lớn tại Trung Quốc có thể trở thành những gợi ý để có thể đưa chợ Hạ Lôi phát triển.

KTS. Trần Huy Ánh kỳ vọng đưa Mê Linh làm trung tâm giao dịch rau hoa quả tại Việt Nam.

Cụ thể, KTS. Trần Huy Ánh cho biết chợ hoa Đấu Nam, thành phố Côn Minh, Trung Quốc, nơi đây cũng là chợ hoa tươi lớn nhất châu Á. Không chỉ cung cấp hoa tươi cho các tỉnh thành của Trung Quốc, chợ Hạ Lôi còn xuất khẩu tới hơn 50 quốc gia. Giờ đây, các tour du lịch về đêm ở chợ hoa Đẩu Nam đã dần trở thành một điểm đến hấp dẫn du khách.

Bên cạnh đó, Sàn giao dịch điện tử Rau - Hoa tại Chợ hoa Đấu Nam được đặt tại Vân Nam là tỉnh nằm ở vĩ độ thấp, độ cao lớn, thích hợp với nghề trồng hoa và cũng là nơi có diện tích trồng hoa lớn nhất Trung Quốc. Chợ nằm cách Sân bay quốc tế Côn Minh gần 2km, có quy mô 28.000m2, phân phối hơn 70% hoa tươi ở Trung Quốc và 11 tỷ bông hoa mỗi năm.

Mỗi ngày, chợ đón tiếp 20.000 - 30.000 khách hàng, lượng giao dịch lên tới hơn 16 triệu bông hoa, xuất khẩu đi khoảng 50 nước trên thế giới. Hoa ở chợ Đẩu Nam được phân loại và phân cấp chất lượng từ A đến D trước khi đưa đi đấu giá vào 15h mỗi ngày, với hơn 200 người tham dự.

“Mô hình chợ hoa Côn Minh gợi ý cho Mê Linh trở thành trung tâm giao dịch rau hoa quả tại Việt Nam và kết nối quốc tế. Không chỉ là chợ giao dịch mà có thể trở thành một trung tâm dịch vụ công nghệ lưu trữ, phân phối, không chỉ hình thành tổ hợp liên hoàn cung ứng dịch vụ thương mại du lịch mà còn phát triển khoa học công nghệ liên quan… với tầm nhìn “Mê Linh - Biotech hub” của Hà Nội”, KTS. Trần Huy Ánh kỳ vọng.

Chú trọng vào tính bền vững của đô thị

Đưa ra dẫn chứng về trung tâm logistics cao cấp Cingleot Hong Kong, KTS. Trần Huy Ánh chia sẻ đây sẽ trở thành một trung tâm thông minh tại châu Á phục vụ cho hoạt động thương mại điện tử đang phát triển rất nhanh trên toàn cầu; bên cạnh đó đồng hành cùng sự phát triển sân bay của Sân bay quốc tế Hong Kong (HKIA) để nắm bắt các cơ hội phát sinh từ các hoạt động kinh doanh… Cùng với những thông tin diễn giải về đô thị thông minh, KTS. Trần Huy Ánh đưa ra quan điểm khi soi chiếu vào phương án Smart City thì không thấy các yếu tố thông minh trong đề xuất này.

Một số phương án mẫu hình tiếp cận được đưa ra.

“Phương án khai thác cạn kiệt đất đai, chia vụn mặt nước. Các dự án bất động sản bám theo trục giao thông một cách tầm thường, lại khu biệt, vây kín, chia cắt, phá hủy kết nối các khu dân cư hiện hữu”, KTS. Trần Huy Ánh nhận xét.

Cùng với đó, phương án Hanoi News Town, do Công ty Tư vấn Bechtel, SOM, Rem Koolhaas (OMA) nghiên cứu, công bố 1998. Do bất ổn tài chính châu Á (1998-1999), dự án này bỏ dở, nhưng vẫn để lại một mẫu hình tiếp cận thông minh, mới mẻ khi đưa mặt nước sông Hồng đi sâu vào các không gian làng xóm truyền thống, kết nối hội nhập với hệ thống sông Thiếp Cổ, di tích Cổ Loa, đầm Vân Trì, Ngũ huyện Khê, sông Cà Lồ: phục hồi và phát triển hệ sinh thái cân bằng đất và nước tự nhiên.

Ngoài ra, KTS. Trần Huy Ánh cho biết, các khu vực xây dựng tập trung có độ nén cao, giành lại nhiều không gian lớn cho cây xanh mặt nước, nâng cao giá trị của không gian đô thị hiện đại, đẳng cấp cao. Với cách tiếp cận “kết nối để hiểu rõ hơn và kiểm soát sự vận hành, hoạt động của đô thị, tối ưu hóa việc sử dụng các nguồn lực hữu hạn”. Tổ chức không gian mạch lạc, tạo sự nổi bật rất hấp dẫn để thu hút đầu tư trong nước và quốc tế, đồng thời nâng cao chất lượng sống cho cả vùng dân cư rộng lớn phía Bắc sông Hồng, có cơ hội trở thành “Nơi sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông để nâng cao khả năng, chất lượng sinh sống, khả năng, chất lượng làm việc và tính bền vững của đô thị”.

Lê Trang