Quốc hội khóa XV hoàn thành khối lượng công việc lớn với yêu cầu cao về chất lượng và tiến độ

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn điều hành nội dung phiên họp. (Ảnh: DUY LINH)

Sáng 4/12, tiếp tục Kỳ họp thứ 10, dưới sự điều hành của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, Quốc hội cho ý kiến về các Báo cáo công tác nhiệm kỳ 2021-2026 của Chủ tịch nước, Chính phủ; dự thảo Báo cáo công tác nhiệm kỳ khóa XV của Quốc hội... Phiên họp được phát thanh, truyền hình trực tiếp để cử tri và nhân dân theo dõi.

Hoạt động lập pháp là dấu ấn nổi bật, kịp thời tháo gỡ nhiều điểm nghẽn về thể chế

Cho ý kiến về dự thảo Báo cáo công tác nhiệm kỳ khóa XV của Quốc hội, các đại biểu Quốc hội khẳng định, dự thảo Báo cáo đã tập trung làm rõ những thành tựu nổi bật, những nỗ lực và cải cách không ngừng của Quốc hội trong suốt nhiệm kỳ qua trên tất cả các lĩnh vực công tác.

Đại biểu Dương Khắc Mai (Đoàn Lâm Đồng) cho rằng, dự thảo Báo cáo đã phản ánh đầy đủ, toàn diện hoạt động của Quốc hội trong một nhiệm kỳ có bối cảnh đặc biệt, nhiều biến động lớn, từ đại dịch Covid-19, kinh tế thế giới suy giảm, đến yêu cầu phục hồi kinh tế, cải cách thể chế, sắp xếp tổ chức bộ máy và đẩy mạnh chuyển đổi số. Trong bối cảnh đó, Quốc hội đã hoàn thành khối lượng công việc rất lớn với yêu cầu cao về chất lượng và tiến độ.

Đại biểu đặc biệt đánh giá cao các dấu ấn nổi bật của nhiệm kỳ được nêu trong dự thảo Báo cáo, nhất là: việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013, tạo cơ sở hiến định cho nhiều cải cách lớn; hoạt động lập pháp với khối lượng rất lớn, kịp thời tháo gỡ nhiều điểm nghẽn về thể chế; đổi mới hoạt động giám sát tối cao; và việc quyết định các chính sách lớn về kinh tế-xã hội, ngân sách, đầu tư công, phục hồi và phát triển sau đại dịch.

Bên cạnh đó, phương thức tổ chức kỳ họp tiếp tục được đổi mới linh hoạt, hoạt động đối ngoại của Quốc hội được mở rộng, góp phần nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế.

Đại biểu Quốc hội Trần Hoàng Ngân. (Ảnh: DUY LINH)

Có cùng quan điểm trên, đại biểu Trần Hoàng Ngân (Đoàn Thành phố Hồ Chí Minh) nêu rõ, công tác của Quốc hội nhiệm kỳ khóa XV đã hoàn thành rất tốt chức năng, nhiệm vụ lập hiến, lập pháp, giám sát và quyết định những vấn đề quan trọng của quốc gia. Nhiệm kỳ vừa qua, Quốc hội đã tổ chức 19 kỳ họp, gồm 10 kỳ họp thường lệ và 9 kỳ họp không thường lệ. Quốc hội khóa XV đã thực hiện kỷ luật về công tác lập pháp, hoàn thành hơn 205 nhiệm vụ lập pháp, vượt 33% số lượng định hướng.

"Quốc hội khóa XV là Quốc hội năng động, linh hoạt, thích ứng với yêu cầu của Đảng, Nhà nước trong bối cảnh mới. Trong đại dịch Covid-19, Quốc hội khóa XV đã linh hoạt chuyển từ trực tiếp sang trực tuyến, sau đó kết hợp trực tuyến, trực tiếp và thực hiện việc chuyển đổi số, Quốc hội điện tử, Quốc hội số một cách nhanh nhất và hiệu quả", đại biểu Trần Hoàng Ngân khẳng định.

