Phát triển đảng viên vùng đồng bào có đạo và nông thôn Quảng Trị - Những vấn đề đặt ra từ thực tiễn. Bài 2: Gỡ khó trong phát triển đảng viên ở nông thôn, miền núi

> Phát triển đảng viên vùng đồng bào có đạo và nông thôn Quảng Trị - Những vấn đề đặt ra từ thực tiễn. Bài 1: Thiếu nguồn và giải pháp tạo nguồn đảng viên vùng đồng bào có đạo

Đoàn viên, thanh niên là lực lượng kế cận để các chi bộ khu dân cư phát triển đảng viên. Ảnh: LT

Nhiều năm không kết nạp được đảng viên

Đây là thực tế chung của nhiều chi bộ khu dân cư nông thôn trên địa bàn tỉnh. Năm 2008, thời điểm mới chia tách ra khỏi làng Long Hà, xã Gio Việt, huyện Gio Linh thành một đơn vị hành chính riêng, Khu phố 1, thị trấn Cửa Việt có 5 đảng viên. Hiện Chi bộ Khu phố 1 có 7 đảng viên nhưng theo ông Trần Văn Tôn, Bí thư Chi bộ Khu phố 1, trong số 7 đảng viên của chi bộ thì có 3 đảng viên là cán bộ do Đảng ủy thị trấn Cửa Việt tăng cường về sinh hoạt. Có thời điểm 8 năm liên tiếp sau ngày thành lập là từ năm 2008 đến 2016, chi bộ không kết nạp thêm được đảng viên nào. Nguyên nhân vì đây là địa phương vùng biển, kinh tế chủ yếu dựa vào nghề đánh bắt khai thác thủy sản nên hầu hết các gia đình đều đông con, vì vậy hội viên các hội đoàn thể như nông dân, phụ nữ… đều không đủ tiêu chuẩn đứng vào hàng ngũ của Đảng do vi phạm chính sách dân số - kế hoạch hóa gia đình. Đoàn viên, thanh niên được xem là đội ngũ kế cận, nguồn lực chính để kết nạp vào Đảng thì hầu hết đều đi học, làm ăn xa. Đặc biệt, những năm qua phong trào xuất khẩu lao động phát triển mạnh, toàn khu phố hiện có 180 người lao động ở nước ngoài, trong đó lao động trẻ chiếm trên 2/3. Tính từ năm 2008 đến nay, chi bộ đã chọn 5 quần chúng ưu tú đi học các lớp cảm tình Đảng nhưng đều không kết nạp được vì đang trong giai đoạn làm hồ sơ thì những người này có giấy báo trúng tuyển xuất khẩu lao động. Đến giữa năm 2017, chi bộ mới kết nạp được một đảng viên nhưng sau khi chuyển chính thức được vài tháng thì đảng viên này cũng đi xuất khẩu lao động tại Nhật Bản nên chuyển sinh hoạt đảng ra nước ngoài theo quy định.

Chi bộ thôn Tân Xuân, xã Triệu Thượng, Triệu Phong được thành lập vào năm 2009 sau khi kết nạp được một đảng viên ở khu dân cư, Đảng ủy xã Triệu Thượng tăng cường 2 đảng viên là cán bộ xã về sinh hoạt. Đến năm 2013, chi bộ này mới kết nạp thêm được một đảng viên nhưng kể từ đó đến nay không phát triển thêm được đảng viên nào. Theo Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy xã Triệu Thượng Nguyễn Đức Vọng, toàn xã Triệu Thượng có 13 chi bộ, trong đó có 9 chi bộ khu dân cư. Hầu hết các chi bộ khu dân cư hiện nay đều ở tình trạng thiếu nguồn kết nạp đảng, trong đó Chi bộ Tân Xuân khó khăn nhất, nhiều năm liền không kết nạp được đảng viên. Thôn Tân Xuân có gần 100 hộ dân sống chủ yếu bằng nghề sông nước. Đối tượng đáp ứng đủ tiêu chuẩn về độ tuổi, trình độ học vấn, lí tưởng… thì đều đi làm ăn xa, còn những người ở nhà thì không đủ tiêu chuẩn vì vi phạm chính sách dân số - kế hoạch hóa gia đình hoặc muốn tập trung làm kinh tế cho gia đình chứ không mặn mà vào Đảng…

Thiếu nguồn do... hủ tục

Nếu ở vùng đồng bằng, thiếu nguồn kết nạp đảng chủ yếu vì thanh niên đi học, làm ăn xa thì miền núi lại có một cản trở khác dẫn đến thiếu nguồn kết nạp đảng viên, đó là do hủ tục tảo hôn.

