Ông Trump thay đổi lập trường xung đột Nga-Ukraine: Tín hiệu đáng mừng cho Kiev?

Đầu tuần vừa qua, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đột ngột thể hiện sự thay đổi quan điểm về xung đột Nga-Ukraine bằng cách tuyên bố Kiev có thể giành lại toàn bộ lãnh thổ mà Nga đang kiểm soát và rằng Kiev nên hành động ngay khi Moscow đối mặt những vấn đề kinh tế “lớn”.

Ông Trump cũng đồng thời gọi Nga là “hổ giấy”, cho rằng Moscow không thể đánh bại Ukraine và đang rơi vào “khó khăn kinh tế lớn”.

Bình luận trên là một sự thay đổi bất ngờ và đáng chú ý trong lập trường của nhà lãnh đạo Mỹ đối với xung đột Nga-Ukraine. Tuy nhiên, giới quan sát đặt câu hỏi rằng liệu sự thay đổi này có kéo dài và có thực sự là tín hiệu đáng mừng cho Ukraine hay không.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky (trái) và Tổng thống Mỹ Donald Trump gặp nhau bên lề Đại hội đồng Liên Hợp Quốc ngày 23-9. Ảnh: Doug Mills/THE NEW YORK TIMES

Nguyên nhân ông Trump thay đổi lập trường

Theo các quan chức Mỹ, việc Tổng thống Trump bất ngờ thay đổi lập trường diễn ra trong bối cảnh nhà lãnh đạo Mỹ ngày càng thất vọng với Tổng thống Nga Vladimir Putin và động thái này nhằm gia tăng sức ép buộc Moscow phải ngồi vào bàn đàm phán.

Đại sứ Mỹ tại LHQ Mike Waltz ngày 24-9 nói nói với đài Fox News rằng "mọi người đang thấy sự thất vọng và thật sự là cả nỗi bực bội của Tổng thống [Trump] đối với Tổng thống Putin”.

“Cuối cùng thì Tổng thống Putin phải chấm dứt cuộc chiến này, Tổng thống Trump đã nói rất rõ về ý định đó” - ông Waltz nói thêm.

Đại sứ Mỹ cho biết ông sẽ để ông Trump trả lời các câu hỏi liên quan vũ khí viện trợ cho Ukraine, nhưng nhấn mạnh rằng “điểm mấu chốt ở đây là tổng thống sẽ làm bất cứ điều gì cần thiết và ông ấy sẽ thay đổi lập trường nếu cần để kết thúc chiến sự”.

Cùng ngày, Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt cho biết ông Trump “gần đây đã vô cùng bực bội với ông Putin và nước Nga”.

Một số thượng nghị sĩ Mỹ coi nỗ lực mới nhất này là cách gia tăng sức ép lên Nga nhằm xoay chuyển cục diện và đưa cuộc chiến đến hồi kết. “Ông ấy đang gửi cảnh báo đến Nga” - Thượng nghị sĩ Markwayne Mullin, một đồng minh thân cận của ông Trump, nói.

Ông Mullin cũng nhắc lại ý kiến của ông Waltz rằng lập trường mới của ông Trump nên được nhìn nhận qua lăng kính tìm cách chấm dứt chiến sự. “Đây là một cuộc chiến và nó luôn thay đổi. Đó là tình thế chúng ta đang đối mặt. Luôn phải tìm cách chấm dứt chiến sự, vì thế lập trường cũng có thể thay đổi” - tờ The Hill dẫn lời ông Mullin.

Trong khi đó, ngày 24-9, Phó Tổng thống Mỹ JD Vance hạ thấp bất kỳ "sự thay đổi" nào trong lập trường của Tổng thống Trump, nói rằng những bình luận của nhà lãnh đạo Mỹ thực chất là sự thừa nhận "thực tế trên thực địa", theo đài CNN. Phó tổng thống cho biết chính quyền Mỹ đã "tham gia vào các cuộc đàm phán vô cùng thiện chí với cả người Nga và người Ukraine" trong nhiều tháng, nhưng nhấn mạnh sự thiếu kiên nhẫn của ông Trump đối với Moscow.

Nga và Ukraine đã đưa ra phản ứng rất khác nhau sau bình luận của ông Trump.

Theo đài RT, phía Moscow dường như không quá bận tâm trước phát ngôn gay gắt này. Người phát ngôn Điện Kremlin - ông Dmitry Peskov hài hước đáp lại rằng Nga là “gấu thật” chứ không phải “hổ giấy”. Ông Peskov thừa nhận nền kinh tế Nga gặp “một số vấn đề”, song nhấn mạnh đất nước đã thích ứng với tình hình chiến sự và trụ vững trước các lệnh trừng phạt chưa từng có của phương Tây.

