Ông Vladimir Putin: Wagner kiếm được hàng tỉ USD từ chính phủ Nga

Người đứng đầu Tập đoàn quân sự Wagner là ai?

Ông Yevgeny Prigozhin, người đứng đầu Tập đoàn quân sự Wagner, 62 tuổi được đánh giá có tầm ảnh hưởng không nhỏ tại Nga.

Yevgeny Prigozhin sinh ra ở Leningrad, hiện được gọi là St Petersburg. Trong những năm cuối cùng của Liên bang Xô viết, Prigozhin từng phải ngồi tù 10 năm dù không rõ lý do.

Sau đó, Prigozhin dần dần gây dựng sự nghiệp từ một cửa hàng nhỏ bán xúc xích, tiếp đến là những nhà hàng sang trọng thu hút sự quan tâm của Tổng thống Nga Vladimir Putin. Trong nhiệm kỳ Tổng thống đầu tiên, nhà lãnh đạo Nga đã mời Tổng thống Pháp lúc bấy giờ là Jacques Chirac đến dùng bữa tại một trong số những nhà hàng đó.

Ông Yevgeny Prigozhin (trái) giới thiệu món ăn cho Tổng thống Nga trong tiệc tối tại một nhà hàng thuộc sở hữu của ông ở ngoại ô Moscow

“Ông Vladimir Putin đã thấy cách tôi xây dựng công việc kinh doanh từ một ki-ốt” - ông Prigozhin chia sẻ trong một cuộc phỏng vấn năm 2011.

Công việc kinh doanh của ông đã mở rộng đáng kể sang lĩnh vực phục vụ ăn uống và cung cấp bữa trưa cho học sinh. Năm 2010, ông Prigozhin đã mở một nhà máy dựa trên nguồn vốn hỗ trợ từ ngân hàng nhà nước.

Riêng tại Moscow, công ty Concord của Prigozhin đã giành được hợp đồng hàng triệu USD cung cấp bữa ăn cho các trường công lập. Công ty của ông còn có thời gian phục vụ hoạt động ăn uống cho nhiều sự kiện của Điện Kremlin, cung cấp các dịch vụ ăn uống và tiện ích cho quân đội Nga.

Theo thông tin mới nhất vừa được Tổng thống Nga Vladimir Putin công bố trong cuộc gặp với các tư lệnh quân đội của nước Nga tại Điện Kremlin ngày 27/6 sau binh biến, Tập đoàn quân sự Wagner đã thu được hàng tỉ ruble từ các hợp đồng của Chính phủ và dùng tiền đó để trả cho lính đánh thuê.

Ông Putin khẳng định, Tập đoàn Wagner hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của quốc gia.

Từ tháng 5/2022 đến tháng 5/2023, Chính quyền Nga đã giải ngân 86,26 tỉ rubles (tương đương 1,04 tỉ USD) để trả lương và các khoản thưởng cho chiến binh Wagner.

Lãnh đạo Nga xác nhận, người sáng lập Wagner - Evgeny Prigozhin cũng sở hữu công ty cung cấp thực phẩm Concord thu về hàng tỉ rubles từ các hợp đồng của nhà nước.

Trong đó, chủ sở hữu Concord nhận được khoảng 80 tỉ rubles (tương đương 960 triệu USD) từ nhà nước trong 1 năm để cung cấp thực phẩm cho quân đội.

Tập đoàn quân sự Wagner hoạt động tại hơn 30 quốc gia

Đáng chú ý, nhiều năm trở lại đây, các phương tiện truyền thông và giới chức phương Tây đề cập tới mối liên hệ giữa ông Prigozhin với Tập đoàn quân sự tư nhân có tên là Tập đoàn Wagner.

Nếu như trước đây Prigozhin luôn phủ nhận mối liên quan này thì đến tháng 9/2022, công ty của Prigozhin đã chính thức thừa nhận ông này là người sáng lập Wagner.

Công ty Wagner dẫn lời Prigozhin khẳng định tập đoàn này có vai trò "bảo vệ người dân Syria, các dân tộc khác của các quốc gia Ả Rập, những người châu Phi và Mỹ Latinh có hoàn cảnh khó khăn". Song theo báo cáo của Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS), Wagner không phải là công ty quân sự tư nhân đơn thuần mà là một hệ thống chuyên cung cấp từ dịch vụ hỗ trợ an ninh, cố vấn quân sự cho đến lính đánh thuê.

Từ năm 2014 đến nay, Prigozhin đã xây dựng Wagner thành một lực lượng hùng mạnh, triển khai hoạt động ở nhiều quốc gia từ châu Phi đến Trung Đông và gần đây là Ukraine.