Cần nhân rộng những gia đình đảng viên trẻ kiểu mẫu vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Ảnh: LT

Chi bộ Up Li 2, xã Thuận, huyện Hướng Hóa 12 năm liền kể từ ngày thành lập không kết nạp thêm được đảng viên nào. Chi bộ này được thành lập vào năm 2007, sau khi kết nạp ông Hồ A Kiêm vào Đảng và Đảng ủy xã Thuận tăng cường thêm 2 đảng viên là cán bộ xã về sinh hoạt. Tuy nhiên, từ đó đến nay ông Hồ A Kiêm, Bí thư Chi bộ vẫn là đảng viên duy nhất của thôn Up Li 2. Mặc dù chính quyền địa phương đẩy mạnh tuyên truyền để đẩy lùi nạn tảo hôn diễn ra phổ biến ở các xã miền núi trên địa bàn nhưng thực tế ở thôn Up Li 2 cho thấy kết quả đạt được chưa thực sự hiệu quả. Hầu hết thanh thiếu niên ở thôn này chỉ học đến hết lớp 9 là ở nhà lập gia đình. Nhiều trường hợp quần chúng ưu tú được phát hiện, bồi dưỡng và đã theo học lớp cảm tình Đảng, vậy nhưng trong quá trình đó lại lập gia đình trong khi vợ (hoặc chồng) chưa đủ tuổi theo quy định pháp luật, vậy là dừng thủ tục kết nạp Đảng. Trong thôn Up Li 2 hiện có hai người đang đi học trung cấp nghề đó là Hồ A Na và Hồ A Nờ. Hai thanh niên này là nguồn kết nạp đảng “sáng giá” nhất của thôn vì đáp ứng được nhiều yếu tố về trình độ học vấn cũng như đạo đức, lí tưởng để bồi dưỡng kết nạp Đảng. Tuy nhiên, tại thời điểm hiện nay, chi bộ vẫn thấp thỏm lo vì sợ họ... tảo hôn. “Vì sợ lỡ mất nguồn kết nạp Đảng cho chi bộ nên mỗi lần các em về thăm nhà là chúng tôi đến gặp gỡ, chuyện trò vừa để nắm bắt tâm tư nguyện vọng, vừa để tuyên truyền vận động các em chăm lo học hành đến nơi, đến chốn, đồng thời định hướng việc cưới vợ, cưới chồng phải đảm bảo đúng độ tuổi để không ảnh hưởng đến tương lai của bản thân”, ông Kiêm chia sẻ. Tuy vậy, người bí thư chi bộ này thừa nhận: Chuyện yêu đương của lớp trẻ cũng bất ngờ lắm, yêu đó rồi cưới đó, nhiều khi trở tay không kịp nên phần lớn biết chuyện thì sự đã rồi.

Không riêng gì thôn Up Li 2 mà tình trạng tảo hôn đang là rào cản không nhỏ ảnh hưởng đến nguồn kết nạp đảng ở chi bộ khu dân cư vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Ông Hoàng Hữu Linh, Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy xã Thuận cho hay, toàn xã có 13 thôn bản thì có đến 10 thôn bản là đồng bào dân tộc thiểu số, đều thuộc diện khó khăn về kinh tế, trình độ nhận thức hạn chế. Ở xã Thuận, học sinh sau khi tốt nghiệp THCS muốn học lên THPT phải vào xã Húc, ra thị trấn Khe Sanh hoặc thị trấn Lao Bảo mới có trường cấp 3 để học. Trường học ở xa, đều cách xã từ 20 km trở lên trong khi điều kiện kinh tế khó khăn, nhận thức hạn chế nên đa phần học sinh xã Thuận chỉ học hết lớp 9 là ở nhà làm nương, làm rẫy rồi lập gia đình khi chưa đủ tuổi đăng kí kết hôn. Đây là nguyên nhân dẫn đến tình trạng tảo hôn ở địa phương diễn ra phổ biến. Đói nghèo, thất học, tảo hôn, vòng lẩn quẩn này ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng nguồn nhân lực địa phương cũng như công tác tạo nguồn phát triển đảng viên ở chi bộ khu dân cư miền núi. Để giải quyết vấn đề này, ông Linh cho rằng căn cơ nhất là nâng cao trình độ dân trí, muốn vậy ở vùng trung tâm các xã Thanh, Thuận, Hướng Lộc cần có một trường THPT, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh học lên cấp 3.

Tình trạng thiếu nguồn kết nạp vào Đảng ở các chi bộ ở khu dân cư vùng nông thôn, miền núi xảy ra nhiều năm nay. Đặc biệt, với tốc độ phát triển của xã hội hiện đại, lớp trẻ đều “thoát li” cảnh làm nông bằng con đường học hành hoặc đầu quân làm công nhân cho các khu công nghiệp, khu chế xuất ở thành phố và đi xuất khẩu lao động. Trong khi đó, quần chúng sinh hoạt tại địa phương nhận thức về Đảng còn hạn chế, ít tham gia các hoạt động xã hội, chưa nỗ lực phấn đấu rèn luyện để được kết nạp vào Đảng. Thiếu nguồn phát triển Đảng đang khiến nguồn nhân lực nhiều tổ chức cơ sở đảng ở khu dân cư vùng nông thôn, miền núi bị “già hóa”, ảnh hưởng đến chất lượng sinh hoạt chi bộ ở cơ sở.