Phó Đại sứ Nga tại LHQ Dmitry Polyanskiy cũng hạ thấp tầm quan trọng đối với bình luận của ông Trump trên Truth Social. “Đừng quá phấn khích trước mỗi dòng tweet” - ông Polyanskiy nói.

Trong khi đó, Tổng thống Ukraine - ông Volodymyr Zelensky nói với báo giới rằng ông đã có cuộc gặp “tốt, mang tính xây dựng” với ông Trump, đồng thời ca ngợi phát ngôn của nhà lãnh đạo Mỹ trên Truth Social là một “bước ngoặt lớn”. Sau đó, Tổng thống Zelensky nói với Fox News rằng ông tin lập trường của phái đoàn Ukraine và Mỹ hiện “gần nhau hơn bao giờ hết” và cho rằng quan điểm của Tổng thống Trump đã thay đổi.

Tác động đến cục diện chiến trường

Theo CNN, liệu lập trường mới của ông Trump có thực sự dẫn đến một vòng đàm phán mới hay không thì vẫn còn phải chờ xem. Cả tổng thống Mỹ lẫn các quan chức cấp cao đều không đề cập bất kỳ bước đi nào sắp tới từ phía Washington, chẳng hạn như gia tăng trừng phạt Nga hoặc viện trợ quân sự quy mô lớn mới cho Ukraine - những yếu tố có thể giúp xoay chuyển cục diện cuộc chiến.

Lữ đoàn cơ giới số 56 của Ukraine trên chiến trường. Ảnh: X

Các nhà phân tích chính trị và quân sự thì tỏ ra hoài nghi tác động từ về sự thay đổi quan điểm của ông Trump.

Theo ông Volodymyr Fesenko - người đứng đầu tổ chức nghiên cứu Penta (Ukraine), lời nói của Tổng thống Trump hoàn toàn không đồng nghĩa với một bước ngoặt. “Đừng coi lời của ông Trump là tín hiệu cho việc Ukraine trở lại đường biên giới năm 1991” - ông Fesenko nói với kênh Al Jazeera.

“Đó chỉ là một biện pháp tu từ mà ông Trump dùng để thể hiện sự đồng cảm, tình cảm tích cực đối với Ukraine. Đây là một tín hiệu, một cách gây sức ép lên ông Putin, nhưng mới chỉ dừng ở mức lời nói” - vị chuyên gia nói thêm.

Ông Fesenko tin rằng sẽ không có “bước đi giật gân” hay “yếu tố thay đổi cục diện” xuất hiện vì Tổng thống Trump kiên định lập trường rằng không phải Mỹ, mà chính châu Âu và NATO phải hỗ trợ Ukraine giành lại lãnh thổ.

Tờ The New York Times dẫn lời một quan chức cấp cao Nhà Trắng rằng ông Trump vẫn sẵn sàng áp một vòng thuế quan mới đối với Moscow nhưng chỉ khi châu Âu ngừng hoàn toàn việc mua năng lượng từ Nga.

Một số chuyên gia còn cho rằng sự thay đổi lập trường của ông Trump tại các cuộc họp Liên Hợp Quốc dường như cho thấy nhà lãnh đạo Mỹ có vẻ muốn giảm bớt sự gắn kết trực tiếp của Washington vào cuộc xung đột ở Ukraine. Trong bối cảnh việc thúc đẩy đối thoại với ông Putin chưa đạt kết quả và khả năng Mỹ đóng vai trò trung gian cũng ngày càng hạn chế.

“Tổng thống Trump chỉ thay đổi cách phân tích chứ không thay đổi chính sách. Lúc trước ông ấy cho rằng Ukraine không thể thắng, giờ lại cho rằng Ukraine có thể giành lại tất cả vì Nga yếu đi” - ông Richard Fontaine, Giám đốc Trung tâm An ninh Mỹ Mới, nhận định.

Theo ông Fontaine, cả hai cách nhìn đều làm nhẹ đi vai trò của Mỹ trong cuộc chiến. Vị chuyên gia lưu ý rằng ông Trump đã không đưa ra kế hoạch mới nào: không kêu gọi ngừng bắn, không thỏa thuận hòa bình, không trừng phạt mới, không thời hạn mới, cũng không thêm gói viện trợ ngoài số vũ khí NATO mua từ Mỹ.

Dù vậy, các chuyên gia phương Tây đánh giá tích cực phát ngôn của ông Trump trong việc thúc đẩy tinh thần chiến đấu cho Ukraine, theo đài CNN.

THẢO VY