Đổi mới mạnh mẽ tư duy trong xây dựng pháp luật

Góp ý kiến vào dự thảo Báo cáo nhiệm kỳ của Quốc hội, đại biểu Nguyễn Thị Thủy (Đoàn Thái Nguyên) đã phân tích 4 thành tựu nổi bật trong đổi mới tư duy xây dựng pháp luật của nhiệm kỳ khóa XV, đó là: đổi mới trong cách tiếp cận xây dựng luật; giảm thời gian và giảm thủ tục trong xây dựng luật; đổi vai trong soạn thảo luật; đổi mới tư duy trong tháo gỡ điểm nghẽn của pháp luật.

Theo đại biểu Nguyễn Thị Thủy, việc đổi mới trong cách tiếp cận xây dựng luật là vấn đề rất quan trọng. Ngay sau phát biểu chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm tại phiên khai mạc Kỳ họp thứ 8 của Quốc hội yêu cầu phải đổi mới mạnh mẽ tư duy trong xây dựng pháp luật, đưa pháp luật từ chỗ là điểm nghẽn của điểm nghẽn phải trở thành lợi thế cạnh tranh, Chủ tịch Quốc hội và Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo hằng ngày, hằng giờ để triển khai hiệu quả yêu cầu của Tổng Bí thư và Bộ Chính trị.

Từ Kỳ họp thứ 8 đến nay, đổi mới tư duy trong xây dựng pháp luật đã nhanh chóng thấm nhuần vào tất cả các khâu, các bước của quá trình soạn thảo luật. Thay vì yêu cầu trước đây là phải ban hành các đạo luật có tính cụ thể để có hiệu lực trực tiếp, thì các luật ban hành vừa qua chỉ quy định những vấn đề khung, những vấn đề có tính nguyên tắc và thuộc thẩm quyền của Quốc hội.

Những vấn đề cụ thể, thực tiễn thường xuyên biến động giao cho Chính phủ quy định, nhằm phản ứng linh hoạt về chính sách. Thay vì tư duy trước đây là yêu cầu nặng về quản lý, thì các luật ban hành vừa qua đứng trước yêu cầu là luật không chỉ là công cụ để quản lý, mà còn phải là động lực để thực hiện sự tăng trưởng.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Thủy. (Ảnh: DUY LINH)

Đại biểu Nguyễn Thị Thủy cũng cho biết, nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV đã giảm thời gian và giảm thủ tục trong xây dựng luật. Thay vì trước đây hầu hết các đạo luật được ban hành trong hai kỳ họp, thì nay Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật quy định rõ: về nguyên tắc thì luật chỉ được thông qua tại một kỳ họp.

Điểm nhấn nổi bật thứ ba được đại biểu phân tích, đó là đã đổi vai trong soạn thảo luật. Từ đầu năm 2025 đến nay, quy trình soạn thảo luật đã được thực hiện đổi mới và cải cách một cách căn bản để: Chính phủ thực hiện đúng vai là cơ quan trình dự án luật và chịu trách nhiệm đến cùng đối với dự án luật. Quốc hội thực hiện đúng vai là cơ quan lập pháp, có quyền quyết định thông qua hoặc không thông qua đối với những dự án luật do Chính phủ trình nếu không bảo đảm chất lượng.

"Những đổi mới, cải cách này đã giúp phân định rành mạch vị trí, trách nhiệm của từng cơ quan và bảo đảm tính liên tục của quá trình xây dựng luật. Đồng thời, đã đề cao tính phản biện của các cơ quan của Quốc hội, có quyền thẩm tra đến cùng và cho ý kiến đến cùng, chỉ với một mục tiêu cao nhất là bảo đảm chất lượng của dự án luật", nữ đại biểu đoàn Thái Nguyên nhấn mạnh.

Điểm nổi bật thứ tư, theo đại biểu Nguyễn Thị Thủy, là đổi mới tư duy trong tháo gỡ điểm nghẽn của pháp luật. Thay vì tư duy thông thường là văn bản của cơ quan nào ban hành thì chỉ cơ quan đó mới có quyền sửa đổi, ngày 24/6 vừa qua, thể chế hóa yêu cầu của Đảng, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết 106 cho phép áp dụng cơ chế đặc biệt để tháo gỡ những điểm nghẽn của pháp luật. Trên cơ sở đó, Quốc hội đã ủy quyền cho Chính phủ và Ủy ban Thường vụ Quốc hội được phép ban hành Nghị quyết để sửa các luật của Quốc hội.