Gỡ khó bằng cách nào?

Năm 2018, toàn tỉnh kết nạp được 1.796 đảng viên, đạt gần 87% so với năm 2017. Trong đó, đối tượng đảng sinh hoạt tại các chi bộ dân cư có: 296 đảng viên làm nghề nông, lâm, ngư nghiệp, chiếm 16,4% giảm gần 5% so với năm 2017; 107 đảng viên là người hoạt động không chuyên trách ở thôn, bản, khu phố chiếm gần 6%, giảm 3,63% so với năm 2017; 68 đảng viên lao động hợp đồng, tự do chiếm 3,79%, giảm 0,43% so với năm 2017. Cũng trong năm 2018, Quảng Trị có 139 tổ chức cơ sở đảng không kết nạp được đảng viên, chiếm trên 25% tổng số cơ sở đảng toàn tỉnh. Đây là một thách thức không hề nhỏ, đòi hỏi các cấp ủy đảng phải tìm cách gỡ khó bằng cách thức, biện pháp phù hợp.

Triệu Phong là một trong những địa phương đối mặt với thực trạng công tác tạo nguồn phát triển đảng viên ở chi bộ khu dân cư nông thôn gặp nhiều khó khăn, kết nạp đảng viên không đủ chỉ tiêu đề ra, một số chi bộ nhiều năm liền không kết nạp được đảng viên. Ban Thường vụ Huyện ủy Triệu Phong đã tổ chức sinh hoạt chuyên đề về công tác tạo nguồn phát triển đảng viên bằng cách đối thoại trực tiếp giữa Thường trực Huyện ủy với các chi bộ khu dân cư về thực trạng công tác phát triển đảng viên. Từ các buổi đối thoại, các chi bộ thẳng thắn nhận diện, phân tích những lí do khiến công tác phát triển đảng viên khó khăn như: không có nguồn, thủ tục rườm rà, trình độ, độ tuổi không đảm bảo, vi phạm chính sách dân số hay vì lịch sử chính trị… Nhiều vấn đề được đưa ra chất vấn như tại sao một bộ phận thanh niên chưa thiết tha đứng vào hàng ngũ của Đảng? Do đối tượng chưa có việc làm ổn định, các phong trào địa phương chưa thu hút được hội viên, đoàn viên tham gia hay gặp khó khăn do đảng ủy, chi bộ cơ sở thiếu quan tâm? Từ đó Ban Thường vụ Huyện ủy đề ra các giải pháp về công tác giáo dục chính trị tư tưởng để nâng cao nhận thức, về phân công trách nhiệm cho đảng viên trong việc tìm chọn, giới thiệu đối tượng kết nạp đảng; trách nhiệm của cấp ủy, các tổ chức chính trị xã hội trong việc tạo nguồn bồi dưỡng để phát triển đảng viên.

Trưởng Ban Tổ chức Huyện ủy Triệu Phong Nguyễn Hữu Ngọc khẳng định, quan điểm của huyện ủy chỉ đạo các chi bộ phải vào cuộc quyết liệt, rà soát kĩ các đối tượng, lựa chọn rồi đào tạo, dìu dắt chứ không phải lúc nào cũng kêu “thiếu nguồn”. Sau khi có sự chỉ đạo của đảng ủy, các chi bộ tập trung xây dựng nguồn chủ yếu từ các sinh viên mới tốt nghiệp ra trường chưa có việc làm, phân công đảng viên kèm cặp, giúp đỡ. Ngoài ra, các chi bộ còn quan tâm kết nạp đảng viên là chủ trang trại, nông dân sản xuất, kinh doanh giỏi… Xác định được nguồn, từng chi bộ có cách làm riêng để vận động, thuyết phục và bồi dưỡng đối tượng như tạo điều kiện để họ hoạt động đoàn thể, có điều kiện phát huy khả năng. Nhờ những giải pháp đó, ngay sau chương trình đối thoại gỡ khó trong phát triển đảng ở chi bộ khu dân cư, các hội đoàn thể chính trị - xã hội trên địa bàn đã giới thiệu 120 quần chúng học lớp cảm tình đảng vào tháng 9/2019. Đây là những nhân tố mới để các chi bộ tiếp tục theo dõi, bồi dưỡng kết nạp Đảng trong thời gian tới.