Yevgeny Prigozhin (đứng giữa), 62 tuổi đứng đầu Tập đoàn quân sự Wagner

Theo hãng tin DW, rất khó để có thể theo dõi chính xác hoạt động của người đứng đầu Wagner và các nhóm quân sự tư nhân vì họ hoạt động độc lập so với Chính phủ Nga và các lực lượng thông thường khác.

Giới phân tích tình báo phương Tây cho biết, năm ngoái, Wagner tuyển khoảng 50.000 người, bao gồm cựu tù, cựu binh Afghanistan, Chechnya, quân ly khai Ukraine.., những người có kinh nghiệm và khả năng chiến đấu. Còn theo DW, Tập đoàn Wagner đã tuyển dụng nhiều cựu quân nhân Nga. Ngoài lương, các thành viên còn nhận được nhiều loại tiền thưởng khác.

Chính Prigozhin cũng nhiều lần trực tiếp ra chiến tuyến thị sát ở những mặt trận nóng nhất như ở Ukraine.

Nhiều nhà hoạt động nhận định, nhóm này đã hoạt động mạnh tại hơn 30 quốc gia trên toàn thế giới.

Tổ chức này xuất hiện tại khu vực Donbass (nơi có lực lượng ly khai thân Nga) ở miền Đông Ukraine lần đầu tiên vào năm 2014.

Theo thông báo của Bộ Quốc phòng Anh hồi đầu năm nay, “Wagner dẫn đầu khoảng 50.000 quân tại Ukraine và trở thành 1 phần quan trọng trong chiến dịch quân sự tại Ukraine”.

Song Prigozhin tuyên bố hắn nắm trong tay 25.000 lính.

Tại Ukraine, lính đánh thuê đóng vai trò quan trọng trong trận chiến giành TP Bakhmut miền đông Ukraine. Wagner tuyên bố chiến thắng vào tháng 5 và sẽ bàn giao lãnh thổ cho quân đội chính quy của Nga.

Lính Wagner tuyên bố chiến thắng tại "chảo lửa" Bakhmut

Tại châu Phi, Wagner hoạt động mạnh ở Sudan. Theo các nhà quan sát, mục đích chính của Wagner là bảo kê các mỏ vật liệu quý như vàng, măng-gan, silicon và urainum.

Năm 2020, khi thông báo các lệnh trừng phạt đối với Prigozhin, cựu Bộ trưởng Tài chính Mỹ Steven Mnuchin nhận định: “Yevgeny Prigozhin và mạng lưới Wagner đang khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên của Sudan và mở rộng ảnh hưởng trên toàn cầu”.

Tại Trung Phi, trong cuộc phỏng vấn vào tháng 2/2023, Đại sứ Nga tại Trung Phi cho biết, có khoảng 1.890 huấn luyện quân sự Nga tại nước này.

Các binh sỹ của Wagner đã chính thức đến Trung Phi với tư cách nhà cố vấn, huấn luyện quân sự đồng thời đảm bảo an ninh cho Tổng thống Faustin-Archange Touadera. Đổi lại, Wagner được tiếp cận các hợp đồng khai thác tài nguyên như kim cương, vàng và gỗ.

Ở Trung Đông, lính đánh thuê Wagner lần đầu tiên được xác nhận có mặt tại Syria vào cuối năm 2015 sau khi một số lính Wagner bị phiến quân chống chính phủ Syria tiêu diệt và xác định danh tính.

Thời kỳ đỉnh điểm, có thông tin Wagner sở hữu hơn 5.000 lính tại Syria.

Russia Today cho biết, tại Syria, Wagner đã tham gia bảo vệ các giếng dầu và nhận được một phần tiền từ việc bán dầu.

Binh biến tại Nga

Đêm 23/6, ông Yevgeny Prigozhin - thủ lĩnh công ty quân sự tư nhân Wagner cáo buộc quân đội Nga tập kích các đơn vị của lực lượng này, gây thương vong lớn.

Để trả đũa, ông Prigozhin đã dẫn đầu các đơn vị của Wagner tiến vào TP Rostov-on-Don rồi tiếp tục hướng về Thủ đô Moscow. Tuy nhiên, chỉ ít giờ sau, ông Prigozhin xác nhận tập đoàn Wagner đã đạt thỏa thuận với Tổng thống Nga Vladimir Putin nhờ vai trò trung gian của Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko. Theo đó, các đơn vị Wagner sẽ ngừng tiến về Thủ đô Moscow và quay về các trại dã chiến.

Ngày 25/6, Điện Kremlin thông báo ông Prigozhin sẽ rời Nga và tới Belarus. Thủ lĩnh Wagner cùng các thành viên tham gia nổi loạn sẽ không bị truy tố.

Trang Trần (Theo Guardian, DW)