"Tôi cho rằng tình hình đặc biệt thì phải có cách làm đặc biệt để nhanh chóng đưa những nguồn lực đang bị đình trệ phục hồi trở lại. Điều này còn phúc đáp với tâm nguyện của nhiều doanh nghiệp đã phát biểu tại nhiều diễn đàn rằng, doanh nghiệp không có ước vọng gì cao sang, chỉ mong có một hành lang pháp lý thông suốt, đồng bộ, ổn định để doanh nghiệp đầu tư, yên tâm đầu tư phát triển lâu dài", đại biểu Nguyễn Thị Thủy nêu quan điểm.

Tăng cường giám sát từ sớm đối với chất lượng chính sách, hoàn thiện cơ chế tái giám sát

Với yêu cầu mới là luật chỉ quy định những vấn đề khung, những vấn đề có tính nguyên tắc, do đó để tiếp tục triển khai hiệu quả yêu cầu này của Đảng, tiếp tục thực hiện việc đổi mới tư duy trong xây dựng pháp luật, đại biểu Nguyễn Thị Thủy kiến nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội sớm tổ chức sơ kết, đánh giá việc triển khai chủ trương nêu trên trong khoảng 100 đạo luật đã được Quốc hội sửa từ Kỳ họp thứ 8 đến nay, nhằm rút ra bài học kinh nghiệm thực hiện hiệu quả hơn.

Cũng kiến nghị giải pháp nâng cao chất lượng lập pháp, đại biểu Dương Khắc Mai cho rằng, giai đoạn tới, trọng tâm không chỉ là tiếp tục ban hành nhiều luật, mà cần chuyển mạnh sang yêu cầu ổn định pháp luật, bảo đảm tính dự báo, tính khả thi và chi phí tuân thủ hợp lý. Báo cáo nên nhấn mạnh rõ hơn yêu cầu hạn chế tối đa tình trạng luật vừa ban hành đã phải sửa đổi; đồng thời tăng cường giám sát từ sớm đối với chất lượng chính sách ngay trong khâu xây dựng luật.

Đại biểu Quốc hội Dương Khắc Mai. (Ảnh: DUY LINH)

Hiện nay, luật chỉ quy định những vấn đề khung, những vấn đề có tính nguyên tắc, do đó sẽ có rất nhiều vấn đề thuộc về tầm chính sách sẽ nằm trong Nghị định của Chính phủ. Vì vậy, trong quá trình soạn thảo, đối với những chính sách có phạm vi tác động rộng, đại biểu đề nghị Chính phủ tổ chức lấy ý kiến rộng rãi trước khi ban hành Nghị định.

Về hoạt động giám sát, đại biểu kiến nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội chỉ đạo đổi mới một cách sâu sắc việc giám sát sát sao việc ban hành văn bản quy định chi tiết của Chính phủ và các bộ, ngành để bảo đảm tinh thần lập pháp và ý chí lập pháp của Quốc hội sẽ được thể hiện đến các quy định chi tiết trong các Nghị định và Thông tư.

Bên cạnh đó, đại biểu Dương Khắc Mai nhấn mạnh trong thời gian tới, vấn đề có ý nghĩa quyết định là phải tiếp tục hoàn thiện cơ chế theo dõi, đôn đốc và tái giám sát việc thực hiện các kết luận, kiến nghị sau giám sát. Thực tiễn cho thấy, nếu khâu "sau giám sát" chưa được tổ chức thực hiện đồng bộ, chặt chẽ thì hiệu lực thực tế của giám sát tối cao vẫn còn hạn chế. Vì vậy, đại biểu đề nghị Báo cáo cần nhấn mạnh rõ hơn nội dung này trong phần định hướng nhiệm vụ nhiệm kỳ tới, coi đây là một trọng tâm để nâng cao hiệu quả giám sát của Quốc hội.

VĂN TOẢN