Phát triển dược liệu gắn với sinh kế đồng bào dân tộc thiểu số

Phát triển dược liệu gắn với sinh kế đồng bào dân tộc thiểu số hiện là hướng đi được nhiều địa phương và bộ ngành thúc đẩy nhằm kết hợp bảo tồn nguồn gen, nâng cao thu nhập và giảm nghèo bền vững. Trong giai đoạn 2024–2025, nhiều tỉnh miền núi đã hình thành các vùng trồng đạt chuẩn GACP-WHO với diện tích lên tới hàng nghìn héc ta, trong đó có những loại cây đặc hữu như atiso, chè dây cùng nhiều loài dược liệu bản địa khác, nhiều diện tích đã được công nhận đạt chuẩn.

Các dự án quy mô cấp tỉnh và mô hình cấp huyện đều hướng tới việc xây dựng vùng trồng tập trung đi kèm cơ sở sơ chế, kho bảo quản và chuỗi liên kết tiêu thụ, nhờ đó giữ lại giá trị kinh tế ngay tại địa phương thay vì để thất thoát ra ngoài.

Về mục tiêu sinh kế, nhiều dự án phát triển dược liệu trong giai đoạn 2024–2025 đã đưa ra chỉ tiêu cụ thể, trong đó có kế hoạch xây dựng hàng chục héc ta vùng trồng ứng dụng công nghệ cao cùng diện tích lớn dành cho nhiều loài cây có giá trị kinh tế. Song hành với việc mở rộng diện tích là sự hình thành các hợp tác xã sơ chế, tạo việc làm cho hàng nghìn lao động tại chỗ, trong đó phần lớn là hộ đồng bào dân tộc thiểu số. Những dự án này còn chú trọng tổ chức tập huấn kỹ thuật, nhân giống, hướng dẫn trồng và thu hái theo tiêu chuẩn GACP-WHO, từ đó vừa nâng cao chất lượng nguyên liệu vừa bảo đảm sinh kế ổn định cho người dân.

Ở tầm vĩ mô, các bộ, ngành cùng những sự kiện chuyên ngành cũng tạo động lực quan trọng cho thị trường. Cục Quản lý Y, Dược cổ truyền (Bộ Y tế) đã công bố danh sách dược liệu đạt chuẩn GACP trong đợt đầu năm 2025, còn triển lãm Vietramed Expo 2024 được ghi nhận là sân chơi kết nối doanh nghiệp, hợp tác xã và nhà phân phối, mở ra cơ hội tiêu thụ rộng rãi cho sản phẩm dược liệu vùng đồng bào dân tộc. Những hoạt động này cho thấy việc công nhận tiêu chuẩn kết hợp với xúc tiến thương mại chính là điều kiện cần để người trồng nhận được giá trị cao hơn từ sản phẩm dược liệu, thay vì chỉ dừng ở bán nguyên liệu thô.

Cây dược liệu có thể trở thành nền tảng sinh kế bền vững của đồng bào dân tộc thiểu số.

Phát triển dược liệu gắn với sinh kế đồng bào dân tộc thiểu số không chỉ là một giải pháp kinh tế mà còn mang ý nghĩa xã hội và văn hóa sâu sắc. Thực tế những mô hình đã triển khai cho thấy, nếu có sự đồng hành của chính quyền, sự tham gia chủ động của doanh nghiệp và sự hưởng ứng từ cộng đồng, cây dược liệu có thể trở thành cây xóa đói giảm nghèo, tạo việc làm, giữ chân lao động trẻ ở lại địa phương, đồng thời góp phần bảo tồn tri thức y học bản địa.

Trong giai đoạn tới, cần tập trung ba định hướng mở rộng diện tích vùng trồng dược liệu theo quy hoạch, ưu tiên những loài bản địa có giá trị cao, đi kèm với áp dụng tiêu chuẩn GACP-WHO để nâng tầm chất lượng; xây dựng chuỗi liên kết bền chặt giữa nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp chế biến, để người trồng không bị phụ thuộc vào thương lái và biến động giá cả; phát triển thị trường theo hướng đa dạng, bao gồm tiêu thụ nội địa, đấu nối vào các kênh xuất khẩu chính ngạch, gắn với truy xuất nguồn gốc và xây dựng thương hiệu vùng miền.

Ngoài ra, chính sách tín dụng ưu đãi, hỗ trợ kỹ thuật và bao tiêu sản phẩm cần được thiết kế linh hoạt, phù hợp điều kiện sản xuất ở vùng cao, để đồng bào dân tộc thiểu số có thể yên tâm đầu tư dài hạn. Chỉ khi ba trụ cột về kỹ thuật, tổ chức sản xuất và thị trường được đồng bộ hóa, ngành dược liệu mới thực sự trở thành nền tảng cho sinh kế bền vững của đồng bào dân tộc thiểu số, đồng thời đóng góp cho nền kinh tế dược liệu quốc gia.

Vinh danh vì sự phát triển dược liệu Việt: "Tôn vinh ước mơ lớn về một Việt Nam hùng cường".