Để tạo nguồn phát triển đảng viên cho các chi bộ khu dân cư nông thôn, huyện Hải Lăng đã đưa ra giải pháp thu hút nguồn lao động trẻ về quê làm việc. Cụ thể như năm 2015, Huyện ủy Hải Lăng ban hành Nghị quyết 03/NQ-HU về thu hút sinh viên là con em địa phương làm phó chủ tịch mặt trận và các hội đoàn thể, tạo nguồn cán bộ xã. Sau 4 năm triển khai, huyện đã thu hút 65 sinh viên về đảm nhận các vị trí công tác tại mặt trận và các tổ chức chính trị - xã hội ở cơ sở. Từ đó, các địa phương tiếp tục bồi dưỡng, rèn luyện tạo nguồn cho phát triển đảng. Bên cạnh đó, huyện ủy cũng chỉ đạo các hội đoàn thể chú trọng xây dựng các phong trào hoạt động cụ thể quy mô liên xã hoặc cấp huyện như: Ngày thứ 7, chủ nhật vì nông thôn mới, phong trào diệt cây dương mai, vớt bèo trên sông Vĩnh Định… tạo môi trường để quần chúng là đoàn viên, hội viên thể hiện năng lực, sở trường bản thân, là cơ sở để các chi bộ thôn, bản lựa chọn quần chúng đủ điều kiện, tiêu chuẩn kết nạp vào Đảng. Đồng thời phân công đảng viên có kinh nghiệm theo dõi, vận động, giúp đỡ, bồi dưỡng quần chúng ưu tú rèn luyện, phấn đấu vào Đảng. Huyện Hải Lăng thu hút lực lượng lao động trẻ đang làm công nhân tại các khu công nghiệp ở miền Nam về quê làm việc bằng việc tạo điều kiện cho các doanh nghiệp đến hoạt động tại địa phương. Đặc biệt những năm gần đây, các cơ sở may gia công và một số ngành tiểu thủ công nghiệp phát triển mạnh ở địa phương cũng tạo việc làm để lực lượng lao động trẻ gắn bó với quê hương. Đô thị hóa nông thôn để giữ chân lao động là một trong những giải pháp quyết liệt nhằm tạo nguồn phát triển đảng mà Huyện ủy Hải Lăng lựa chọn trong tình hình hiện nay. Bên cạnh những giải pháp phát triển đảng viên, ông Lê Đình Trung, Bí thư Đảng ủy xã Hải Xuân kiến nghị: “Cần xem xét ưu tiên cho đảng viên sinh hoạt tại chi bộ khu dân cư trong điều kiện đi làm ăn xa. Đó là một năm có thể tăng số lần vắng sinh hoạt chi bộ tại địa phương cho đảng viên chứ theo quy định 3 lần vắng/năm sẽ bị kỉ luật khiến nhiều đảng viên đi lại rất vất vả, tốn kém. Đây cũng là một trong những lí do khiến một số quần chúng không muốn vào Đảng vì sợ ảnh hưởng đến công việc phát triển kinh tế của gia đình”.

Qua thực tiễn tại các địa phương trong tỉnh, có thể rút ra một thực trạng chung đó là công tác phát triển đảng viên vùng đồng bào có đạo, nông thôn, miền núi trên địa bàn Quảng Trị gặp rất nhiều khó khăn. Nếu tình trạng này kéo dài sẽ dẫn đến việc không những “già hóa” đội ngũ đảng viên mà còn giảm năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng, không bảo đảm tính kế thừa và phát triển liên tục của Đảng. Tuy đây là thực trạng chung của cả nước nhưng cũng có những khó khăn xuất phát từ đặc thù của địa phương, do đó các cấp ủy đảng cần thẳng thắn nhìn nhận những tồn tại, hạn chế để tìm giải pháp tháo gỡ. Theo chúng tôi, các địa phương cần đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh gắn với các phong trào thi đua lao động sản xuất ở khu dân cư nông thôn và vùng đồng bào có đạo, qua đó phát hiện những quần chúng ưu tú, tiêu biểu để tiếp tục bồi dưỡng, giúp đỡ, tạo nguồn phát triển đảng viên. Nên tìm hiểu, học tập nhân rộng các giải pháp tạo nguồn phát triển đảng viên đang được triển khai có hiệu quả ở một số địa phương trong tỉnh, đồng thời xây dựng chương trình, kế hoạch, chỉ tiêu, giải pháp và phân công cán bộ, đảng viên thực hiện. Chủ động đề xuất cấp trên tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, tạo điều kiện thuận lợi cho người có đủ tiêu chuẩn được kết nạp vào Đảng. Bên cạnh đó, công tác phát triển đảng viên nói chung đòi hỏi sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị chứ không chỉ riêng lãnh đạo và những người làm công tác tổ chức xây dựng Đảng.

Lâm Thanh - Phan Hoài Hương